14) Omów wzajemne zależności między cenami oraz popytem, podażą oraz dochodem na rynku międzynarodowym.

Popyt, podaż i ceny sa podstawowymi elementami rynku. Powiązania jakie między nimi zachodzą i ich zależności określane są ogólnie mechanizmem rynkowym lub też mechanizmem popytowo-cenow-ym.Między ceną dobra a wielkością popytu istnieje zależność obrotowa. Im niższa cena- tym wyższy popyt i odwrotnie- wyższa cena powoduje spadek popytu. Jest to prawo popytu. Może jednak wydarzyć się sytuacja odwrotna – przy wzroście ceny rośnie popyt na dany towar. Takie zjawisko ma miejsce gdy rośnie cena np. podst art żywnościowych a konsekwencją tego jest rozpoczęcie zakupu tych produktów na zapas w oczekiwaniu na jeszcze większy wzrost cen. Takie zjawisko nosi nazwę paradoksu Giffera. Istnieje jeszcze jedna zależ-ność dotycząca poziomu realnych dochodów ludności a popytem. Z zasady ma ona charakter dodatni- oznacza to że im wyższe są realne dochody ludności tym wyższy jest popyt i odwrotnie. Jednak ten wzrost dochodów nie powoduje równom-iernego wzrostu popytu na wszelkie dobra.Podaż jest to ilość towarów (dóbr) jaką producenci zamierzają sprzedać w określonej jednostce czasu. Wielkość podaży nie jest równa wielkości produkcji z powodu zuży-wania produkowanych dóbr przez ich producentów – przykładem tego jest zużywanie węgla w kopalniach w celach energet lub tworzenia zapasów własnej produkcji przeznaczonych do późniejszego wprowadzenia na rynek. Dodatkowo na podaż wpływa eksport oraz import danego produktu. Jednym z najważniejszych czynników wpływ-ających na wielkość produkcji i poda-ży jest cena. Wyższy poziom cen jest czynnikiem stymulującym do zwięk-szenia produkcji i podaży gdyż zwięk-sza poziom rentowności przedsiębior-stwa. Niższa cena wywołuje spadek opłacalności produkcji i zmniejszenie wielkości podaży. Nie bez znaczenia dla podaży są ceny czynników produ-kcji – surowców, maszyn, energii a także siły roboczej. Im wyższe są te ceny tym wyższy jest poziom kosztów produkcji i niższy zysk przy danej cenie gotowego produktu. W konse-kwencji powoduje to spadek poziomu produkcji i podaży. Podobnie działają przewidywania odnośnie kształto-wania się cen zarówno gotowej prod-ukcji jak i czynników produkcji. Może dojść do sytuacji gdy producenci lub sprzedawcy przewidując wzrost cen zmniejszają bieżącą podaż (np. groma-dząc zapasy) w oczekiwaniu na wzrost cen i większy zysk.Prawo podaży – wyższej cenie danego dobra odpow-iada wzrost ilości tego dobra na rynku, niższej cenie- odpowiada obniżenie wielkości podaży.W sytuacji gdy na rynku podaż zrównoważona jest popy-tem kształtuje się sytuacja, która okre-ślana jest jako równowaga rynku. Wtedy kształtuje się również cena ró-wnowagi na dane dobro, Cena ta jest stabilna do momentu gdy zmieniają się warunki po stronie popytu lub podaży. Ceny wolnorynkowe- są wyznaczone przez rynek na podstawie działania praw popytu i podaży. Ten typ cen kształtuje się na rynku maso-wych produktów o niewielkim stopniu monopolizacji. Klasycznym przykł-adem cen wolnorynkowych są ceny art rolnych – o tyle oczywiście o ile jest on samodzielny w dziedzinie wyrobu źródeł zaopatrzenia i nie podlega dyk-tatowi zmonopolizowanych hurtowni.

Ceny regulowane – są ustalone przez przedsiębiorstwa lub ich porozumie-nia, wykorzystujące swą pozycję ryn-kową. Należą do nich m. in. Ceny kartelowe ustalone przez porozumie-nia przedsiębiorstw typu kartelowego a więc zawierane w celu kontroli cen.

Ceny urzędowe- są ustalane przez organy admin państw. Były szeroko stosowane w gosp centralnie kierowa-nych, w gosp rynkowych skala ich zastosowania jest znacznie mniejsza.

Cena maksymalna – wprowadzana jest z reguły w sytuacji braku dóbr o istotnym znaczeniu społecznym w celu ochrony konsumentów przed zbyt wysokimi cenami. Mogą być to np. mieszkania komunalne, budowane ze środków budżetowych dla grup ludn-ości o najniższych dochodach lub niektóre środki żywnościowe w przyp-adku dotkliwego nieurodzaju.Stawanie cen max ma na celu obniżenie pozio-mu cen płaconych przez konsumentów ,natomiast wprowadzenie cen min zmierza do podwyższenia cen jakie otrzymują producenci lub dostawcy. Ustalenie ceny min oznacza że dobra i usługi na które ustalono tego rodzaju ceny, nie mogą być prze producentów sprzedawane poniżej tej ceny. To zna-czy że nabywcy takich dóbr( państwo lub odbiorcy prywatni) maja obowią-zek płacenia producentom tej właśnie ustalonej ceny min.

15) Omow pojecie terms of trade ich rodzaje i skutki warunkow wymiany handku dla gospodarki kraju. Jest to miara stosunku, w jakim eksport jednego kraju jest wymieniany na eksport innego kraju, a tym samym wskaźnik obrazujący ich wzajemną konkurencyjnośćł. Ma na celu określenie, jak w miarę upływu czasu zmienia się siła nabywcza jednej grupy towarowej w stosunku do innej grupy towarowej. Konkretyzując zaś chodzi o zmianę siły nabyłczej towarów eksportowanych w stosunku do importowanych przez poszczególne kraje lub grupy krajów; na kształtowanie się wskaźnika term of trade decydujący wpływ mają ceny na rynkach światowych.

Cenowe (towarowe) terms of trade. Relacje zmian cen w eksporcie na zmiany cen w imporcie danego kraju. Wskaźnik ten mnoży się przez 100 i jest on najczęściej używanym miernikiem zmian cen w handlu międzynarodowym. Jego wzrost traktowany jest jako zjawisko pozytywne, a spadek jako negatywne. Poprawa towarowych terms of trade oznacza, że zmiany cen na rynku światowym są dla danego kraju korzystne.

Dochodowe terms of trade. Wskaźnik zmian cen w obrotach handlowych danego kraju otrzymany w wyniku pomnożenia wskaźnika towarowych terms of trade przez indeks wolumenu eksportu. Są przydatne do kształtowania się analizy sytuacji gospodarczej krajów rozwijających się. W wielu tych krajach odczuwana jest ogromna presja na import , którego wielkość jest ograniczona wpływami z eksportu. Stąd tez kształtowanie się dochodowych terms of trade jest w tych krajach informacją o warunkach rozwoju całej gospodarki.

Jednoczynnikowe terms of trade. Wskaźnik, w którym towarowe terms of trade są ważone indeksem wydajności w przemyśle produkującym na eksport. Wzrost tego wskaźnika oznacza , że za jednostkę pracy zastosowaną w sektorze produkującym na eksport można kupić więcej dóbr importowanych. Wzrost tego wskaźnika może być interpretowany jako sygnał o wychodzenie tych krajów z zacofania gospodarczego.

Dwuczynnikowe terms of trade. Towarowe twrms of trade są ważone nie tylko indeksem wydajności sektora eksportowego danego kraju, ale również indeksem wydajności sektora produkującego na potrzeby importowe danego kraju w kraju partnerskim. Wzrost tego wskaźnika oznacza, że wymiana czynników produkcji zaangażowanych w wytwarzanie dóbr produkowanych na eksport na czynniki produkcji zaangażowane w wytwarzanie dóbr sprowadzanych przez dany kraj odbywa się obecnie z większą korzyścią dla kraju eksportera, niż w okresie wyjściowym.

Skutki terms of trade dla gospodarki. Pogarszanie się najczęściej można zauważyć w krajach surowcowo-rolniczych, z powodu hamowania przez wiele krajów świata rozwoju importu w skutek prowadzenia polityki samowystarczalności żywnościowej. Również w miarę wzrostu dochodów popyt na artykuły podstawowe wzrasta wolniej niż zapotrzebowanie na wyroby przemysłowe i usługi. Zmiany w strukturze spożycia sprowadzają się do względnego zmniejszenia popytu na artykuły prostsze i tańsze, co w sumie hamuje wzrost ogólnego popytu na podstawowe artykuły rolno-spożywcze.