45. Прававая сістэма бсср у 1922–1939 гг.

После воссоздания Белоруской ССР право республики оставалась типично советским. В этот период оно было призвано укреплять советскую власть, диктатуру пролетариата.

В 1921-1925 гг. законодательство республики, прежде всего, было направлено на воссоздание разрушенной длительными войнами народного хозяйства, на укрепление советских органов власти и создание надлежащего советского государственного аппарата. Как и раньше, на территории Беларуси продолжали действовать нормативные акты РСФСР. Однако по мере укрепления государственного аппарата республики все активнее начинают работать законодательные органы БССР (съезд Советов, ЦИК и СНК). основной правовой формой привлечения рабочих и служащих к работе являлся индивидуальный рабочий договор. Были подтверждены нормы о 8-часовом рабочем дне, о сокращении рабочего дня на подземных работах, в некоторых отраслях промышленности, вредных для здоровья, на ночных работах и относительно особ моложе 18 лет. Были предусмотрены меры по охране работы. На первых этапах развития белоруской советской государственности ключевые отраслевые нормативные правовые акты, которые действовали на территории БССР, являлись законодательными актами РСФСР. При этом необходимо отметить, что введенные в действие кодексы РСФСР стали считаться кодексами Белоруской ССР.

29марта 1923 г.на основании российских законодательных актов ЦИКа БССР был принят Земельный кодекс БССР .

В ЗК БССР закреплялась бессрочное пользование землей и право крестьян избирать любую форму землепользования. В исключительных случаях закон допускал наемную подсобную работу при условии сохранения крестьянским хозяйством своего рабочего характера.

31 апреля 1925 г. Президиум ЦИКа БССР ввел в действие на всей территории республики новый Земельный кодекс БССР, который в основном основывался на положениях ЗК 1923 г.

В 1924 г. в БССР устанавливаются единые организационно-правовые формы ведения лесного хозяйства, которые сыграли важную роль в экономике республики.

К концу 20-х гг. XX ст. Белорусская ССР имела уже определенный законодательный опыт. В связи быстро меняющимися условиями социально-экономичной жизни в республике обновляется предыдущее законодатель.ство, принимаются новые нормативные акты:

-в 1926 г. принимается Исправительно-рабочий кодекс БССР;

-в 1927 г. - Кодекс закона о браке, семьи и опеке и Водно-мелиоративный кодекс;

-в 1928 г. - новый Уголовный кодекс;

-в 1929 г. - новый Кодекс о работе БССР и т.д.

Помимо того, принимаются многочисленные декреты и постановления ЦИКА и СНК БССР по всех направлениям общественной и хозяйственной жизни республики.

Развитие всех ветвей права БССР этого периода шло в контексте твердого государственного руководства регулированием правовых отношений из стороны СССР.

46.Развіццё асноўных галін права бсср у 1922–1939 гг.

Кастрычніцкая рэвалюцыя ў Беларусі. Абвастрэнне сацыяльна-эканамічнай і палітычнай сітуацыі. Барацьба супраць карнілаўскага мяцяжу. Бальшавізацыя Саветаў. Утварэнне Беларускай сацыял-дэмакратычнай рабочай партыі ў Петраградзе. Кастрычніцкае ўзброенае паўстанне ў Петраградзе. Усталяванне савецкай улады ў Мінску. Стварэнне Ваенна-рэвалюцыйнага камітэта (ВРК) За-ходняй вобласці і фронту. Ліквідацыя «Камітэта выратавання рэвалюцыі». Кас-трычніцкія падзеі ў Віцебску, Гомелі, іншых гарадах Беларусі і на Заходнім фронце. Ліквідацыя Стаўкі Вярхоўнага Галоўнакамандуючага ў Магілёве. Утварэнне абласнога выканаўчага камітэта Заходняй вобласці (Аблвыканкамзаха).

Абвяшчэнне беларускай дзяржаўнасці. Станаўленне незалежных дзяржаў у Польшчы, Прыбалтыцы і на Украіне. Скліканне і роспуск I Усебеларускага з'езда, яго значэнне. Пазіцыі бальшавікоў па нацыянальным пытанні. Стварэнне Беларускага нацыянальнага камісарыята. Наступление войскаў кайзераўскай Гер-маніі ў Беларусі. Брэсцкі мір і Беларусь. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэс-публікі (БНР). Рада БНР і яе дзейнасць. Барацьба па беларускім пытанні. Лістапа-даўская рэвалюцыя ў Германіі і заканчэнне Першай сусветнай вайны. Пачатак польскай акупацыі Літвы і Беларусі. 1 з'езд Камуністычнай партыі (бальшавікоў) Беларусі. Абвяшчэнне Беларускай ССР. 3. Жылуновіч, А. Чарвякоў.

Барацьба з інтэрвенцыяй Польшчы. Другое абвяшчэнне БССР. Наступление войскаў Польшчы. Падпольная і партизанская барацьба ў тыле польскіх акупантаў. Стварэнне Беларускай камуністычнай арганізацыі (БКА). У. Ігна-тоўскі. Стварэнне Літоўска-Беларускай ССР (ЛітБел). Палітыка польскага ўрада ў дачыненні да БНР. Новае наступление польскіх войскаў. Контрнаступление Чыр-

вонай Арміі на Заходнім фронце. Паўторнае абвяшчэнне БССР. Контрудар польскіх

войскаў. Падпісанне перамір'я і яго ўмовы. Рыжскі мірны дагавор і яго вынікі.

Эканоміка БССР у перыяд нэпа. Палітыка «ваеннага камунізму».

Эканамічнае становішча ў 1920 - пачатку 1921 г. Пераход да новай эканамічнай

палітыкі. Сістэма мерапрыемстваў нэпа ў горадзе. Аднаўленне прамысловасці.

Ажыццяўленне нэпа на вёсцы. Развіццё гандлю. Кааперацыя, яе асноўныя віды

і іх развіццё на Беларусі. Прычыны згортвання нэпа.

Грамадска-палітычнае жыцце БССР у 1921-1927 гг. X з'езд РКП(б)

і ўсталяванне аднапартыйнай сістэмы ў Савецкай Беларусі. КП(б)Б і прафсаюзы.

Грамадскія арганізацыі. Удзел БССР ва ўтварэнні СССР. Узбуйненні тэрыторыі БССР. Палітыка беларусізацыі, яе сутнасць, мэты і задачы. Вяртанне на радзіму

беларускіх дзеячаў, іх удзел у грамадска-палітычным і культурным жыцці.

Падрыхтоўка і прыняцце Канстытуцыі БССР 1927 г.

Развіццё культуры БССР у 1920-я гг. Станаўленне сістэмы адукацыі

ў БССР. Меры па ліквідацыі непісьменнасці. Інстытут беларускай культуры.

У. Ігнатоўскі, 3. Жылуновіч, У. Пічэта і інш. Развіццё краязнаўства. Літаратурныя

аб'яднанні. Я. Купала, Я. Колас, К. Чорны. Развіццё тэатральнага мастацтва.

Станаўленне беларускага кіно. У. Галубок, Е. Міровіч, Ю. Тарыч і інш. Музычнае

мастацтва. Архітэктура і жывапіс.

Індустрыялізацыя і калектывізацыя ў БССР. Згортванне нэпа і пашырэнне

каманднага кіравання гаспадаркай. Ажыццяўленне індустрыялізацыі ў Савецкай

Беларусі, яе характар, асаблівасці, шляхі правядзення і вынікі.

Прычыны, шляхі і формы кааперавання сялянскіх гаспадарак. Тэмпы і метады

стварэння калгасаў. «Дваццаціпяцітысячнікі». Вынікі калектывізацыі.

Грамадска-палітычнае жыццё БССР у 1928-1939 гг. Роля Камуністычнай

партыі, Саветаў і іншых грамадскіх арганізацый. Канстытуцыя БССР 1937 г.

Палітычныя рэпрэсіі.

Культура БССР у 1930-я гг. Ліквідацыя масавай непісьменнасці. Змены ў школьнай адукацыі. Рост колькасці ВНУ і пашырэнне іх навукова-даследчыцкай дзейнасці. Акадэмія навук. Рэформа беларускага правапісу. Асноўныя напрамкі развіцця беларускай савецкай літаратуры.

Тэатр і кіно. Стварэнне беларускай музычнай школы. Архітэктура і выяўленчае мастацтва: I. Лангбард, У. Волкаў, 3. Азгур.

Заходняя Беларусь пад уладай Польшчы (1921-1939 гг.). Стан прамысловасці і сельдкай гаспадаркі. Насаджэнне асадніцтва. Санацыйны рэжым. Становішча сялян і рабочых. Нацыянальна-культурны ўціск. Міграцыя беларусаў у замежныя краіны.

Нацыянальна-вызваленчы, сялянскі і рабочы рух у Заходняй Беларусь Барацьба супраць прыгнёту ў 20-я гг. Партызанскі рух у пачатку 20-х гг., яго арганізатары. Беларускія нацыянальныя партыі, арганізацыі і іх дзейнасць. Камуністычная партыя Заходняй Беларусі (КПЗБ). Афармленне Беларускай сялянска-рабочай грамады (БСРГ) і яе дзейнасць. Б. Тарашкевіч. Таварыства беларускай школы (ТБШ). I. Дварчанін, П. Пестрак, Р. Шырма і інш. Узброенае выступление сялян Кобрынскага павета. Паўстанне нарачанскіх рыбакоў. Уплыў Камінтэрна на развіццё вызваленчага руху. Роспуск КПЗБ і КСМЗБ.

Культура Заходняй Беларусі ў 20-30-я гг. Школа, друк. Грамадска-палітычная думка. А. Луцкевіч. Развіцце літаратуры: М. Танк, В. Таўлай, П. Пестрак. Пстарычныя і этнаграфічныя даследаванні. Выяўленчае мастацтва: П. Сергіевіч, Я. Горыд, Ф. Рушчыц. Народная культура.

47.Грамадскі і дзяржаўны лад Польскай Рэспублікі (1918-1939 гг.). Прававое становішча заходнебеларускіх земель ў Польскай Рэспубліцы.

Еще перед окончательным установлением государственной границы, в марте 1921 г. сейм принял конституцию, согласно которой Польша становилась буржуазно-демократичной республикой; законодательная власть принадлежала двухпалатному сейму (555 человек), исполнительная – правительству, судовая – независимым судам, граждане получили равные, тайные, всеобщие, непосредственные и пропорциональные избирательные права, а также гарантию основных гражданских свобод. Процесс унификации и восстановления единого государства был чрезвычайно сложным из-за послевоенной разрухи, необходимости принятия во внимание политических и экономических особенностей, с которыми вернулись некоторые территории, пребывавшие в чужих руках.

В составе Польского государства западно-белорусские земли были отсталым аграрно-сырьевым придатком, рынком дешевой рабочей силы. Удельный вес Западной Беларуси в промышленном производстве Польши составлял около 3%. Рабочий день на предприятиях продолжался 10-12 и более часов, а зарплата рабочих была значительно ниже, чем в этнической Польше. Основная часть населения Западной Беларуси (более 80%) занималась сельским хозяйством. Аграрные отношения характеризовались наличием крупного помещичьего землевладения, малоземельем и обнищанием большинства крестьян, сохранением феодально-крепостнических пережитков. В середине 1930-х гг. в западно-белорусских землях зажиточные крестьяне составляли всего 5%, середняки – 15%, а бедняки – 80%.

В отношении белорусов и национальных меньшинств польское правительство при помощи государственного аппарата, учебных заведений, печати, католической церкви проводило политику насильственной полонизации. Белорусы были лишены возможности обучаться на родном языке. Из 514 белорусских школ, действовавших в Западной Беларуси до 1921 г., к 1939-ому не осталось ни одной. В 1938/1939 учебном году в Западной Беларуси не посещали занятия более 100 тыс. белорусских детей. Не случайно поэтому, как свидетельствуют данные на начало 1939 г., 35% населения не умело ни читать, ни писать. Тяжелое социальное и экономическое положение дополнялось полицейским террором. На всей территории «кресов всходних» свирепствовали карательные экспедиции, называвшиеся пацификацией («усмирением»). Во время пацификации полицейские разрушали дома крестьян, уничтожали их собственность, учиняли массовое избиение населения. После такого разбоя жителям деревень запрещалось зажигать свет вечером, собираться группами, ходить в другие деревни.