Қазақ халқының мәдениеті хүі-хүіі ғасырлар
Арба үстіне орнатылған жылжымалы баспана- Үй күйме
Қазақтардың өте бағалы тағамдарының бірі- Жент
Киіз үй қабырғасы атауы Кереге
Үйдің үлкенді-кішілерін аттарын атамай, оларға басқаша ат қоюы- Аттергеу
Лира-эпостық жырлардың негізгі тақырыбы- Сүйіспеншілік, өз бақыты үшін күрескен жастардың зары
Лира-эпостық жырлар- «Қозы Көрпеш- Баян Сұлу», «Айман-Шолпан», «Қыз Жібек», «Күлше қыз», «Мақпал қыз»
Қазақ тілі өзіне тән ерекше белгілері бар, дербес тілге айналды- ХҮғ.
Қазақтар үшін астрономиялық сағат болған жұлдыз- Жетіқарақшы
Қазақтар түндегі жүріс бағытын бағдарлауға пайдаланған жұлдыз- Темірқазық
Қазақтар Таң жұлдызы немесе Кіші Шолпан деп атаған жұлдыз-Меркурий
Ислам дінін Қазақтар арасында таратушылар- Түркістан, Хорезм, Астрахань, Бұқара дінбасылары
«Қазақтар балаларын медреседе оқытқан» деп жазған- Рузбихан
Ислам берік орнаған Қазақстан аймақтары- Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу
Қазақтарды «Ислам дініне сенетін халықтар»- деп жазған- Ағылшын көпесі Дженкинсон
1558-1560ж.ж. Қазақстанда болған ағылшын көпесі- А.Дженкинсон
Қазақтардан 200 мыңнан астам адам ислам дінін ұстанғандарын атап өткен- Түрік ғалымы Сейфи
Қазақстанның батыс-да өмір сүрген қазақ пен ноғайға ортақ тұлға, Ер Тарғын, Едіге жырларында ел қамын жеген ақсақал ретінде кездеседі-Сыпыра жырау
Аңыздарда Асан Қайғы бірге болған қазақ ханы-Жәнібек
Аңыздарда Қотан ақынның ұлы Әбілқайыр ханның билерінің бірі болған Ақжол би атанған-Дайырқожа
Алаң да алаң, алаң жұрт жырының авторы-Сүйінішұлы Қазтуған
Айнала бұлақ басы тең, Тоғай, тоғай, тоғай су, Азау, азау дегенің, Арғымаққа оқ тиді, Айналайын Ақ Жайық жырларының авторы-Доспамбет жырау
Жайық өзенінің шығыс жағасында дүниеге келген 1465-1560ж өмір сүрген жырау-Шалкиіз Тіленшіұлы
Әмірің қатты Есім хан жырының авторы, Есім ханның қағарына ұшырап айдауда қайтыс болған-Жиембет
1620ж Есім ханның ойраттарды жеңуіне үлесін қосқан- Жиембет
1420ж. Астраханьда Қызылжар деген жерде дүниеге келген жырау- Сүйініш ұлы Қазтуған
Есім ханның кезінде Кіші жүздегі ел басқарушы, әскербасы болған жырау Жиембет
1675-1768жж Оңт Қаз Қаратау бойында туылған көрнекті жырау :Ақтамберді жырау
Жоңғарларға қарсы соғыс кезінде, Орта жүз рубасы ақсақалдарының бірі болған- Ақтамберді жырау
Тұрсын ханның бүлігін басуға қатысқан жырау- Жиембет
Есім ханның ең жақын жорық жырауы- Марғасқа
Еңсегей бойлы Ер Есім жырының авторы- Марғасқа
«Бүкіл қазақ даласы ән салып тұрғандай көрінеді»- деп жазған- Потанин
Қазақты домбыра тартып, өлең шығаратын ақын халық деп бағалаған- Француз жазушысы Ромен Роллан
Ұлдарының өліміне байл шыққан аспап - Жетіген
1854ж. Қазан қаласында баспадан шыққан ХҮ-ХҮІІғ-ғы қазақ тілінде жазылған Қазақ тарихы жайындағы өте маңызды шығарма- Жылнамалар жинағы (Жамиғат тауарих)
XVI-XVII ғ. Қазақ-монғол қарым-қатынастарының тарихы баяндалған “Тарих” атты еңбектің авторы Шах-Махмұд Шорас
Бұйдаш,Хақназар,Тәуекел, Есім,Жәңгір туралы дерек беретін тарихи еңбек- Шах-Махмұд Шорастың «Тарих» еңбегі
ХҮІғ. 40ж. жазылған «Тарих-и Абулхаир-хани » еңбегінің авторы- Масуд ибн Усман Кухистани
«Түрік шежіресі» мен «Түркімен шежіресінің»- Әбілғазы Бахадүр
Әбілғазы Бахадүрдің «Түрік шежіресі» еңбегін аяқтаған-ұлы Ануш Мұхаммед
Әбілғазы Бахадүрдің әкесі-Арабмұхаммед
Арабмұхаммед кімнің ұрпағы-Жошы ханның ұрпағы, Хорезм ханы болған
Әбілғазы Бахадүр қай жылдары өмір сүрді- 1603-1664ж
Әбілғазы Бахадүр қазақтардың көмегімен Хиуаны бірнеше рет шабуылдап, билікті алған жылы-1645ж
1663ж Әбілғазы Бахадүр билікті берді-ұлы Ануш-Мұхаммедке
Деректер бойынша қазақ-орыс байланысы басталады: 15 ғасырдың 90жылдары
Орыс мемлекетінің қазақ хандығымен сауда және елшілік қатынастар басталады: Ноғай Ордасына саяси үстемдігін орнатқан кезден
Жоңғар шапқыншылығы Қазақ хан үшін басты қауіп-қатерге айнала бастады: 1698 жылдан бастап
Гурьев бекінісі салынуы: 1640 жылы
Қазақтарда отпен тазарту ырымы- Аластау
Киіз үйдің негізгі бекіту, біріктіріп байлау қызметін атқарған бауы- Басқұр
Жас қыздардың бас киімі-Бөрік
Жас келіндер сәукеледен кейінгі жамылған бас киімі: желек
Орта жастағы әйелдер киген бас киім: жаулық
Жасы келген әйелдер киген бас киім: күндік
30-40 жастағы қазақ әйелдері киген бас киім: Кимешек
Қазақ бай әйелдері киген, әшекейлеп тігілген аяқ киім- Кебіс
Қазақ байларының әйелдері киген аяқ киім түрі- Кестелі етік
1490 жылы Азов қаласында туылып 1523 жылы Астраханда қаза болған жырау: Доспамбет
18ғ жырауларға арқау болған негізгі тақырып-Жоңғар шапқыншылығына қарсы күрес
Тұрсынның бүлігіне қатысып, Есім ханның қатігездігін байқап оны сынға алған жырау: Жиенбет
Қазақтың өлең-жыр өнерінде көп тарағаны: Терме
Қамыстан кейде ағаштан жасалған музыкалық аспап: Сыбызғы
Ұрпақтан ұрпаққа келе жатқан қазақ халқының музыкалық аспаптар саны-40-тан астам
Жау шапқанда қолданылған аспаптар-Дабыл, дауылпаз, ұран, керней
Бақсы балгерлер зікір салғанда қолданылған аспаптар- Даңғара, асатаяқ, шаңқобыз
Ішекті музыкалық аспаптар-Жетіген, шертер, домбыра, қобыз
Соқпалы аспаптар-Даңғыра, дауылпаз, шыңдауыл, дабыл, асатаяқ
«Ел айрылған» күйінің авторы –Асан Қайғы
«Сағыныш» күйінің авторы-Қазтуған
1541-1546 ж Кашмирде парсы тілінде жазылған еңбек: Тарихи Рашиди
Бабыр сұлтанның, кейін Сайдханның тәрбиесінде болған, Сайдхан өлгеннен кейін Кашмирге кетуге мәжбүр болған: М.Дулати
М.Х.Дулати оның 7-ші ұрпағы болатын: Дулат тайпасының әміршісі Поладшының
М.Х.Дулати өз ана тіліндей жетік білген тілдері-Араб, парсы
1854 ж Казан қаласын баспадан шыққан Қ. Жалайридың еңбегі: Шежірелер жинағы
Қадырғали Жалайридің «Шежірелер жинағы» жазылған әліпби- Араб әліпбиі
Қ.Жалайри «Шежірелер жинағы» еңбегін сыйға тартты-Б. Годуновқа
«Шежірелер жинағы» жазылған жылдар: 1600-1602 жылы
Қ.Жалайри өмір сүрген жылдар: 1530-1605
Өтеміс қажының Шығыснамада баяндалады: Жошы хан әулеті тарихы
Шыңғыснама қолжазбасы сақталған қала: Ташкент
Қазақ ханзадасы Оразмұхаммедтің Ертіс бойында қаршыға салып жүргенде
Орыс тұтқынына түскен уақытысы: 1588ж
Дешті Қыпшақ халқының мал өсіруге байланысты мерзімді мәселесіне ерекше назар аударған еңбек: Шыңғыснама
Жошы ханның өлімі туралы дерек беретін еңбек: Шыңғыснама
«Шыңғыснама» жазылған уақыт-16ғ орта шені
«Шыңғыснама» еңбегінің алғашқы тарауы құралған –Ел ауызынан таралған аңыз әңгімелерден
1643 ж Арал өңірінің қазақтары өздерінің ханы етіп жариялады: Әбілхазыны
Сығанақ даласының қазақ ханының астанасы болған уақыты: XV-XVI ғасы аралығы
Көшпелілердің жайлаудан күзеуге көше бастаған уақытысы: тамыздың соңы
Қазақ халқының ұлттық негізі осы қалада бекіген: Түркістан
Түркістан халасының Қазақ хандығының астанасы болған уақытысы: XVI ғасырдың соңы
1620 жылы ойраттар мен арадағы соғыста қазақтардың жеңіске жетуіне мұрындық болған жырау: Жиенбет
Қазақтарда музыканың ерекше орын алатынын жазғандар: Якуб, М.Поло, Рубрук, П.Карпини, Рузби хан
ХҮІ-ХҮІІ ғ.ғ. тарихи шығармалар жазыла бастаған тіл- Қазақ тілі
Қазақстан солт-де Ресеймен, оңт-де Қытаймен сауда жүргізе бастады-18ғ 2жарт
Ұлы Жібек жолы
«Ұлы» сөзінің қосылу себебі: Шығыс пен Батысты байланыстырды
Б.з.б. ІІ-І ғасырларда Қытай елімен сауда байланысын жасаған:Үйсін мемлекеті
Басы басталатын аймақ: Қытай жеріндегі Хуанхэ өзені
Жібектің бүкіл Евразияға әйгілі болған кезеңі- ҮІғ.
Ұ Ж жолында Қытайдан басқа жібек өндіру жандана бастаған өңір:Кавказ жері
ҰЖ жолы бойында орналасқан мұсылман, христиан, буддизм т.б. діндердің жерлеу орындары, діни орындары ашылған қала: Тараз
Ұ Ж Жолының Оңтүстік бағыты Ферғана,Самарқан ,Иран,Ирак елдері арқылы шықты:Жерорта теңізіне
Ұ Ж жолының бойындағы Испиджабтан шыққан сауда жолы бөлінді:екі тармаққа
Жібек жолы арқылы соғдылар түріктерден үйреніп менгерді: мал өсіруді
Ерте орта ғасырларда Жетісу жерінде теңге шығаруды дамытқан-Түркештер
Христиан, Мұсылман, Буддизм, т.б. діни наным-сенімде жерленген адамдардың мүрделері мен діни орындары табылған қала- Тараз
XVIII ғ. басында Жібек жолындағы қалалардың экономикалық жағынан күйреуіне алып келген оқиға: Монғол шапқыншылығы
Солтүстік–шығыс тармағы арқылы Монғолияға Мөңке хандығына барып қайтқан елші: Рубрук
Ұ Ж жолы әлсірей бастауына әсер еткен басты оқиға: ХVІІ ғ бастап теңіз жолдарының ашылуы
Қытай императоры жібектен жасалған әшекейлі киімдерді сыйлық ретінде жіберді:Иран шахына
Жібек жолы бойында қалалар мен елдімекендер арасында сауда байланысының дамыған кезі- Х-ХІІғ.ғ.
Жібек жолы бойында керуен жолдары торабында орналасқан қала-Отырар
Жібек жолы бойында Отырардан шыққан жол Сырдария арқылы өтіп-Васидж қаласына барған
ҰЖ жолының Алтын Орда тұсындағы негізгі сауда жолы тармағы-Хорезм мен Үргенішті, Еділ бойы мен Кавказды байланыстыратын жол
Алғаш рет жібек артқан керуендер Батысқа қарай жолға шыққан ғасыр: б.з.б. І ғасырдың ортасы
Ерте кезден тараған қазіргі кезге дейін базарда сатылатын көкөніс түрі: қытай немесе болгар бұрышы
Жібек өндіруді дамытып, Қытаймен бәсекеге түскен ел: Соғды
ҰЖ жолы бұл тармағы Алтын Ордв кезінде негізгі сауда жолының біріне айналды:Қызылқұм ауылы Еділ бойы мен Кавказды байланыстырылған жол
Соғды тілінде жазылған қол жазба сақтаулы тұрған ел: Жапония(Нарға қаласы)
Жапонияның қай қаласында жібек сататын орындар болған- Нарға
Оңтүстік және солтүстік бағыттарға тармақталатын жері-Ыстықкөл
Солтүстік бағытының 2 тармаққа бөлінетін жері-Испиджаб
Орталық Қазақстанға қарай шығатын тармағы өтті-Сығанақ қаласынан Ақсүмбе қаласы арқылы
Сауран қаласынан шығатын Ұлы Жібек жолының бағыты басталады-Қарақұрымнан
Халықаралық қарым-қатынас жағынан дами бастаған кезеңі: б.з.б. ІІ ғ.ортасы
У-Дидің 138ж. Жібек жолы арқылы Батыс елдеріне жіберген елшілігі қайтып оралды: 13 жылдан кейін
Алғашқыда елшіліктер арасында ақша, құнды сыйлық орнына жүрген аса бағалы тауар: жібек
Шығысқа шығатын керуен жолының негізгі қақпасы: Жетісу
Батысқа шығатын басты қақпаларының бірі- Оңтүстік Қазақстан
Ұлы Жібек Жолының тармақтары түйісетін сауданың басты орталықтары- Испиджап, Тараз
Түрлі діни нанымдарға байланысты мешіт-медреселердің орындары табылған Ұ Ж жолы бойындағы қалалар:Тараз,Баласағұн,Испиджаб
Қалалық мәдениет
Орта ғасырдың дамыған кезеңі-X-XIIғ
Ерте орта ғасыр кезеңі-VI-Ixғ
Қала халқының өсуіне әсер еткен- Қала маңындағы жарт көшп-ң отырықшылана бастауы
Қалалардың топтаса орналасқан жерлері- Арыс өзенінің Сырдарияға қосылатын тұсы
Отырар қаласы орын тепкен аймақ- Фараб
Осбаникет қаласы орын тепкен аймақ- Кенже
Қарнақ, Қарашық, Шур қалалары орналасқан аймақ- Шауғар(Иасы)
Дуалы табанының қалындығы 6,2м болатын қала-Отырар
Қалалық мәдениет дамыған аймақтар- Жетісу, Оңтүстік Қазақстан
Көлемі 30га. асатын қалалар- Испиджап, Отырар, Сауран
Көлемі 10-30га. дейінгі қалалар- Бурук, Хурлуг
Көлемі 10га. жетпейтін қалалар- Алмалық, Лавар, Арасан, Ақтам, Қапал
Жетісу қалаларын алғаш рет сипаттаған қытай тарихшысы- Сюань Цзянь(630ж)
Х-ХІІғ.ғ. қалалар дамуының өзіне тән бір ерекшелігі- Отырықшы мәдениеттің Қазақстанның орталық және шығыс аймақтарына таралуы
Ұлытау етегінен табылған қала жұрты- Бесқамыр, Аяққамыр
Кеңгір өзенінің бойынан табылған қалалар- Сарайлы, Торайлы
Х-ХІІғ.ғ. қалаларындағы басты бір жаңалық- мешіттердің пайда болуы
XI-XII.ғ. жататын “қоржын үй” табылған қала Құйрықтөбе
ХІІғ. тұрғын үйлеріндегі тағы бір ерекшелік- Дөңгелек және тік бұрышты темір ошақтар
Орта ғасырларда ошақтар безендірілді- геометриялық және өсімдік өрнектерімен
ХІІғ. лас суды ағызуға арналған құбыр- Ташнау
Ғимараттарды өрнектеуге арналған оюланған кірпіш- Терракота
Терракота кеңінен қолданылған ғасырлар XI-XII.ғ
X.ғасырға жататын шыны ыдыстар табылған қала Иасы
1217-1218жж. Хорезм шахы Мұхамед Текеш қай қалада теңге соқтырды Отырар
Қазір мұражайға айналдырылған Шығыс моншасы Түркістанда
Х-Х1 ғасырларда әйнек жасау кәсібі дамыған қалалар Отырар, Тараз, Иассы
Х-ХП ғасырларда Қазақстандағы қыш құмырашыларының жетістігі шыны (әйнек)
Х-ХІІғ.ғ. шыны ыдыстарды жасау тәсілі- Үрлеу және қалыпқа құю
Х-ХІІғ.ғ. темір ұсталығының орындары табылған қалалар- Алматы, Талғар
Тұрғын үйлерінің жанында малға арналған қора-жайлар салынған-Талғар
Х-ХІІғ.ғ. темір ұсталығының болғандығын дәлелдейді- Көрік сынықтары, темір қыздыратын ошақтар
Орта ғасыр қолөнерінде дамыған кәсіптердің бірі- Сүйек ұқсату
Х-ХІІғ.ғ. сүйектен жасалған бұйымдардың ішінде көбірек кездесетіндері- мүйізден жасалған әшекейлер
Сүйектен жасалған түйреуіш, шахмат тастары табылған қала- Талғар
Алматы қала-ң оңт бат-да түрік дәуірі зиратын қазғанда табылған зат-Сүйектен қаптап жасалған садақ
Қоқыс тастайтын шұңқырынан кесілген сүйектен жасалған қалақшалар табылған қала-Құйрықтөбе
Х-ХПғ-да Қазақстан аумағында көлемі жағынан ірі қалалар Испиджаб, Отырар
X-XIIғ-да қалалардың Сырдария, Шу, Таласты жағалай орналасуы қай саланың дамығанын көрсетті егіншіліктің
Отырар, Тараз, Түркістаннан табылған шыны ыдыстар жатады: Х ғасырға
Х-Х1 ғ аралығында Жетісуда салынған мұнара Боран
VI-IX ғ-да түріктердің қалалық мәдениеті дамыған аймақ Оңтүстік Қазақстан
Оңт Қазақстанда “көпестер” қаласы атанған Тараз
Орталық Қазақстандағы Алаша хан мен Жошы хан мавзолейлері жатады XIV-XV ғғ.
XI-XIIғ-ға жататын Шығыс моншасы табылған қалалар – Отырар, Тараз, Иассы
Х-ХІІғ. қыш құмыра жасайтын шеберханалары бар қалалар- Отырар, Құйрықтөбе, Талғар, Тараз
Х-ХІІғ. сауданың басым түрі- Айырбас сауда
Шаштан(Ташкент) басқа елдерге сүйектен жасалған заттар шығарылса, ал мұнда түріктердің былғарысы, қымбат аң терілері әкелінгенін жазған- Әл-Макдиси
Х-ХІІғ. Әл-Макдиси деректерінде ақ маталармен сауда жасайтын орындары болған қалалар- Ферғана мен Испиджап
Оңтүстік Қазақстан мен Жетісудың Х ғасырдағы қалаларында мешіттердің көптеп салына бастағандығын жазған араб ғалымы: Әл – Макдиси(араб-парсы жазба деректері)
Х-ХІІғ.ғ. Әл-Макдиси деректерінде ешкі түбіттерімен айырбас сауда болатын қала- Тараз
Х-ХІІғ.ғ. қалалық отырықшылық мәдениеттің дамығандығын білдіретін басты көрсеткіш- Сауда
Қолданбалы өнердің құрылыс материалы- Сары топырақты балшық және ғаныш
Арыстан бейнесі бедерленген терракоталық тақталар табылған қала- Қызылөзен
Ислам дінінің әдет-ғұрып, салт-дәстүрлері орындалатын қасиетті ғимарат- Мешіт
Ең ертедегі мешіт орны табылған қалалар- Құйрықтөбе, Тараз маңындағы Өрнек қаласы
Алматы қаласында Шығыс моншасы жобасымен салынған- Арасан моншасы
Рабадынан 10-12ғ жататын 2 шығыс моншасы табылған қала-Отырар
ХХғ 60ж дейін жұмыс істеп, қазір мұражайға айналған монша орналасқан қала-Түркістан
ҮІІ-ҮІІІғасырлар арасында басталып, бітпей қалған ғимарат- Ақыртас
Байпақовтың зерттеуінде Қарлұқ кезінде,766-893ж.ж.салынып, бітпей қалған құрылыс- Ақыртас
Иассы қаласы Түркістан деп аталды- ХІҮғ бастап
IХ-ХПI ғ басында Қазақстан даласында қалалар салу мәдениетінің көтерілген аймағы – Жетісу
Патша сарайы мен әкімшілік басқару орындары орналасқан қаланың орталық бөлігі - Цитадель
Түрлі кәсіп иелері мен кіші билеуші топ өкілдері қызметкерлері тұрған қала бөлігі – Шахристан
Еңбекші халық орналасқан қала бөлігі-Рабад
Йасы қаласының орнында IV-Xғ болған елді-мекен-Шаухар
Йасы қаласының п.б уақытысы – IX-Xғ
Тараз қаласының алғаш аталуы- 568ж
Х-ХП ғасырларда Таразға жақын жерде салынған кесене Айша Бибі
6-9 ғасырда Сырдария бойында Конгу Тарбан деген түрік бірлестіктерінің теңгелері табылды: Сырдария бойындағы қалалардан
6-9 ғасырда салығын Қазақстан мен Қарақалпақстан шекарасы арасында орналасқан ғимарат: Білеулі
9 ғасыр ІІ жартысында салынған сыртқы көрінісі жартылай сфера тәрізді 5 күмбезден мешіт: Баба-Ата
Х ғасырда дуалы екі қатардан тұрғызылған қала: Баба-Ата
«Жыл 12 ай» бедерленген мыс алқаның(медальон) табылған жері- Баба-Ата қаласы
Қытай жылнамаларындағы Испиджап қаласы Махмұд Қашқари жазбасындағы атауы: Сайрам
Византия шеберлерінің жасаған күміс құмыралары табылған қала: Тараз
Қытайдың фарфордан жасаған ыдыстары табылған қалалар- Талғар, Испиджап, Отырар
Қытай фарфорлары, Византияның сәнді әшекей бұйымдары мен күміс құмыралары табылған қала-Тараз
Түрлі діни нанымдарға байланысты мешіт , медреселердің орындары- Испиджап, Баласағұн, Тараз
Қытай қалаларында сауда отарлары болған- Соғдылар
Дін және мәдениет
Х ғ-да ислам дінін алғаш рет мемлекеттік дін деп жариялаған мемлекет: Қарахан
Оңтүстік Қазақстанда ислам діні кең түрде дами бастаған уақыт: X ғ.
Әл-Баласағүни "Құтадғу білік"енбеген жазды : ХІ ғасырда
Жүсіп-Зылиха поэмасының авторы- Әли ақын
VI ғасырда Оғызанама дастаны аударылған тілі: парсы
ІХ ғасырда Оғызанама аударылған тіл: араб
Баласағұни «Құтты білік» еңбегін Баласағұн қаласында бастап аяқтаған қаласы:Қашқар
Қожа Ахмет Яссауидың ұстазы- Арыстан баб
Қожа Ахмет Иассауи өмір сүрді:1103-1167 ж
Қожа Ахмет Иассауи сауат ашуды үйреткен:әкесі Ибрахим
Қожа Ахмет Иассауи «Диуани хикметі» жазылған тіл:көне түрік тілінде
Қожа Ахмет Иассауи «Диуани хикметі» қай әліпби негізінде жазылған:араб
Ахмет Яссауи Бұқара қаласындағы ұстазы- Юсуф Хамадани
Қожа Ахмет Яссауидан қалған мұра- «Диуани хикмет»
Диуани Хикмет жазылған тіл- Түрік тілінде, араб алфавитінде
Ахмет Яссауидың шәкірті, Хәкім Ата атанған- Сүлеймен Бақырғани(1104-1186ж.ж)
Сүлеймен Бақырғанидың еңбегі- Дүниенің ақыры(Ақыр заман)
Деректерде осы аймақтағы ислам дініндегі адамдардың мешіттерге баратыны айтылады- Отырар
Осы қала зираттарын зерттегенде адамдң мұсылманша жерленгендері анықталған- Құйрықтөбе
ХІІғ-ң 2-жартысында қыпшақтар арасында ислам діні кең түрде ене бастаған- Қыпшақ ақсүйектерінің Хорезммен жақындасуына байланысты
Сығанақ қаласында өсіп шыққан ғұлама- Хисамаддин әл-Сығанақи
Арабтардың «дін үшін соғыс» деген ұранмен көрші елдерді жаулап ала бастаған уақыты: 633 ж.
«Дін үшін соғыс» ұранымен Насыр ибн Сейяр Қазақстанның Оңтүстігін басып алды: 737-748 ж.ж
.Орта Азия мен Қазақстанға ислам діні кеңінен тарай бастады: Арабтардың келуімен
Қазақстанда, ертедегі діни наным дәстүрлері кең тараған аймақ: Жетісу
714 жылы Шашты басып алған араб қолбасшысы: Күтейба ибн Муслим
Түріктер отбасына шапағатын тигізеді деп табынған: Ұмай анаға
Жетісу қазақтарының да Ұмай анаға табынатынын жазған ғалым: Ш.Уәлиханов
Қақпақ тұтқасы қошқар мүйізіне, құс айдарына ұқсас жасалған құмыралар кездеседі- Отырар, Құйрықтөбе
Отырар қаласынан 4км жерде Жұма мешітінің орны зерттелген қыстақ-Байылдыр
Сырдария аймағында өріс алған салт- Қойға табын
Қойға табыну кең тарады- Оғыздар мен түркімендерде
Тәңірге жалбарынудың белгісі ретінде қабір үстіне орнатқан-Қойтастар
Көне түрк дәуіріндегі тас мүсіндердің Орхон жазуындағы атауы-Балбық
Түріктерде қолбасшының жерлеу құрметіне қатысқандардың қойған белгісі: балбал
Соңғы кездері Кемпіртас және Таскеліншектер деп аталып жүрген: балбал тастар
Балбал тастар көп кездеседі-Орталық Қазақстан мен Жетісуда
Түрк қаған-ң әскери саяси сипатын танытатын жартастағы суреттер- Салт атты жауынгерлер бейнесі
Орта ғасырлық қалаларда кең таралды- Отқа табыну әдеті
ХІ-ХІІғ-да үйлердің ошақтары ерекше безендірілген қалалар- Құйрықтөбе, Отырар
Қырғыз халқында отқа табынуды байланыстырған- «Қасиетті Ұмай анамен»
Ақтөбе қаласын қазғанда шарап ашытатын орыннан табылған кірпіштердегі таңба- Христиандық крест
Жетісуда исламның таралуына қарамастан салт-дәстүрлері сақталған діндер- зороастризм, несториандық түсініктегі христиан діні, буддизм
Шаға қорымы табылған жер-Түркістан
Киіз үй туралы хабар береді-Қытай және араб деректерінде
Құдықтардың басына салынған күмбездер-Сардоба
Мырзашөл сауда керуен жолы бойында салынған сардобалар-Мырзарабад, Якка
ХІҮғ. аяғы ХҮғ. басында Шу аңғарында өңделетін жердің көлемі -700мың шаршы метр
X-XII.ғ Бабаджа-қатын және Айша бибі кесенелері Таразда
Өзінің алғашқы құрылыс жүйесін сақтаған ескерткіштер- Айша-Бибі, Бабаджа-Қатын
Айша-Бибінің шамамен өмір сүрген кезеңі- ХІғ-ХІІғ.
Бабаджа қатын кесенесінің салынған мерзімі Х-Х1 ғғ.
Архитектура латын сөзінің мағынасы: Құрылысшы
VII-VIII ғасырда салынған Тараз қаласынан 40 км жерде орналасқан: Ақыртас
Салтанатты жиын өткізетін залдың аркаларында құдай суреттері болған қамал-Құйрықтөбе
Ғылым мен білімнің дамуы
Түрік тілдес тайпалардың жақындығын зерттеген белгілі ғұлама:М.Қашғари(1030-1090ж.ж.)
М.Қашғари қалдырған үш кітаптан тұратын мәңгі өшпес мұра: «Түрік тілдерінің сөздігі»
ХХ ғ-да тілтану ғылымы тарихына үлкен үлес қосқан ғалым.М.Қашқари
М.Қашғаридың бұл кітапты жазудағы басты мақсаты- Түрік тілінің мәртебесін көтеріп, араб тілінен ешбір кем түспейтінін дәлелдеу болды- деп айтқан- А.Н.Кононов
М.Қашғариды «Түрік тілдерін өзара салыстыра зерттеушілердің көшбасшысы»- деп атаған- Баскаков
Ж. Баласағұни «Құтадғу білігін» Сүлеймен Арсланға сыйлап алған лауазымы: Ұлы хас – хажип
«Арабша, тәжікше кітаптар көп.Бұл-біздің тіліміздегі тұңғыш даналық жинақ» деп өз тілін қорсынып, жат елдің тілінде сөйлеу, шығарма жазу сияқты әрекеттерге қарсы болған:Ж. Баласағұни
Ж.Баласағұни өмір сүрген жылдар-1021-1075жж
«Жастығымда бейнет,Қартайғанда дәулет» деген мақал қай ғұламаның еңбегінде кездеседі: Ж. Баласағұни
Қарахан мемлекетінің кезінде даңқы шыққан ақын: А. Иүгінеки
Халықты инабатты болуға, арамдықтан аулақ болуға шақырған Қарахан халқына түсінікті түрік тілінде жазылған дастан:«Ақиқат сыйы»
«Ақындардың ақыны, даналардың көшбасы» деп халқы көзі тірісінде-ақ баға берген- А.Игүнеки
«Қорқыт ата» кітабы мен «Оғызнама» дастанының қағазға түсе бастаған уақыты: ХІ ғ.
«Кодекус Куманикус» пен «Оғызнама» жазылған тіл: қыпшақ
XIV-XV ғ-да қыпшақ тілінде жазылған туынды: «Оғызнама»
8-9 ғасырда халық арасында ауызша таралған дастандар: Оғызнама, Қорқыт
«Оғызнама» дастаны ІХ ғасырда аударылған тіл:Араб тілі
«Оғызнама» дастаны 6 ғасырда аударылған тіл-парсы
13ғ Оғызнаманы бірінші жазып қалдырған-Рашид-аддин
18ғОғызнаманы толық жазып қалдырған-Әбілғазы
«Қорқыт ата» кітабы неше жырдың қосындысынан тұрады: 12
Қызылорда обл Қармақшы ауданында орн ескерткіш-Қорқыт
Қорқыт қай тайпадан шыққан – Оғыз
Түрік жазба әдебиетінің көне ескерткіштері: «Күлтегін», «Тоныкөк»
Дүние жүзіне Аристотель сынды ғұлама ғалым ретінде танылған: Әл-Фараби
Әл-Фараби туған қала-Отырар
Әл-Фараби Отырар қаласында білім алған тілі-Қыпшақ
Адам дүниені және оның мәнін сезім мүшелері,ақыл-ойы арқылы таниды деп түсіндірген-Әл-Фараби
Әбу Наср әл-Фараби өз шығармаларын қай тілде жазды- Араб
Әл-Фарабидің өмір сүрген жылдары- 870-950ж.ж.
Тарих, матем, географ, астрономия, медицинада 150-ден астам еңбектер жазып қалдырған- Әбу Райхан әл-Бируни(973-1050ж.ж.)
Галилей мен Ньютоннан 600 жыл бұрын гелиоцентрлік жүйе туралы айтқан кім? Әбу Райхан Бируни
«Бұрынғы ұрпақтар ескерткіші», «Асыл тастар» еңбектерінің авторы- Әбу Райхан әл-Бируни
Әл-Баласағүни "Құтадғу білік"енбеген жазды : ХІ ғасырда
Әртүрлі діни нанымдарға байланысты мешіт-медреселердің орындары табылған Ұлы Жібек жолы бойындағы қалалар:Тараз,Баласағұн,Испиджаб
Түріктер кен қорыту ісімен таныс-5ғ бастап
Көне түрік жазуы бүкіл халық игілігіне айналған уақытысы-8-9ғ аралығында
Жазба өнерінің дамуына байланысты түріктердің жазба әдебиеті дүниеге келді: б.з VIII ғасыр
Х ғасырдан бастап Қазақстанда әдеби және ғылыми шығармалар жазылған тіл: араб
VIII-IX ғ-да түрік жазуының өмірде қолданылу аясының тарылу себебі:Ислам таралуына байланысты араб жазуының түрік билеушілері арасында тез қабылдануы
Көне түрік жазуының қалыптасқан уақыты: б.з.б. І мың жылдығы
Көне түрік тілінде жазылған жәдігерлер саны: 200 астам
Көне түрік жазуында әліпби саны-35
Көне түркі жазуы-Руна(ескі,көне)
Күлтегін жазуының авторы-Иоллығ тегін
Әкем Білге қағанға балбық тіктім деп жазған- Иоллығ тегін
Отыз ұланның адал достары! Мешін жылы елде жиырмадаеді деген жазу кездеседі- Талас жазуында
Жартылай көшпелі және отырықшы мәдениеттер
Темір дәуірінде өріс алған шаруашылық – Жартылай көшпелі және көшпелі мал шаруашылық
Исфиджаб қаласын деректерінде Сайрам деп атаған – М.Қашғари
Мылтықтың оқ дәрі сақталған – Оқшантай
Қайрақ шапқы салынған зат – Шонданай
Қолөнер бұйымдарын жасауда түріктер ерекше көңіл бөлген- Ксе белдік
Архитектура және өнер
Тас блоктары ақыр сияқты ойылған құрылыс-Ақыртас (тасақыр)
Орта ғ-да құдықтардың үстіне салған күмбезді ескерткіштер –Сардоба
6-9 ғ салынған сардобалар – Мырзарабад, Якка
6-9 ғ салынған сардобалар Мырзарабад, Якка орналасқан –Мырзашөл керуен жолында
Құрылысы киіз үйге ұқсас ескерткіш-Дың
Дың ескеркіштері қай қағанаттар тұсында басым болған –Қимақ,Қарлұқ
Дың ескерткіштері салынған жер- Өлген адам басына
Қимақтар мен қарлұқ қағанаты тұсындағы басым болған ғимарат- Дың ескерткіштері
Будда ғимараттарының орны табылған жер Ақбешім,Суяб
Будданың 2 мүсін сынығы табылған ғибадатғана-Ақбешім
Сыртқы көрінісі жартылай сфера тәрізді бес күмбезден тұратын ғимарат-Баба-Ата мешіті
Сарай кешенінде оюланған саз бұйымдар мол кездескен қала жұрты-Қостөбе
Көне түрік жазуында тас мүсіндердің атауы – Балбық(балбал)
Балбал тастар көп кездеседі-Жетісу,Орталық Қазақстан
ХІҮ-ХҮғ Қазақстанның экономикалық жағдайы, шаруашылығы, жазба және ауызша әдебиет, қала және сәулет өнері
XIV-XV ғасырларда Қазақстандағы хандықтар шаруашылығының басым түрі: Мал шаруашылығы
Отырардың оңт. Км жерде Байылдыр қыстағының жанындағы мешіт – Жұма
Қазақ халқының қалыптасуына зор әсерін тигізген этносаяси қауымдастықтар қалыптасқан мемлекеттер-Әбілқайыр, Ноғай, Моғол
Рузбихан өз деректерінде түркіленген монғол тұқымдарына жатқызады-Шайбаниларды
Рузбихан өз деректерінде маңғыттарға жатқызады-Қарақалпақтар мен ноғайларды
Моғол хандығында этносаяси құрамында үйсіндердің орынына уақытша аталған тайпалар: дулаттар
«Өзбек» атауының шығуы осы ханның есімімен байланысты- Өзбек хан
Ислам діні Қазақстанда VIII ғасырда тарай бастағанымен, халықтың жүрек түкпіріне ХІХ ғасырдың аяғына дейін толық жете қоймағаны жөнінде өз пікірін жазған қазақтың тұңғыш ғалымы: Ш.Уәлиханов
XIV-XV ғасырлар аралығында салынған үстіңгі қабатында күмбез барабанын айналдыра жасалған галереясы бар кесене: Алаша хан
Отырықшы жер шаруашылығы дамыған өңір- Оңтүстік Қазақстан
Жартылай отырықшы мал шаруашылығы дамыған өңір- Жетісу, Оңтүстік Шығыс Қазақстан
Көшпелі мал шаруашылығы дамыған аймақ- Батыс және Орталық Қазақстан
Жартылай отырықшы мал шаруашылығымен айналысатын тайпалардың көшіп-қону бағыты- 100-150км.
Көшпелі мал шаруашылығымен айналысатындардың көшу бағыты- 800-1000 км.
Монғол-р кезінде бұзылған шаруашылық қайта жандана бастаған уақыт- ХІІІғ. 2 жартысы
Сығанақ қаласының төңірегіндегі каналдар- Төменарық, Бозғыларық
ХІҮ-ХҮғ.ғ. егін шаруашылығы жүргізілген жер- Қаратаудың күнгей және теріскей жағы
ХІІІғ-ң аяғы мен ХІҮғ-ң басында қалалық мәдениет мүлде құрып бітті- Іле алқабында
ХІІІғ-ң аяғы мен ХІҮғ-ң басында қалалық мәдениет жанданып, көркейе түскен- Талас пен Шу алқабында
14ғ Қаратаудың солт-де ыдыс жасайтын шеберханалар болған қалалар-Күлтөбе ,Раң
14ғ 2гектарға жуық жерді шеберхана алып жатқан қала-Отырар
Отырықшы халық пен қала тұрғындарынан белгіленген алым-салық көлемінен артық алуға тыйым салынған құрылтай өтті- 1269ж. Талас жағасында
1269 жылғы құрылтайда қабылданған заңнан тіршілігі жақсара бастаған қала- Иасы, Отырар, Құмкент,
Күмістен жасалған білезіктер кең тараған- Оңт Қазақстан, Орта Азияның Солт аудандарында
Қожа Ахмет Яссауйдың анасы- Мұса шайқының қызы Айша, Қарашаш
Қаратаудың теріскейіндегі қалалар- Балаж бен Берукент
Жетісудың орталығы Тараздан табылған қала жұрттың саны- 36
Салт-шығ. Жетісудан- 70
Алмұрт тәрізді бүйірлі құмыралар табылды- Жетісу қалаларынан
Сүйекпен қаптан жасаған садақ табылды- Алматының оңт-бат
Қалаларда тіршіліктің жандана бастауы туралы дерек беретін Армян патшасы- І Гетум
Отырар қаласында ХІІІ-ХІҮғ-да жасалған керсендерде бейнеленген сурет- Құстар мен хайуанаттар
Түркіленген монғолдың тайпалары-Барлас, Маңғыт
«Қазғақ оғлұм» сөзі кездеседі- Орхон, Енисей жазбаларында
ХІІІғ. 2 жартысынан бастап кірпіш күйдіру кәсібі өркендей бастаған аймақ- Сырдария бойы
Орта ғасырларда ыдыстардың көпшілігі арналған- Су тасуға, тамақ ішуге
Монғолоидтық белгілер тереңдей түсті: VI-IX ғғ
Қазақтың халық болып қалыптасуының барысын бұзды: Моңғол шапқыншылығы
Қазақ жеріндегі халық болып қалыптасу үрдесі неше жылға кешеуілдеді: 150-200 жылға
Сақ, сармат, үйсін тайпа келбеттері андрондықтарға ұқсас деп айтқан антрополог-ғалым- О.Смағұлов
Этносаяси қауымдастық дегеніміз: белгілі бір тарихи аймақта құрылған хандықтың тұрғындары
Қазақ халқының этникалық жағынан қалыптасуында басты рөл атқарған:Ақ Орда тайпалары
Үйсіндер өрбіген ежелгі қазақ халқының этносаяси қауымдастық аймағы : Жетісу жері
Әмір Темірдің Тоқтамысты жазалау үшін келе жатып, Сыр-да жазалаған қазақ хандары- Әмен, Сәмен
XVғ-да қыпшақ, қаңлы, арғын, қоңырат, дулат тайпаларының өкілдері өмір сүрген жер: Түркістан аймағы
ХІІІ ғ-ға дейін «қазақ» атауының қолданып келген мағынасы:Еркін адамдар
Қазақ халқының құрамына енген ру-тайпалар ен-таңбаларын салған жартас: Таңбалы Нұра
Үш жүз аңызы бойынша әр ата өз таңбасы бойынша талас мәселелерін шешетін жер- Таңбалы Нұра
Ру таңбаларын салған Таңбалы тас табылған мешіт- Қараман ата
«Алаш» сөзін жиі кездестіретін қазақ халқының аңызы: «Алаша хан»
Алаш аңызында үш жүздің негізін қалайтындар: үйсін, болат , алшын
«Қазақ-ң жүзге бөлінуі, өз жерін қорғау қажеттілігінен туған»дегенШ.Уәлиханов
«Қазақ» атауы біржола этникалық сипатқа ие болған уақыт:XV ғасырдың ІІ жартысы
Қазақтың халық болып құрылуына әсер еткен этникалық топ: қыпшақтар жәнеүйсін тайпалар одағы
Жәнібек, Керей хандарымен бірігіп көшкен ру-тайпалардың алғашқы атауы: өзбек-қазақтар
Ежелгі Сібір тайпалары тілдерінде «қазақ» сөзінің мағынасы: мықты, берік, алып
«Қазақ» сөзі этникалық мағынаға ие бола бастаған ғасыр: XIV ғасыр
«Үш жүз» аңызы бойынша қазақ халқы ру-тайпаларының өз таңбаларын салған жері: Таңбалы Нұра
Қазақ халқының, жүздерінің пайда болуы туралы айтылған аңыз: Алаша хан
Қазақ мемлекеті құрылғаннан кейінгі кезде қазақ халқының жүзге бөліну себебі: Өз жерін қорғау үшін
Қазақ жеріндегі ру-тайпалардың XV ғасырдың басындағы басқа хандықтарға ауа көшуінің басты мақсаттары: Ру-тайпалармен бірігу, тыныштықта өмір сүру үшін
Қыпшақ тайпалар одағы мен Қазақстан үйсіндер одағының бірігу нәтижесінде құрылған халық: Қазақ
XIII ғасырдың басында жасалған мәмлүктік Египет мемлекетінің сөздігінің атауы: Араб-қыпшақ
««Қазақ» сөзі хорасан түркімендері арасында этникалық сипатта қолданылған тәрізді»-деп жазған тарихшы: Б.Е.Көмеков
XIII ғ басында Египет мемлекетінің «араб-қыпшақ» сөздігінде «қазақ» сөзіне берілген түсіндірме: Еркін, кезбе
IX-X ғ аралығында алғаш рет айтылған қазақ халқының ұраны: Алаш
Алғашқы кезде «қазақ» атауының орнына қолданылған сөз: Алаш
ІХ-Х ғ-да «қазақ» атауы әлеуметтік мағынада қолданылған жер: Шығыс Дешті Қыпшақта
XIV-XV ғ-да ру-тайпалардың ауызша таралған әдебиет туындыларының ғылыми атауы: Фольклор
XIV-XV ғ қыпшақтар мен қияттардың қызылбастар мен қалмақтарға қарсы соғысын суреттейтін жыр: Қобыланды батыр
Қуаңшылдық жылдары жасалған ырым: Көкке табыну
Қазақстанның байырғы тұрғындардың түсінігіндегі аспан әлемінің мағынасы: Көк тәңірі
Тіл-көз тиюге байланысты сақталып қалған нанымның атауы: Бойтұмар
Қасиетті бұлақ басына ақ құйып көктен жаңбыр сұрау ырымының атауы: Тасаттық
XIV ғ-да мұсылман дініне кіріп, басына шалма тақпағандарға қатаң жаза қолданған хан:Тоғылық-Темір
XIV ғ-да исламның таралуына қатты көңіл бөлген хандар: Өзбек хан, Тоғылық-Темір
XIV-XV ғ-да халықаралық қарым-қатынастарда сөздік ретінде пайдаланған еңбектің аты: «Кодекс куманикус»
XIV-XV ғ-да қыпшақ Кутбтың әдеби шығармасы: «Хұсрау мен Шырын»
Алтын Орда ыдыраған кезде п.б тарихи батырлық жырлар: «Ер Тарғын», «Орақ – Мамай», «Ер Қосай»
Ақ Орда Алтын Орда дәуірінде Ресми әдеби тіл-Қыпшақ
Дурбектің поэмасы: «Жүсіп – Зылиха»
Алтын Орда дәуірінен бері келе жатқан күй-аңыздар: «Сағыныш», «Ақсақ құлан», «Ел айырылған», «Жошы ханның жортуы»
XIV-XVғ өзбек ақыны Хорезмидің әдеби шығармасының аты: «Мухаббатнама»
6-8ғ бастау алған батырлық жырлары эпостық жырларға айналған кезі-14-15ғ
XIV-XV ғ-дан бізге жеткен аспаптық музыка туындыларының бірі: Шора батыр
XIII-XV ғ-дан аттары бізге аңыз болып жеткен ауызша поэзия өкілдердің бірі: Асан қайғы, Кетбұға, Қотан, Сыпыра жырау
ХҮ-ХҮІ ғ-да Дешті Қыпшақта белгілі болған әнші мен жыраулар- Асан қайғы, Қазтуған
XIV-XV ғ-дан әлі күнге дейін тәрбиелік мәні зор батырлық, өнегелік мазмұндағы ертегілер:
Жоямерген, Құламерген, Жерден шыққан Желім батыр, Ер Төстік, Керқұла атты Кендебай
XIV-XV ғ-дан бізге жеткен аспаптық музыка туындылар: «Ескендір», «Шора батыр», «Қамбар батыр»
XIV-XV ғ-да материалдық игіліктер негізделген шикізат көзі: Мал басынан алынды
ХІІІ ғ қыпшақтардың сүттен май алатынын, құртты, қымызды қалай жасайтындарын таңдана жазғандар: Еуропа саяхатшылары
Шөлдегенде қыпшақтар сиыр сүтінен жасалған қышқыл сусын бергенін, оны айран деп атайтындарын жазған: В.Рубрук
XIV-XV ғ-да жаздыгүні бастарына ыстық өткізбейтін ақ киізден жасалған: Айыр қалпақтар киген
Ғарыш пен жердің, күн мен айдың, жұлдыздардың қайдан шыққандығы жазылған аңыз «Күннің баяны»
Қазақ жерінде айтарлықтай ірі құрылыстар салынбаған-13-14ғ
XIV-XV ғ-ғы сәулет өнерінің тамаша үлгісін көрсеткен кесенелер: Дәуітбек кесенесі, Арыстан баб, Қожа Ахмет Иссауи, Көккесене, Алаша хан, Тектұрмас
Көне Отырар қаласының батыс жағында 3 км жерде орналасқан кесене: Арыстан баб кесенесі
Арыстан баб өмір сүрген уақыт: VII-VIII ғасырларда
Құлап қалған Арыстан баб күмбезін XIV ғасырда қайта салғызған: Әмір Темір
Арыстан баб кесенесі: 2 бөлмелі
ХІХғ. бірнеше рет жөндеуден өткен кесене- Арыстан баб кесенесі
Иассауи кесенесі орналасқан қала: Түркістан
Кесенесін салуға Әмір Темір бұйрық берген жыл: 1397 ж
Тайқазан жасалған жыл: 1399 ж
Кесенедегі ең негізгі бөлме: Кітапхана
Кесенесінің биіктігі: 37,5 м
Кесенедегі бөлме саны – 35
Иассауи кесенесінде атақты адамдар жерленген бөлмелер- Үлкен және кіші ақсарай
Сығанақ қаласының маңында орналасқан бір күмбезді кесене: Көккесене
XIV-XV ғ-да далалық сәулет өнерінің үлгісінде жасалған ескерткіш:Алаша хан кесенесі
Үстіңгі қабатында күмбез барабанын айналдыра жасалған галереясы бар кесене: Алаша хан
Қабырға сырты Алаша хан күмбезі секілді қыштан, кілем өрнегі үлгісінде қаланған кесене: Көккесене
Қабырғасын әсемдеуде қазақтың дәстүрлі ою-өрнегі (таңдай, жүрекше) кең қолданылған кесене:Алаша хан
XV ғ-ң ІІ жартысында салынып жартылай сақталған ескерткіш: Рабиға Сұлтан Бегім кесенесі
Ұлықбектің қызы Рабиға Сұлтан Бегімнің қаза болған жылы- 1485ж.
Рабиға Сұлтан Бегімнің басына қойылған құлпытасы табылған жер: Ахмет Иассауи күмбезінің ішінен
Ұлытаудағы Қаракеңгір өзені жағасында салынған құрылысы 10-11ғ кесенелерге ұқсас: Алаша хан кесенесі
Құрылыс жүйесіндегі өрнек үлгілері Орта Азияның сәулет өнерінде кездеспейтін кесене- Алаша хан
Ислам дінінің көрнекті өкілі, уағыздаушы, әрі ақын: Қожа Ахмет Иассауи
X-XII ғ-да Тараз қаласының маңындағы сәулет өнерінің тамаша туындысы: Бабаджа-қатын кесенесі
Қолданбалы өнердің ғажайып үлгілері қолданылған ғимараттар: Қожа Ахмет Иассауи кесенесі
Сәулет өнерінің орта ғ-да биік деңгейде болған дәлелі: Құрылыс материалдарының сапалы болуы
XIV-XV ғ-да сәулет өнерінде қалыптасқан жаңа үлгілер: Ғимаратты күмбез шатырмен жабу
Еден астынан қыздырылатын Шығыс моншасы табылған қала- Отырар
Киелі аң-құстың тісін, тырнағын тіл-көз тимеуге қарсы жасаған ырымның атауы: Бойтұмар
ХІІІ ғ-ң соңы деректерге қарағанда, пайдаланылған киіз үйдің түрлері: Арба үстіне тігілген, жылжымалы
Ғарыш пен жердің, күн мен айдың, жұлдыздардың қайдан шыққандығы туралы жазылған аңыз: «Темірқазық пен Жетіқарақшы»
«Дешті уалаяты Берке ханға бағынған кезде дінсіздердің көп бөлігін ислам дініне кіргізді»-деп жазған Өтеміс қажы кітабы: «Шыңғыснама»
Қазақстанда ислам діні VIII ғ-да тарағанымен ХІХ ғ-ң аяғына дейін тұрғындардың жүрек түкпіріне жете қоймағаны жөніндегі пікірін жазған Ш.Уәлихановтың мақаласының аты:«Ислам діні»
Сырдариядағы оғыздар мен қыпшақтардың арасындағы өзара байланыс басталған ғасыр:Хғ.
Материалдық игіліктерді өндіру үшін ең қажетті нәрселер- Құрал-саймандар
ҚазақстандаИслам дінінің тез қанат жая бастауына және бір себеп-Суфизм тармағының таралуы
Кейбір идеялары мен әдет-ғұрыптары шаманизмнің наным-сенімдеріне жақын - Суфизм
Ислам діні мен шаманизмнің кейбір діни наным-сенімдері қатар өмір сүрген - ХІҮ-ХҮ ғасырлар
Шамандық наным-сенімнің сақталып келе жатқан және бір түрі- Отқа табыну
Ұшыр, баж, харадж түріндегі алым –салықты төлеп тұруға міндетті болды – Егіншілер мен қолөнершілер
Ханның елінен іріктеп алған шағын жасағы, әрі жеке шаруашылығын жүргізетіндер: Төленгіттер
Шынғысханның ұрпақтары қазақтың қай руын құраған – Төре
Кердері тілінде жазылған туынды-Наһжи әл Фарадис
«Ер Көкше», «Базар батыр» поэмалары тарады-Керейлер тілінде
«Едіге», «Ер Сайын» жырлары қазақ халқының арасына таратқанАлшындар
«Талас ескерткіштері» жазылды-Дулат-үйсін тілінде
1377-1378 ж Тоқтамыспен бірге Самарқанға Әмір Темірге қашып кеткен Ұрыс ханның әскер басыларының бірі: Ұрұқ Темір
Ұрұқ Темірдің сатқындығына байланысты сойырғалға берілген жері қайтарылды. Ұрыс хан ол жерді берді: Әскер басы Тойшыға
ХІІ-XIV ғ Моңғол мемлекетінде кең таралған салық түрі: Құшыр
13-14 ғ-да жасалған құстар мен хайуанаттардың суреттері салынған керсендер табылды: Отырардан
13 ғ ІІ жартысынан бастап Сырдария бойындағы қалаларда өркендей бастаған кәсіп: кірпіш күйдіру
Түрікмен жеріне қыпшақтардың «қазақ» болып барған кездері: ХІ ғ
Алаш сөзінің шамамен алғаш айтыла бастауы: ІХ-Х ғасырлар
Алаша ханның ордасы тігілген жер: Жезқазған аумағындағы Жаңғабыл өзенінің бойында
Орта ғасырда қыстың суық күнінде киетін бас киім жасалды: елтіріден
Алт Орда дәуір-гі Алшағыр, Қазан, Қараман, Айбақ сияқты адамдардың есімдері орын алған эпостық жыр: Қобыланды батыр
Қазақ хандығының Ақ Орда, Алтын Орда т.б хандықтарының мемлекеттік құрылымынан негізгі айырмашылығы: Жергілікті этникалық, экономикалық негіздерден шықты