Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
турк.чĕлхи.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
1.32 Mб
Скачать

2. Панă сăмахсем çумне 3-мĕш сăпат аффиксне хушса предложенисем тăвăр.

Öğrenci, anne, baba, defter, güneş, kız, insan.

3. Турккăлла куçарăр.

Ку пальто. Лешĕ пукан. Коробка сарă. Алăк та сарă. Стена шурă. Ку чÿрече. Вăл студент. Ку хĕр. Леш тетрадь. Пÿлĕм ăшă.

Ку мĕн? _ Ку хĕвел. Ку пÿлĕм. Ку йывăç. Ку пасар. Ку стена. Ку сĕтел. Ку доска. Ку урай. Ку шкаф. Ку лампочка.

Ку кам? _ Ку студент. Ку çын. Ку хĕр. Ку вĕренекен. Ку филолог. Ку анне. Ку атте. Ку ăста.

Лешĕ мĕн? _ Лешĕ утюг. Лешĕ чÿрече. Лешĕ стена. Лешĕ сĕтел. Лешĕ сумка. Лешĕ пальто.

Пĕлсе тăма!

Сывлăх сунатăп! – Merhaba!

Сывă пул! – Allaha ısmarladık! Hoşça kalın! Güle güle!

Ырă кун пултăр! _ İyi günler!

Ырă ир пултăр! – Günaydın!

Ырă каç пултăр! – İyi akşamlar!

Ыйхи тутлă пултăр! _ İyi geceler!

Тепре куриччен! – Görüşmek üzere!

Усă курмалли сăмахсемпе сăмах пĕрлешĕвĕсем: bina – çурт, oda – пÿлĕм, sandalyе – пукан, tavan – мачча, lamba – лампочка, tahta (yazı tahtası) – доска, döşeme – урай, dolap – шкаф, pencere чÿрече, duvar – стена, kutu – коробка, çanta _ сумка, öğrenci – студент, beyaz – шурă, kırmızı – хĕрлĕ, sarı – сарă.

Иккĕмĕш урок – İkinci Ders

Хупă сасăсем

Ыйту местоименийĕсем: kim. (кам.) ne. (мĕн.)

Ыйтуллă предложенин интонацийĕ

Хупă сасăсем

  • Турккă чĕлхинче пурĕ 21 хупă сасă: [p, b, ç, c, t, d, f, v, k, g, h, ğ, s, z, ş, j, l, m, n, r, y]ĕ Вĕсене алфавитра çак саспаллисемпе палăртаççĕ: p, b, ç, c, t, d, f, v, k, g, h, ğ, s, z, ş, j, l, m, n, r, yĕ

  • Хупă сасăсене калассин хăш-пĕр уйрăмлăхĕсем.

Турккă чĕлхинчи хупă сасăсене каласси чылай чухне, чăваш чĕлхинчи пекех, вĕсем мĕнле уçă сасăсемпе юнашар тăнинчен килет. Малти ретри уçă сасăсемпе [e, i, ö, ü] юнашар чух вĕсем çемçенрех, кайри ретри уçă сасăсемпе [а, ı, o, u] юнашар пулсан хытăрах илтĕнеççĕ.

Тĕслĕхрен: kır – хир, kir – пылчăкĕ

Анчах [p, b, t, d, f, v, m, n, r, z] хупă сасăсем çемçе уçă сасăсем çумĕнче çемçелмеççĕ.

[v, y, l, m, n, r] хупă сасăсем чăваш чĕлхинчи [в, й, л, м, н, р] сасăсемпе пĕрешкел илтĕнеççĕ.

Янăравлă [b, d, g, j, z] сасăсене чăваш чĕлхинчи çурма янăравлă илтĕнекен [б, д, г, ж, з] хупă сасăсем пекрех каламалла: утă [удă], упа [уба], лаша [лажа], усă [узă], ака [ага].

[Ç, f, t, k, p, s, ş] хупă сасăсем чăваш чĕлхинчи [ч, ф, т, к, п, с, ш] сасăсем пек илтĕнеççĕ.

  • Ыйту местоименийĕсем: kim? – кам? Ne? – мĕн?

Ыйтуллă предложенире ыйту? сăмахне сасса хăпартса каламалла: Bu nedir? – Ку мĕн? Bu kitaptır. – Ку кĕнеке. Ayşe kimdir? – Айше кам? Ayşe doktordur. – Айше тухтăр.

Хăнăхтарусем

1. Тĕслĕхсене вулăр.

– Ку мĕн. – Bu ne(dir).

– Ку кам. – Bu kim(dir).

– Ку мĕн. – Bu ne(dir). – Ку алăк. – Bu kapı(dır)ĕ

– Ку кам. – Bu kim(dir). – Ку Ахмет. – Bu Ahmet(tir)ĕ

– Леш мĕн. – Şu ne(dir). – Леш чÿречеĕ – Şu pencere(dir)ĕ

– Леш кам. – Şu kim(dir). – Леш Саша. – Şu Saşa(dır)ĕ

– Вăл мĕн. – O ne(dir). – Вăл стенаĕ – O duvar(dır)ĕ

– Вăл кам. – O kim(dir). – Вăл Огузхан. – O Oğuzhan(dır)ĕ

– Осман кам. – Osman kim(dir). – Осман вĕрентекен. – Osman öğretmen(dir)ĕ