9) Паняцце аб характары. Умовы яго фарміравання.

Хар-р – сукупнасць індывідуальных рыс асобы, якія ўстойліва праяўляюцца ў дз-сці і зносінах і абумоўліваюць тыпічныя д/яе формы паводзін. Х-р сталее разам з чалавекам і пераўтварае яго ў непаўторную асобу. Рысы х-ру. Класіфікацыя паводле псіх пр-су, у якім яны паяўляюцца: а)эмацыянальныя б)валявыя в)інтэлектуальныя. Тыпалогія х-раў Юнга: 1)інтраверт 2)экстраверт. 1 і 2 могуць быць наступных падвідаў: а)разумовы тып характару (жывуць рацыянальнымі ацэнкамі і заключэннямі) б)эмацыянальны (жывуць эмац ацэнкамі па пр-пе прыемна-непрыемна) в)сэнсорны (жывуць бягучым момантам) г)інтуітыўны (жывуць будучыняй)

Хар-р уяўляецца ў выглядзе асобасных рыс – асаблівасці асобы. Хар-р ч-ка праяўляецца ў сіс-ме адносін: 1) ч-к-навакольны свет (*перакананы-беспрынцыпны); 2) ч-к-дзейнасць (*дзейны-бяздзейны; *адказны-недобрасумленны); 3)ч-к-інш. людзі (*таварыскі-замкнёны; *тактычнасць-грубасць); 4)адносіны да сябе (*альтруістычны-эгаістычны; *самакрытычнасць-самалюбства). Умовы фар-ня хар-ру: 1)фізіялагічныя – асаблівасці фукцыянав-ня гал. мозгу (працэсаў узбуджэння і тармажэння, напр. тэмперамент спрыяе або перашкаджае развіццю тых або інш. рыс хар-ру); 2)умовы жыцця, дз-сці і вых-ня (быт, школа, сям’я, кола знаёмых,зносіны, прафес. веды). 3) вынікі самавыхав-ня (асабліва ў падлеткавым і юнацкім узросце), 4) узроставыя перадумовы: а) першыя месяцы жыцця, ранні дашкольны ўзрост фармір-ца дабрыня (жорсткасць), спагадлівасць (бяздушша); б) 4-6г. акуратнасць, настойлівасць, працалюбівасць; в) 7-11 – рысы, якія вызначаюць адносіны з людзьмі г) 12-15 – фарміруецца эмацыйна-валявая сфера. д) 16-18 – асоба набывае дастаткова высокую характаралагічную устойлівасць. якая захоўваецца амаль без зменаў на працягу ўсяго жыцця.

10. Паняцце пра асобу.

Асоба - чалавечы індывід як суб'ект сацыяльных адносін і свядомай дзейнасці. А. чалавека непаўторная ў сваёй індывід-сці. Індывідуальнасць - спалучэнне псіхалагічных асаблівасцяў чалавека, якія вызначаюць яго своеасаблівасць і адрозненне ад іншых. Рысы чалавека як індывідуальнасці могуць выяўляцца ў асаблівасцях тэмпераменту, характару, здольнасцях. Прыкметы асобы:- Уключэнне ў грамадскія адносіны, -удзел у сумеснай дзейнасці, - Актыўнасць ва ўзаемаадносінах з знешняй асяроддзем - Развітая самасвядомасць

Сучасныя тэорыі:

1) Псіхааналіз - (да 19 - пач 20 ст, З. Фрэйд). У структуры псіхіцы Фрэйд выдзеліў 3 ўзроўню (айсберг): свядомае (перажыванні, нязначная ч-ка псіх. жыцці звяз. з гэтым узр.), предсознательное (усё, што не ўсведамл. ч-кам у дадз. момант часу, але можа без асабл. высілкаў стаць аб'ектам свяд-ці пад уплывам волі альбо раздражняльнікаў) і несвядомае (бессознательное) (Інтуіт. пабуджэнні, моцныя эмац. ўспаміны, выцесненыя са свяд-сці ў бессознание з-за таго, што чалавек успрымае іх як пагрозу для свайго дабрабыту.) Фрэйд выдзеліў 3 структурных кампаненты асобы: ІД (прымітыўныя, прыроджаныя аспекты асобы "прынцып задавальнення"), ЭГА (Эга здольна прымаць рац. рашэнні "прынцып рэальнасці") і суперэго (кампанент асобы, які ўключае засвоеныя чалавекам сацыяльныя нормы, каштоўнасці. уключае 2 подкомпонента: сумленне і эга-ідэал). На думку Фрэйда, галоўнай крыніцай развіцця асобы з'яўляюцца прыроджаныя біялагічныя фактары (інстынкты), а дакладней, агульная біялагічная энергія - лібіда

2) Гуманістычны падыход: Агульныя рысы: - Чалавек павінен вывучацца ў сваёй цэласнасці,- Усе даследаванні павінны ўлічваць унікальнасць кожнага чалавека,-чал валодае адноснай незалежнасцю ад навак. асяроддзя і прыроджаных інстынктаў дзякуючы сваёй волі.

Асноўныя прадстаўнікі: Маслоу, Э. Роджэрс, У Франкл. ічаць, што чалавек валодае ўнутранымі рэсурсамі, каб быць адказнымі за свой лёс. Сцвярджалі, што галоўнае - накіраванасць да ўмацавання веры ў сябе і і магчымасць дасягненне ідэальнага "Я".

3) Паводніцкая тэорыя асобы («наученческая»), паколькі галоўны тэзіс дадзенай тэорыі: наша асоба з'яўляецца прадуктам навучэння. Існуюць два кірункі – рэфлекторнае (Дж. Ўотсана і Б. Скінара) і сацыяльнае (А. Бандура і Дж. Роттер). Галоўнай крыніцай развіцця асобы-асяроддзе. У асобе няма нічога ад генетычнага або псіхалагічнага атрымання ў спадчыну. Асоба з'яўляецца прадуктам навучэння, а яе ўласцівасці - гэта абагульненыя паводніцкія рэфлексы і сацыяльныя навыкі.

3) Дзейнасны падыход- У гэтым падыходзе адмаўл біялагічную і тым больш псіхалагічны наследаванне асобасных уласцівасцяў. Гал. крыніцай разв.а.- дзейнасць. Дзейнасць разумеецца як склад.сістэма узаемадзеянняў суб'екта з грам-вам, у працэсе якіх і фармуюцца ўласцівасці асобы . Чалавек не з'яўляецца пасіўным назіральнікам, ён - актыўны ўдзельнік сац. пераўтварэнняў, актыўны суб'ект выхавання і навучання.