
- •Умĕн калани
- •Пĕрремĕш урок _ Birinci Ders
- •2) Чĕлхе вертикальлĕ йĕрпе çÿлелле е аялалла куçнине тĕпе хурса:
- •3) Тута хутшăннине пăхса:
- •Вулăр, чăвашла куçарăр.
- •2. Панă сăмахсем çумне 3-мĕш сăпат аффиксне хушса предложенисем тăвăр.
- •3. Турккăлла куçарăр.
- •1. Тĕслĕхсене вулăр.
- •2. Вулăр, чăвашла куçарăр.
- •3. Тĕслĕхсене туркăлла куçарăр.
- •4. Диалога вулăр.
- •5. Тĕслĕхпе усă курса ыйту тата хурав йĕркелĕр.
- •1. Вулăр, чăвашла куçарăр.
- •2. Сăмахсене нумайлă хисеп форминче тăвăр.
- •4. Турккăлла куçарăр.
- •5. Точкăсем вырăнне сказуемăйăн сăпат аффиксне лартăр.
- •6. Ыйту сăмахĕсемпе усă курса ыйтуллă предложенисем тăвăр.
- •7. Чăвашла куçарăр.
- •1. Вулăр, чăвашла куçарăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче (ыйтуллă форма)
- •Хирĕçлев аспектĕнче (ыйтуллă форма)
- •1. Текста вулăр, куçарăр.
- •2. Диалога вулăр, куçарăр.
- •10. Текста вулăр, чăвашла куçарăр. Çавăн евĕрлĕ текст хатĕрлĕр.
- •11. Диалога вулăр, куçарăр. Çавăн йышши диалог тăвăр.
- •12. Вулăр, чăвашла куçарăр.
- •1. Турккăлла куçарăр.
- •1Ĕ Сăмах майлашăвĕсене чăвашла куçарăр.
- •2. Чăвашла куçарăр.
- •7. Ыйтусене хуравлăр.
- •1. Диалога вулăр, чăвашла куçарăр.
- •2Ĕ Сказуемăйсене хирĕçлев аспектĕнче тăвăр.
- •3Ĕ Сказуемăйсене хирĕçлев аспектĕнче ыйтуллă формăра тăвăр.
- •4Ĕ Ыйтусене хуравлăр.
- •5. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •9. Тyрккăлла куçарăр.
- •10. Ыйтусене çирĕплетсе хуравлăр.
- •10. Ыйту татăкĕпе усă курса ыйтуллă предложенисем тăвăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче (ыйтуллă форма)
- •Хирĕçлев аспектĕнче (ыйтуллă форма)
- •1. Çак глаголсене иртнĕ вăхăтра сăпатлăр:
- •2. Ыйтусене хуравлăр.
- •7. Диалога вулăр, куçарăр.
- •1. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •12Ĕ Палăртнă сăмахсем вырăнне ыйту сăмахĕсем тупăр.
- •13. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •6Ĕ Глаголсене яланхи вăхăтра лартăр, çирĕплетÿ тата хирĕçлев аспекчĕсенче пĕрреллĕ тата нумайлă хисепсенче сăпатлăр.
- •7Ĕ Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •2. Чăвашла куçарăр.
- •3. Точкăсем вырăнне -larca/-lerce аффикс лартăр.
- •4. Турккăлла куçарăр.
- •6. Чăвашла куçарăр.
- •7. Çак глаголсенчен -( y)an/-(y)en аффикслă причасти формисене тăвăр.
- •8. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •9. Тĕслĕхпе усă курса предложенисем тăвăр.
- •10. Диалога вулăр, куçарăр.
- •1. Ыйтусене çирĕплетсе хуравлăр.
- •2. Ыйтуллă предложенисем тăвăр.
- •3. Ыйтусене тĕслĕхпе усă курса хуравлăр.
- •4Ĕ Тĕслĕхпе усă курса альтернативлă ыйтусем тăвăр.
- •5. Скобкăри глаголсене кирлĕ формăра лартăр.
- •6. Тĕслĕхпе усă курса икĕ предложенирен пĕр предложени тăвăр.
- •7. Ыйтусене хуравлăр.
- •8. Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •9. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •10. Ыйтусене хуравлăр.
- •11. Точкăсем вырăнне кирлĕ аффикссем лартăр.
- •12Ĕ Альтернативлă ыйтуллă предложенисем тăвăр.
- •13. Предложенисене чăвашла куçарăр.
- •14. Турккăлла куçарăр.
- •1. Глаголсене хистевлĕ формăра тăвăр.
- •2. Панă сăмахсемпе усă курса предложенисем тăвăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •1. Скобкăри сăмахсене кирлĕ формăра лартăр.
- •2. Икĕ предложенирен пĕрре тăвăр.
- •9Ĕ Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсене лартăр.
- •10Ĕ Скобкăри сăмахсене кирлĕ падежра лартăр.
- •12. Ыйтусене текст тăрăх хуравлăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •1. Скобкăри глаголсене кирлĕ вăхăтра лартăр.
- •6. Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •7. Скобкăри сăмахсене кирлĕ падежра лартăр.
- •8. Ыйтусене хуравлăр.
- •9. Панă сăмахсемпе усă курса альтернативлă ыйтусем йĕркелĕр.
- •10. Турккăлла куçарăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •1Ĕ Тĕслĕхпе усă курса предложенисенчен определени пĕлтерĕшлĕ пăхăнуллă предложенисем тăвăр.
- •2. Тĕслĕхпе усă курса предложенисене пĕрлештерĕр.
- •8. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •9Ĕ Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •10Ĕ Точкăсем вырăнне кирлĕ падеж аффиксĕсене лартăр.
- •11Ĕ Ыйтусене хуравлăр.
- •12Ĕ Текст тăрăх ыйтусене хуравлăр.
- •13Ĕ Турккăлла куçарăр.
- •14Ĕ Тĕслĕхпе усă курса сăмах майлашăвĕсем тăвăр.
- •15Ĕ Панă сăмахсемпе тата сăмах майлашăвĕсемпе усă курса альтернативлă ыйтусем йĕркелĕр.
- •1. Тĕслĕхпе усă курса анлă обстоятельство тăвăр.
- •2Ĕ Панă тĕслĕхсенчен анлă вăхăт обстоятельствиллĕ пĕр предложени тăвăр.
- •3. Чăвашла куçарăр.
- •4. Глаголсене -ivermek… формăпа усă курса улăштарăр.
- •5. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •6. Предложенисене вĕçлĕр.
- •7. Скобкăри сăмахсене турккăлла куçарса предложенисене йĕркелĕр.
- •8. Турккăлла куçарăр.
- •9Ĕ Ыйтусене текст тăрăх хуравлăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •1. Чăвашла куçарăрĕ
- •4Ĕ Чăвашла куçарăр.
- •5. Глаголсене -mış аффикс хушса сăпатлăр.
- •6. Чăвашла куçарăр.
- •7. Предложенисене вĕçлĕр.
- •9Ĕ Чăвашла куçарăр.
- •10Ĕ Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •11Ĕ Скобкăри сăмахсене кирлĕ падежра лартăр.
- •12Ĕ Чăвашла куçарăр.
- •13Ĕ Турккăлла куçарăр.
- •14Ĕ Ыйтусене туллин хуравлăр.
- •15Ĕ Ne…ne (de), hem…hem (de) сăмахсемпе усă курса икĕ предложенирен пĕрре тăвăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •5. Чăвашла куçарăр.
- •6. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •1Ĕ Чăвашла куçарăр.
- •8Ĕ Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •9. Скобкăри сăмахсене кирлĕ формăра лартăр.
- •10. Текст тăрăх ыйтусене хуравлăр.
- •11. Турккăлла куçарăр.
- •12Ĕ Çак сăмахсемпе предложенисем тăвăр.
- •2. Турккăлла куçарăр.
- •3. Предложенисене вĕçлĕр.
- •4. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •5. Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •6. Скобкăри сăмахсене кирлĕ формăра лартăр.
- •7. Ыйтусене çирĕплетсе туллин хуравлăр.
- •8. Ыйтусене хирĕçлесе туллин хуравлăр.
- •9. Ыйтусене текст тăрăх хуравлăр.
- •10. Икĕ предложенирен пĕрре тăвăр.
- •11. Тĕслĕхпе усă курса предложенисене улăштарăр.
- •5. Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •6. Скобкăри сăмахсене кирлĕ падеж формине лартăр.
- •7. Ыйтусене çирĕплетсе туллин хуравлăр.
- •8. Ыйтусене хирĕçлесе туллин хуравлăр.
- •9. Турккăлла куçарăр.
- •10. Альтернативлă ыйтусем йĕркелĕр.
- •11. Ыйтусене хуравлăр.
- •6. Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •7. Скобкăри сăмахсене кирлĕ падеж форминче лартăр.
- •Тупмалли _ içindekiler
6. Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
1ĕ O kongrede idare ĕĕĕ seçildi mi. 2ĕ Yıllık ĕĕĕ başkanlık eden kimdi. 3ĕ Çok tembel bir çocukĕ Onu annesineĕĕĕ ettin mi. 4ĕ Dünkü toplantınınĕĕĕ kaç fasıldan ibaretti. 6ĕ Doğrusu ben bunu yapmak istemedim, fakat oğlum bunda …etti 7ĕ Müdür bey saat ona doğru gelmesiniĕĕĕ koyuyorĕ
7. Скобкăри сăмахсене кирлĕ падеж форминче лартăр.
1ĕ İhsan Bey terzi (dükkânı) işletiyorĕ 2ĕ Gündemin ikinci (faslı) geçtilerĕ 3ĕ Bu dernek resmi (makamlar) da büyük ilgi görmektedir 4ĕ (Çocuklar) birer elma dağıtıldıĕ 5ĕ (Raporum) saym valimize arzettimĕ 6ĕ İşe (bağılığınız) ispat edeceksinizĕ 7ĕ Acele (iş) şeytan karışırĕ 8ĕ Fatma Hanım (oğlu) çok çektiĕ
♦ Пĕлсе тăма!
-(Y)ım аффикспа глаголтан япала ячĕсем пулаççĕ: seçmek _ суйла, seçim _ суйлав, yutmak _ çăт, yutum _ çăтăм, satmak _ сут, satım _ суту.
-Lık aффикс -lı, -sız, -cı аффикслă ят сăмахсем çумне хушăнса япала ячĕсем тăвать: para-sız-lık _ укçасăрлăх, bağ-lı-lık _ шанăç, шанчăк.
Sözlerle deyimler, kongre _ съезд, конгресс, dernek(gi) _ пĕрлешÿ, heyet _ делегаци, seçim _ суйлав, başkan _ пуçлăх, ертÿçĕ, makam _ пост, üyelik _ пĕр-пĕр ушкăнра тăни, minnettar _ тав туни, belirtmek _ пĕлтер, gündem _ кун йĕрки, dilek _ сĕнÿ, cemiyet _ пĕрлешÿ, общество, kurucu _ йĕркелекен, йĕркелÿçĕ, kürsüye çıkmak _ трибуна патне тух, selâmlamak _ саламла, kahramanca _ геройла, savaşmak _ çапăç, doyurmak _ тăрантар, resmî _ официаллă, yarı resmî _ çурма официаллă, misal, örnek _ тĕслĕх, arz etmek _ тĕслĕх илсе кăтарт, koyun _ сурăх, така, sığır _ мăйракаллă шултра выльăх, haksız bir şekildeçhaksız olarak _ законлă мар, тĕрĕс мар, börek(gi) _ кукăль, kıyma _ какай фаршĕ, dağıtmak _ валеç, vali _ губернатор, bildirmek _ пĕлтер, ısrar etmek _ çине тăр, beyin _ миме, şikâyet etmek _ элекле, şart koymak _ услови ларт, hatırlamak _ аса ил, hükûmet _ правительство, bu yüzden _ çавăнпа, alkışlamak _ алă çуп, sıra _ сак, парта; рет, черет, hatip(bi) _ оратор, korumak _ хÿтĕле, hapis cezası _ тĕрме, madde _ статья (закон); пункт (кун йĕркин), iktisadîçekonomik _ экономика, mühim _ питĕ кирлĕ, inkâr etmek _ хирĕçле, çok şükür _ мухтав турра, bile _ даже, benimsemek _ ăша хыв, (dan)vazgeçmek _ пер, siyasetçpolitika _ политика, müsaade etmek _ ирĕк пар, gıda _ апат, artmak _ пысăклан, ÿс, aşağı (aşağıya) _ аялалла, defol _ кунтан кай, durmadan _ пĕрмай, delege _ делегатĕ
Усă курнă литература
1. Айларов, Ш. С. Учебник турецкого языка / Ш. С. Айларов. _ М. : Изд-во «МИВ», 1954. _ 523 с.
2. Богочанская, Н. Н. Большой турецко-русский словарь / Н. Богочанская, А. Зубкова. _ М. : ООО «Дом славянской книги», 2008. – 640 с.
3. Bülent, Bayramĕ Çuvaş Türkçesi – Türkiye Türkçesi Sözlükĕ / Bülent Bayramĕ _ Koniya, 2007ĕ – 341 sĕ
4. Васильева, Е. Ф. Самоучитель турецкого языка : учебное пособие / Е. Ф. Васильева. _ Чебоксары: ЧГПУ им. И.Я. Яковлева, 2001. – 174 с.
5ĕ Дегтярев, Г. А. Чăвашла-турккăлла-вырăсла калаçу кĕнеки / Г. А. Дегтярев, Э. Е. Лебедев. _ Шупашкар : Чăваш кĕнеке издательстви, 1996. _ 189 с.
6. Дудина, Л. Н. Турецкий язык : практический курс : учебное пособие / Л. Н. Дудина._ М. : КомКнига, 2005. – 320 с.
7. Кононов, А. Н. Грамматика современного турецкого литературного языка / А. Н. Кононов. _ М. -Л. : Изд-во АН СССР, 1956. – 568 с.
8. Murat Özbаy, Fahri Temizyürekĕ Türkçe öğreniyoruz: Ders kitabı 1ĕ – Ankara, 2007ĕ – 145 sĕ Ders kitabı 2ĕ – Ankara, 2007ĕ_ 149 sĕ
9. Турецкий язык : программа курса / Сост. М. И.Скворцов. –Чебоксары : Изд-во Чувашского университета, 1987. – 32 с.
10ĕ Фонетика, графика и орфография турецкого языка : методические указания / сост. В. А. Андреев. _ Чебоксары : ЧГУ им. И.Н. Ульянова, 1988. – 32 с.
11. Щербинин, В. Г. Турецко-русский словарь / В. Г. Щербинин. – М. : Изд-во «Русский язык», 1977. – 405 с.