Әбілқайыр хандығы(1428-1468ж.Ж.)
Керей мен Жәнібек сұлтандар басқарған көш бағыт алды:Жетісуға
Астанасы:Сығанақ (1446-1468ж.ж.)
Сығанаққа дейінгі астаналары- Тура(1428ж.) және Орда базар(1431ж.)
Батысында Жайық, шығысы шектескен жер : Балқаш
«Өзбек ұлысы», «Өзбек хандығы», «Шайбани ұлысы» сияқты атаулар осы хандыққа тән:Әбілқайыр хандығы
15ғ Батысы Жайық, шығысы Балқаш, оңтүстігі Арал, солт Тобыл мен Ертіс аралығы болған мемлекет-Әбілқайыр
Әбілқайырдың Ақ Орда билігін қолына алу үшін күресті-20ж
Батый ханның Еуропаға жорық кезінде онымен бірге болған-Шайбани
Шайбани ұлысы құрылды-Батый ханның тұсында
Батый хан Шайбани ханға қосшы етіп берген тайпалары-Найман, Бұйрық, Қарлұқ
Жошы ханның 5-ші ұлы Шайбанидің ұрпағы-Әбілқайыр
Жастайынан жетім қалып Жұмадық ханның қолында өскен- Әбілқайыр
16 жасар Әбілқайыр тұтқынға түседі – Маңғыттарға
Қазақ халқының қалыптасуына әсерін тигізген этносаяси қауымдастықтар қалыптасқан мемлекеттер-Әбілқайыр, Ноғай, Моғол
Рузбихан өз деректерінде түркіленген монғол тұқымдарына жатқызады-Шайбаниларды
Рузбихан өз деректерінде маңғыттарға жатқызады-Қарақалпақтар мен ноғайларды
Әбілқайыр хандығын әлсіреткен Сығанақ түбіндегі ойраттармен болған соғыс уақыты: 1456-1457 жж
Әбілқайыр қайтыс болған жер: Алматы маңындағы Аққыстауда(1468ж.)
Әбілқайыр хандығ 3 халықтан тұрғандығын және ішіндегі ержүректері қазақтар болғанын айтқан: Рузбихан
Батый хан Шайбани ханға қосшы етіп берген тайпалар- Найман, Бұйрық, қарлұқ
1428ж. 17 жасар Әбілқайырды хан сайлаған ақсүйек шонжарлар саны- 200-ден астам
Әбілқайырды хан сайлағанда қатынасқан тайпалар саны- 20-дан астам
Әбілқайырды хан сайлаған тайпалар- Қият Маңғыт, Өкіреш Найман,Үйсін, Қоңырат
92 ру-тайпадан тұрған мемлекет- Әбілқайыр хандығы
Тоқа-Темір ұрпақтарына қарсы Екіретүп шайқасында жеңіске жеткен жылы- 1431ж.
Әбілқайыр ханның тақ мұрагері- Шайх-Хайдар
ХҮғ. 40ж. қосып алған жерлері- Балқаш өңірінің терістік батыс жағы
Самарқанды басып алған жылы- 1446ж.
Әбілқайыр ханның 1446ж. Мұстафа ханды тас-талқан еткен жері- Атбасар маңы
1446ж. Атбасардағы шайқастан кейін Әбілқайырға өткен қалалар- Сығанақ, Үзкент, Аркөк, Созақ,
Шыңғыс тұқымдарының толық түркілене бастаған уақыты- ХІҮғ.
Әбілқайыр өлгеннен кейін Батыс Сібір жеріндегі саяси билік өтті: Ибақ ханға
Әбілқайырдың көп уақыты мен күш жігерін жұмсаған жері: Сыр өңірі мен Қаратау
Басым тайпасы- қыпшақтар
Қай шежіреде Әбілқайыр хандығы 92 ру - тайпадан тұрған – « тоқсан екі баулы өзбек»
Керей мен Жәнібекті жазалау мақсатында моғол хандығы жорыққа шығады- 1468
Ақ Орда, Моғолстан, Әбілқайыр хандығы, Ноғай Ордасындағы мемлекеттік-әкімшілік құрылыстар
Ақ Орда, Әбілқайыр хандығы, Моғолстанда түрік тайпаларының басшылары қалай аталды- Әмір
Түрік тайпаларының басшылары Ноғай Ордасындағы аталуы- Мырза
«Бек» атауы берілді- Әскери қызметкерлерге
«Қараша» сөзінің мағынасы- Қарапайым халық
Шыңғысханның балаларына бөліп берген жерлерінің атауы – “Інжу”
Ханға адал қызмет істегендерге берілген жерлер атауы- Сойырғал, Ихта
Әскерлерді азық-түлікпен қамтамасыз ету үшін жиналатын салық- Тағар
Мал өсірушілерден жиналатын салық – Құшыр(Зекет)
Жер көлеміне байланысты алынатын салық- Қалан
Отырықшы егінші аймақтардан алынатын салық түрі- Харадж , Баж
Алтын Орда мен Шағатай мемлекетінде құшыр салығының көлемі-Мал басының 1/10 бөлігі
Қашғария тұрғын-ң қалан салығының шамадан тыс өсіп кеткендігі жайлы өтініші баяндалған-Моғолстан ханы Тоғылық Темірге
Монғол шапқыншылығынан пайда болған, ХІІІ-ХІҮ ғасырларда Монғол мемлекеттерінде кең тараған салық түрі- Құшыр(Зекет)
«Ұлыс» сөзінің мағынасы- Ел
Хан баласының тәрбиешісі- Атабек
Мұрагердің «тел бауыры» қалай аталды- Көкілташ
Хандық биліктің ең жоғарғы өкілдері- Хан, сұлтан, оғлан
Хан кеңесінің құрамы- Хан ұрпақтары, ұлысбек, әмір, бек, би
Хан кеңесшісі- Уәзір, Инақ
Жас хандарға ақыл беретін кеңесші- Наиб
Мереке, той, жиындарда тәртіп пен салт-дәстүрлерді қадағалаушы- Жасауыл
Сарай қызметінің басшылары- Ішік аға басы
Ханның аңшылық ісін басқарушы- Миршикар
Ноян сөзінің мағынасы-Бай-шонжар
Алтын Орда мем-ң Інжулік жерлері-Еділ бойында
Шағатай мемлекетінің Інжулік жерлері-Шу, Іле, Талас бойы
Арықтармен қоса егін салатын «екі көш жер» берілетін вакф-грамотасы берілді-Темір тұсында
Жазба деректерде жер иеленудің болған - 4 түрі
Тағар деп аталатын салық түрі әскерлер тұратын қай жерлерден алынған- Сауран,Сайрам,Отырар.
Қазақ жеріндегі мемлекеттерде билік мұрагерлік жолмен берілді, ноғайларда ғана- бидің қолында болды