1. Вулăр, чăвашла куçарăр.

Duvar ne renktedir. – Duvar sarıdır. – Ya kapı. – O da sarıdır. Şu kalem ne renktedir. – Yeşildir. – Ya o kalem. – O kalem beyazdır. Defter ne renktedir. – Kırmızıdır. – Ya şu kutu. – O da kırmızı. Sandalyeler sarıdır, değil mi. – Evet, sarı. – Ya masalar. – Onlar da sarıĕ Sen kimsin. – Ben öğretmenim. – Ya şu kız. – O öğrencidirĕ Sen müdürsün, ya Oğuzhan. – O öğretmendir. Siz kimsiniz. – Ben Çuvaşımĕ – Ya siz. – Ben Rusumĕ Siz memursunuz, onlar işçidirlerĕ Sen subaysın, o erdirĕ Ben pilotum, onlar da pilotturlar. Siz memursunuz, değil mi. – Evet, memurum. Sen doktorsun, değil mi. – Evet, doktorum. – Ya Aynur. – O da doktordur. Biz kimiz? – Siz sporcusunuz. Ben kimim? – Sen köylüsün.

2. Сăмахсене нумайлă хисеп форминче тăвăр.

Kız, kapı, memur, sporcu, er, sandalye, ne, kim, duvar.

3. Çак сăмахсене çирĕплетÿ аспектĕнче сăпатлăр: subay, işçi, doktor, köylü.

4. Турккăлла куçарăр.

Ку мĕн. – Ку ручка. – Вăл мĕн тĕслĕ. – Вăл симĕс. – Леш ручка вара. – Лешĕ сарă. Ку тетрадьсем мĕн тĕслĕ. – Хĕрлĕ. – Леш тетрачĕ вара. – Шурă. Ку мĕн. – Ку шкаф. – Вăл мĕн тĕслĕ. – Шкаф сарă. – Алăк вара. – Вăл та сарă.

Пÿлĕм таса. Кĕнеке çĕнĕ. Ку салтак ватă. Стена шурă. Сĕтел çĕнĕ. Сумка хĕрлĕ. Çамрăк çын. Аудитори пысăк. Йывăçсем симĕс.

Вĕсем летчиксем. Эпир салтаксем. Эпĕ ĕç çынни. Эсĕ тухтăр. Вăл спортсмен. Эсир инженерсем. Вĕсем ачасем. Эпир летчиксем. Вăл офицер. Эсĕ студент.

5. Точкăсем вырăнне сказуемăйăн сăпат аффиксне лартăр.

Onlar öğrenci… Asım er… Siz sporcu… Osman Türk… Aynur doktor… Ahmet memur… Şu kutu… Ben Çuvaş… Biz işçi… Bu duvar… Nimet genç… Bu kütüphane… O dersane… Kitaplar eski… Çocuklar küçük… Ağaçlar yeşil… Sen müdür…

6. Ыйту сăмахĕсемпе усă курса ыйтуллă предложенисем тăвăр.

Biz işçiyiz. Onlar öğrencidir. Kalem kırmızıdır. Bu kapıdır. Osman subaydır. Siz sporcusunuz. Duvarlar beyazdır. Şu defterdir.

7. Чăвашла куçарăр.

Ben öğrenciyim. Osman kimdir. Bu kalemdir, şu da kalemdir. Bu tahta, ya şu nedir. O da tahta. Şu köylü ihtiyardır, değil mi? – Evet, ihtiyardır o. Biz öğrenciyiz, ya siz. – Subayız. Ben de sporcuyum, sen de.

♦ Пĕлсе тăма!

Эпĕ питĕ хавас! – Memnun oldum!

Эпĕ те питĕ хавас! – Ben de memnun oldum!

Усă курмалли сăмахсемпе сăмах пĕрлешĕвĕсем: kadın – хĕрарăм, evet – çапла, sınıf, dersane – аудитори, класс, kütüphane – библиотека, tebeşir – мел, küçük – пĕчĕк, büyük – пысăк, yeşil – симĕс, temiz – таса, yeni – çĕнĕ, eski – кивĕ, genç – çамрăк, ihtiyar – ватă.

Ne renktedir? – мĕн тĕслĕ?

Değil mi? – çапла-и, çапла мар-и?

Тăваттăмĕш урок – Dördüncü Ders

Mı/ mi/ mu/ mü ыйту татăкĕ

Değil хирĕçлев татăкĕ

• Ударенисĕр mı/ mi/ mu/ mü татăкпа ыйтуллă предложени пулать. Ку татăка уйрăм çырмалла, анчах хăй умĕн тăракан ят сăмахпа пĕрле каламалла. Сăпат аффиксĕ ыйту татăкĕ çумне хушăнать. Ударени ят сказуемăйăн юлашки сыпăкĕ çине ÿкет.

Ыйту татăкĕ тăватă вариантлă, хăш варианчĕпе усă курасси ят сăмахăн юлашки сыпăкĕнчи уçă сасăран килет.

Пĕрремĕш сăпатра пĕрреллĕ тата нумайлă хисеп формисенче ыйту татăкĕпе сăпат аффиксĕ хушшине (y) кĕрсе ларать.

Сăмахăн юлашки сыпăкĕнчи уçă сасă	Ыйту татăкĕ	Тĕслĕхсем
a, ı	mı	Subáy mı(y)+ım. (Эпĕ салтак-и.) Subáy mı+sın. (Эсĕ салтак-и.) Subáy mı+(dır). (Вăл салтак-и.)
e, i	mi	Ér mi(y)+im. (Эпĕ салтак-и.) Ér mi+sin. (Эсĕ салтак-и.) Ér mi+(dir). (Вăл салтак-и.)
o, u	mu	Memúr mu(y)+um. (Эпĕ чиновник-и.) Memúr mu+sun. (Эсĕ чиновник-и.) Memúr mu(dur). (Вăл чиновник-и.)
ö,ü	mü	Müdǘr mü(y)+üm. (Эпĕ директор-и.) Müdǘr mü+sün. (Эсĕ директор-и.) Müdǘr mü+(dür). (Вăл директор-и.)

Тĕслĕхсем:

Ben doktor muyum? öğretmén miyim? köylǘ müyüm? subáy mıyım?

Sen doktor musun? öğretmén misin? köylǘ müsün? subáy mısın?

O doktor mu(dur)? öğretmén mi(dir)? köylǘ mü(dür)? subáy mı(dır)?

Biz doktor muyuz? öğretmén miyiz? köylǘ müyüz? subáy mıyım?

Siz doktor musunuz? öğretmén misiniz? köylǘ müsünüz? subáy mısınız?

Onlar doktor mu(durlar)?öğretmén mi(dirler)? köylǘ mü(dürler)? subáy mı(dırlar)?

• Хирĕçлев форми değil татăкпа (чăв. мар татăк) пулать, сăпат аффиксĕсем вара çав татăк çумне хушăнаççĕ. Тĕслĕх:

Эпĕ спортсмен мар. – Ben sporcu değil+im.

Эсĕ спортсмен мар. – Sen sporcu değil+sin.

Вăл спортсмен мар. – O sporcu değil+(dir).

Эпир спортсменсем мар. – Biz sporcu değil+iz.

Эсир спортсменсем мар. – Siz sporcu değil+siniz.

Вĕсем спортсменсем мар. – Onlar sporcu değil+(dirler).

• Хирĕçлев аспектĕнчи ят предложенин ыйтуллă форми те mı/ mi/ mu/ mü татăкпа пулать, сăпат аффиксĕсем ун çумне хушăнаççĕ.Тĕслĕхрен:

Эпĕ чиновник мар-и? – Ben memur değil mi(y)+im?

Эсĕ чиновник мар-и? – Sen memur değil mi+sin?

Вăл чиновник мар-и? – O memur değil mi+(dir)?

Эпир чиновниксем мар-и? – Biz memur değil mi(y)+iz?

Эсир чиновниксем мар-и? – Siz memur değil mi+siniz?

Вĕсем чиновниксем мар-и? – Onlar memur değil mi+(dirler)?

• Пуплевре сказуемăйăн 3-мĕш сăпат аффиксĕ тухса ÿкме пултарать. Тĕслĕхрен:

Айпи студент-и? – Aybi öğrenci mi(dir)?

Огузхан хресчен мар. – Oğuzhan köylü değil(dir).

Вĕсем çамрăк мар-и? – Onlar genç değil mi(dirler)?

• Ыйтуллă предложенире ыйту татăкĕ умĕн тăракан сăмахăн юлашки сыпăкне сасса хăпартса (пусăм туса) каламалла. Тĕслĕхсем:

Эсĕ спортсмен-и. – Sen sporcú musun.

Вăл доктор-и. – O doktór mudur.

Эпир чиновниксем-и. – Biz memúr muyuz.

Хăнăхтарусем