
- •Умĕн калани
- •Пĕрремĕш урок _ Birinci Ders
- •2) Чĕлхе вертикальлĕ йĕрпе çÿлелле е аялалла куçнине тĕпе хурса:
- •3) Тута хутшăннине пăхса:
- •Вулăр, чăвашла куçарăр.
- •2. Панă сăмахсем çумне 3-мĕш сăпат аффиксне хушса предложенисем тăвăр.
- •3. Турккăлла куçарăр.
- •1. Тĕслĕхсене вулăр.
- •2. Вулăр, чăвашла куçарăр.
- •3. Тĕслĕхсене туркăлла куçарăр.
- •4. Диалога вулăр.
- •5. Тĕслĕхпе усă курса ыйту тата хурав йĕркелĕр.
- •1. Вулăр, чăвашла куçарăр.
- •2. Сăмахсене нумайлă хисеп форминче тăвăр.
- •4. Турккăлла куçарăр.
- •5. Точкăсем вырăнне сказуемăйăн сăпат аффиксне лартăр.
- •6. Ыйту сăмахĕсемпе усă курса ыйтуллă предложенисем тăвăр.
- •7. Чăвашла куçарăр.
- •1. Вулăр, чăвашла куçарăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче (ыйтуллă форма)
- •Хирĕçлев аспектĕнче (ыйтуллă форма)
- •1. Текста вулăр, куçарăр.
- •2. Диалога вулăр, куçарăр.
- •10. Текста вулăр, чăвашла куçарăр. Çавăн евĕрлĕ текст хатĕрлĕр.
- •11. Диалога вулăр, куçарăр. Çавăн йышши диалог тăвăр.
- •12. Вулăр, чăвашла куçарăр.
- •1. Турккăлла куçарăр.
- •1Ĕ Сăмах майлашăвĕсене чăвашла куçарăр.
- •2. Чăвашла куçарăр.
- •7. Ыйтусене хуравлăр.
- •1. Диалога вулăр, чăвашла куçарăр.
- •2Ĕ Сказуемăйсене хирĕçлев аспектĕнче тăвăр.
- •3Ĕ Сказуемăйсене хирĕçлев аспектĕнче ыйтуллă формăра тăвăр.
- •4Ĕ Ыйтусене хуравлăр.
- •5. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •9. Тyрккăлла куçарăр.
- •10. Ыйтусене çирĕплетсе хуравлăр.
- •10. Ыйту татăкĕпе усă курса ыйтуллă предложенисем тăвăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче (ыйтуллă форма)
- •Хирĕçлев аспектĕнче (ыйтуллă форма)
- •1. Çак глаголсене иртнĕ вăхăтра сăпатлăр:
- •2. Ыйтусене хуравлăр.
- •7. Диалога вулăр, куçарăр.
- •1. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •12Ĕ Палăртнă сăмахсем вырăнне ыйту сăмахĕсем тупăр.
- •13. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •6Ĕ Глаголсене яланхи вăхăтра лартăр, çирĕплетÿ тата хирĕçлев аспекчĕсенче пĕрреллĕ тата нумайлă хисепсенче сăпатлăр.
- •7Ĕ Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •2. Чăвашла куçарăр.
- •3. Точкăсем вырăнне -larca/-lerce аффикс лартăр.
- •4. Турккăлла куçарăр.
- •6. Чăвашла куçарăр.
- •7. Çак глаголсенчен -( y)an/-(y)en аффикслă причасти формисене тăвăр.
- •8. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •9. Тĕслĕхпе усă курса предложенисем тăвăр.
- •10. Диалога вулăр, куçарăр.
- •1. Ыйтусене çирĕплетсе хуравлăр.
- •2. Ыйтуллă предложенисем тăвăр.
- •3. Ыйтусене тĕслĕхпе усă курса хуравлăр.
- •4Ĕ Тĕслĕхпе усă курса альтернативлă ыйтусем тăвăр.
- •5. Скобкăри глаголсене кирлĕ формăра лартăр.
- •6. Тĕслĕхпе усă курса икĕ предложенирен пĕр предложени тăвăр.
- •7. Ыйтусене хуравлăр.
- •8. Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •9. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •10. Ыйтусене хуравлăр.
- •11. Точкăсем вырăнне кирлĕ аффикссем лартăр.
- •12Ĕ Альтернативлă ыйтуллă предложенисем тăвăр.
- •13. Предложенисене чăвашла куçарăр.
- •14. Турккăлла куçарăр.
- •1. Глаголсене хистевлĕ формăра тăвăр.
- •2. Панă сăмахсемпе усă курса предложенисем тăвăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •1. Скобкăри сăмахсене кирлĕ формăра лартăр.
- •2. Икĕ предложенирен пĕрре тăвăр.
- •9Ĕ Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсене лартăр.
- •10Ĕ Скобкăри сăмахсене кирлĕ падежра лартăр.
- •12. Ыйтусене текст тăрăх хуравлăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •1. Скобкăри глаголсене кирлĕ вăхăтра лартăр.
- •6. Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •7. Скобкăри сăмахсене кирлĕ падежра лартăр.
- •8. Ыйтусене хуравлăр.
- •9. Панă сăмахсемпе усă курса альтернативлă ыйтусем йĕркелĕр.
- •10. Турккăлла куçарăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •1Ĕ Тĕслĕхпе усă курса предложенисенчен определени пĕлтерĕшлĕ пăхăнуллă предложенисем тăвăр.
- •2. Тĕслĕхпе усă курса предложенисене пĕрлештерĕр.
- •8. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •9Ĕ Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •10Ĕ Точкăсем вырăнне кирлĕ падеж аффиксĕсене лартăр.
- •11Ĕ Ыйтусене хуравлăр.
- •12Ĕ Текст тăрăх ыйтусене хуравлăр.
- •13Ĕ Турккăлла куçарăр.
- •14Ĕ Тĕслĕхпе усă курса сăмах майлашăвĕсем тăвăр.
- •15Ĕ Панă сăмахсемпе тата сăмах майлашăвĕсемпе усă курса альтернативлă ыйтусем йĕркелĕр.
- •1. Тĕслĕхпе усă курса анлă обстоятельство тăвăр.
- •2Ĕ Панă тĕслĕхсенчен анлă вăхăт обстоятельствиллĕ пĕр предложени тăвăр.
- •3. Чăвашла куçарăр.
- •4. Глаголсене -ivermek… формăпа усă курса улăштарăр.
- •5. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •6. Предложенисене вĕçлĕр.
- •7. Скобкăри сăмахсене турккăлла куçарса предложенисене йĕркелĕр.
- •8. Турккăлла куçарăр.
- •9Ĕ Ыйтусене текст тăрăх хуравлăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •1. Чăвашла куçарăрĕ
- •4Ĕ Чăвашла куçарăр.
- •5. Глаголсене -mış аффикс хушса сăпатлăр.
- •6. Чăвашла куçарăр.
- •7. Предложенисене вĕçлĕр.
- •9Ĕ Чăвашла куçарăр.
- •10Ĕ Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •11Ĕ Скобкăри сăмахсене кирлĕ падежра лартăр.
- •12Ĕ Чăвашла куçарăр.
- •13Ĕ Турккăлла куçарăр.
- •14Ĕ Ыйтусене туллин хуравлăр.
- •15Ĕ Ne…ne (de), hem…hem (de) сăмахсемпе усă курса икĕ предложенирен пĕрре тăвăр.
- •Çирĕплетÿ аспектĕнче
- •Хирĕçлев аспектĕнче
- •5. Чăвашла куçарăр.
- •6. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •1Ĕ Чăвашла куçарăр.
- •8Ĕ Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •9. Скобкăри сăмахсене кирлĕ формăра лартăр.
- •10. Текст тăрăх ыйтусене хуравлăр.
- •11. Турккăлла куçарăр.
- •12Ĕ Çак сăмахсемпе предложенисем тăвăр.
- •2. Турккăлла куçарăр.
- •3. Предложенисене вĕçлĕр.
- •4. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
- •5. Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •6. Скобкăри сăмахсене кирлĕ формăра лартăр.
- •7. Ыйтусене çирĕплетсе туллин хуравлăр.
- •8. Ыйтусене хирĕçлесе туллин хуравлăр.
- •9. Ыйтусене текст тăрăх хуравлăр.
- •10. Икĕ предложенирен пĕрре тăвăр.
- •11. Тĕслĕхпе усă курса предложенисене улăштарăр.
- •5. Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •6. Скобкăри сăмахсене кирлĕ падеж формине лартăр.
- •7. Ыйтусене çирĕплетсе туллин хуравлăр.
- •8. Ыйтусене хирĕçлесе туллин хуравлăр.
- •9. Турккăлла куçарăр.
- •10. Альтернативлă ыйтусем йĕркелĕр.
- •11. Ыйтусене хуравлăр.
- •6. Точкăсем вырăнне кирлĕ сăмахсем лартăр.
- •7. Скобкăри сăмахсене кирлĕ падеж форминче лартăр.
- •Тупмалли _ içindekiler
1Ĕ Тĕслĕхпе усă курса предложенисенчен определени пĕлтерĕшлĕ пăхăнуллă предложенисем тăвăр.
Тĕслĕх: Fabrikada çalışıyor – çalıştığı fabrika (вăл ĕçлекен фабрика)ĕ
1ĕ Şehirde oturuyoruzĕ 2ĕ Oğlum parka gidecekĕ 3ĕ Bir adamla konuşuyorlarĕ 4ĕ Sinemanın holüne girdiĕ 5ĕ Tarifeyi gözden geçirdiĕ 8ĕ Biletçi kız onlara proğramı uzattıĕ 9ĕ Bir kitap okuyorumĕ 10ĕ Bir mektup yazıyorsunuzĕ
2. Тĕслĕхпе усă курса предложенисене пĕрлештерĕр.
Тĕслĕх: Bana kahve verdinizĕ Maalesef onu içememĕ _ Bana verdiğiniz kahveyi maalesef içememĕ
1ĕ Sağ tarafta bir ev görüyorsunuzĕ Bu evde oturuyorumĕ 2ĕ60 numaralı trene bineceğizĕ Bu tren gecenin on birinde hareket edecekĕ 3ĕ Yarın bir fabrikaya gideceğizĕ O fabrikada arkadaşım çalışıyorĕ 4ĕ Bana bir sual sordunuzĕ Bu suali anlamadımĕ 5ĕ Şimdi bir köye gideceksinĕ O köy buradan uzak değildirĕ 6ĕ Bir adamla konuştunuzĕ O adam kimdir.
3. Панă сăмахсенчен иккĕмĕшле глаголсем тăвăрĕ
a) -Ian/-len аффикспа усă курса, hava, yaprak, dal, еv, çiçek, buz, yeni, sabunĕ
6) -laş/-leş аффикспа усă курса, bir, iyi, iki, kolayĕ
4. Скобкăри сăмахсенчен -Ian/-len, -laş/-leş аффикссемпе глаголсем тăвăр, вĕсене кирлĕ формăра лартăр.
Ne yapıyorsun. _ Suvareye (hazır)ĕ 2ĕ Dünkü futbol maçı acaba nasıl. 3ĕ Okulun bütün öğrencileri avluda (sıra)ĕ 4ĕ Filme kaçta (baş). 5ĕ Ben böyle şeylerden (hoş)ĕ 6ĕ Vapurun kalkmasına beş dakika kaldıĕ (Sinir) başladımĕ
5. Глагол формине тĕслĕхпе усă курса улăштарăр.
Тĕслĕх: sorsaydılar _ sorsalar
Bana sorsaydılar cevap verecektimĕ Çocuk ağlasaydı ne yapacaktın. Dünkü trene yetişseydim artık orada olacaktımĕ Biraz daha cesur olsaydın bu olay olmazdıĕ İşe karışmasaydı, halim duman olacaktıĕ Köprüyü geçseydiniz, yolunuz daha kısa olurduĕ Dolmuşa binseydik, vaktinde gelirdikĕ Toplantıya gelseydin bundan haberin olacaktıĕ
6. Тĕслĕхпе усă курса предложенисене вĕçлĕр.
Тĕслĕх: Tiyatroya gitseĕĕĕ _ 1ĕ Tiyatroya gitse çok memnun kalırĕ 2ĕ Tiyatroya gitse çok memnun kalırdı (kalacaktı)ĕ
1ĕ Bütün fabrikayı dolaşsanızĕĕĕ 2ĕ Biraz dinlensekĕĕĕ 3ĕ Hata yapmasaĕĕĕ 4ĕ Müdürüyle konuşsalarĕĕĕ 5ĕ Telgraf çekmesenĕĕĕ 6ĕ Birer kahve içsekĕĕĕ
7. -Sa-m/-se-mĕĕĕ аффикссемпе усă курса скобкăри сăмахсене кирлĕ формăра лартăр, чăвашла куçарăр.
1ĕ İyidir efendimĕ Fakat siz (istememek) bir başkasını verelimĕ 2ĕ Vaktin (olmak) sen de gelĕ 3ĕ Vakit var dahaĕ Dörtte (çıkmak) yarım saat sonra tiyatroya gelirimĕ 4ĕ Yağmur (başlamamak) sizde daha da otururdukĕ 5ĕ Sen (gitmemek) ben de gitmeyeceğimĕ
8. Текста вулăр, чăвашла куçарăр.
Yolculuk
Mevsim yazdıĕ Osman Bey İstanbul'a gitmeye karar verdiĕ
Osman Bey karısına yolculuk eşyasını bavul ve çantalara koydurduĕ Gitmek zamanı yaklaşıyorduĕ Saat sekize 20 kala bir taksi arabası çağırtarak ailece istasyona gittilerĕ
Araba Gar meydanında durunca, hamallar «taşıyalım!» diye derhal etrafını aldılarĕ Osman Bey onlardan birini seçerek,
_ Şunları beşinci vagona götürĕĕĕ O sandık ta bagaja verilecek, dediĕ Taksi parasını verdikten sonra gar binasının içinden geçerek beraberce perona çıktılarĕ Binecekleri vagonun önü, hiç de kalabalık değildiĕ Açık pencerelerden birinin arkasında duran üniformalı bir memur, hamalın birer birer verdiği çanta ve bavulları alıyor, kompartımana yerleştiriyorduĕ
Bu sırada radyodan bir ses duyuldu,
– Sayın yolcular, İstanbul Ekspresinin kalkmasına beş dakika kaldı!
Kondüktör, vagonun kapısı önünde idiĕ Osman Beyin uzattığı biletlere göz gezdirdikten sonra, Buyurun geçin efendim, dediĕ
Osman Bey, kompartımanına girdi, ceketini çıkarıp askıya astıĕ Oturduĕ 14 yaşındaki oğlu Sinan pencereye ilişmiştiĕ Vagonun önünden gelip geçen yolcuları, acele acele koşan hamalları, istasyon memurlarını seyrediyorduĕ
Saat 8ĕ10 a geliyorduĕ Üçüncü kampana çalınca tren kalktı ve yavaş yavaş hız almağa başladıĕ Yolcular, birbirlerine hayırlı yolculuklar, iyi yolculuklar dedilerĕ Bir saat kadar sonra kondüktör,
– Yataklarınızı yapalım mı. diye sorduĕ
– Şimdilik istemezĕ Biz birazdan lokantaya gideriz de o zaman yaparsınızĕ Aile lokantadan döndükten sonra Osman Bey karısı ile kızına «Hayırlı geceler!» diyerek Sinan ile kendi kompartımanına girdiĕ Kapıyı kitlediler, yattılarĕ
Ertesi günün sabahı tren, Marmara denizinin kıyısı boyunca ilerliyorduĕ Yolun büyük bir kısmı arkada kaldıĕ Trenin 20 dakika kadar durduğu İzmit'te baba ile oğul vagondan indiler, bir parça gezinip hava aldılarĕ
Tren hareket ettikten birkaç dakika sonra beraberce çaylarını içmeye gittilerĕ Osman Bey bir sade, üç de komple çay söylediĕ Pencereden dışarı bakan Sinan, babasına dönerek,
– Bak babam, Adalar göründüĕ Demek çok kalmadı artık, değil mi.
– Evetĕĕĕ Bir saat sonra İstanbul'dayızĕĕĕ