46. Түзусызықты функцияның параметрлерін «ең кіші квадраттың əдіспен» есептеу.

Ең кіші квадраттар әдісі— қателер теориясының белгісіз шамаларды кездейсоқ қателері бар өлшеулердің нәтижесін бағалау үшін қолданатын әдістерінің бірі. Ең кіші квадраттар әдісі берілген функцияларды олардан гөрі қарапайым функциялар арқылы жуықтап өрнектеу үшін де пайдаланылады. Бұл әдісті 1794 — 95 ж. ‘’К.Гаусс’’ және 1805 — 06 ж. француз математигі (1875 — 1961) ұсынған. Ең кіші квадраттар әдісі алғашқыда астрономия және геодезия бақылаулардың нәтижесін өңдеу үшін қолданылды. Бірақ оның дәл математикалық негіздемесін жасап, қолданылу шекарасын көрсетіп берген орыс ғалымдары 2 қателік квадратына пропорционал болады деген пайымдауға негізделген.) дәл мәнін (белгісіз) оның бақылаулар нәтижесінде есептелген жуық мәнімен (Х) ауыстырғандағы “шығын”, (X–болды. Ең кіші квадраттар әдісі — математикалық статистиканың аса маңызды бір бөлімі және ол статистика қорытынды жасау үшін ғылым мен техниканың әр түрлі саласында кеңінен қолданылады.

48. Цельсий шкаласынан Фаренгейт шкаласына өту. Цельсий темературалық шкаласы - калыпты кысымда мұздың еру нүктесі нөл градуска, ал судың кайнау нүктесі 100 градуска сәйкес келетін температуралык шкала. Барлық газдар жылу тепе-теңдiгi кезiнде температуралары бiрдей болады. Молекулалардың жылулық қозғалысы сөз болғандықтан, температураны молекулалық деңгейдегi физикалық шамалар арқылы жазу керек. Бұндай шама ретiнде молекуланың iлгерлемелi қозғалысының кинетикалық энергиясын алуға болады. Бұл жорамал үш ыдыспен жасалған тәжiрибеде толық дәлелденедi. Тәжiрибе көрсеткендей, θ=pV/N қатынасы температурадан басқа ештеңеден тәуелдi емес, сондықтан оны Т температураның бiрден-бiр өлшемi ретiнде қарастыруға болады. θ = kТ немесе pV/N = kT, (1.14) мұнда k – Больцман тұрақтысы деп аталатын пропорционалдық коэффициентi. (1.14) теңдiгiмен анықталатын температура терiс шама болуы мүмкiн емес. Сондықтан ол абсолюттi температура деп аталады. Температураның абсолюттi нөлi (Т = 0) деп молекулалық қозғалыстардың тоқтаған кезiн (E = 0) айтады. Бұл табиғаттағы ең төмен температура. Осы анықтама негiзiнде ағылшын ғалымы У.Кельвин температураның абсолюттi шкаласы ұғымын енгiздi. Бұл шкала бойынша температура абсолюттi нөлден бастап саналады және оның бөлiктерi Цельсий шкаласының градусына тең. Абсолюттi T температура мен Цельсий шкаласы бойынша t температураның арасындағы байланыс Т = t+273 теңдiгiмен берiледi. СИ жүйесiнде абсолюттi температура кельвинмен өлшенедi және ол К әрпiмен белгiленедi. Бiр кельвин Цельсий шкаласы бойынша бiр градусқа тең (1 К=1oС).1)Атаулар шкаласы-ең қарапайым шкала.Физикалық шама және оның бірлігі жоқ , 0 ұғымы жоқ , үлкендеу-кішілеу ұғымы жоқ. Мысалы түстердің атласы.2)Реттік шкала-қарапайым шкала. Бұл жерде реперлік нүктелер бар.Физикалық не табиғи құбылыстарға байланысты олардың нүктелері таңдап алынады. Реперлік нүктесі бар, бірлік жоқ, 0 ұғымы жоқ, бірақ үлкен-кіші ұғымы бар.3)Интервалдар шкаласы-жетілген шкала.Бұл жерде 0 ұғымы бар ,реперлік нүктелер бар.Кемшілігі 0 қандай да бір физикалық құбылыстарға арналмаған.М: Кельвин шкаасы, Цельсий шкаласы, Форенгит шкаласы.Бастапқы реперлік нүкте – тұз бен нашатыр қоспасы.

Берілген шаманың шкаласы:Q=q[Q] Q1-Q2=q[Q]

Q2=Q0 Q2-Q1=q[Q]

Q0-1-ші реттік реперлік нүкте Q0+q[Q]

Осы формуланың көмегімен анықталатын шаманың сан мәндерінің жиынтығын сол шаманың шкаласы деп атаймыз.

4)Қатынастар шкаласы-ең жетілген шкала. 0 ұғымы бар, реперлік нүктелері бар.Нөлі табиғатқа сәйкес келеді.М:Кельвин шкаласы. 2-ші реперлік нүкте – ол судың үштік нүктесі. Су бір мезгілде 3 түрл фазада бола алады.

5)Абсалют шкала-шамалардың қатынасын өлшеуге арналады.