Жалайырлар
Шыңығсханның Жалайыр тайпасынан шыққан жақын адамы, әрі ақын, әрі батыр- Мұқылай
«Күй үн чінсан тәйжі» атағын алған Шыңғысханның сол қанатының түменін басқарған – Мұқылай
Шыңғысханның бірде аңдасы, бірде досы ретінде сипатталған- Жамұқа
1201ж. аргун өзені бойында өзін гурхан деп жариялаған- Жамұқа
Әбілғазыханның «Түрік шежіресінде» жалайырлар- Шыңғысханның тұтқындары
Қазақ құрамына кірген жалайырлар орналасқан аймақ- Жетісу
Жалайырларда басқару жүйесі- Хандық билік
Жалайырларда басқару жүргізілді- Ұлыстық жүйемен
Жалайырлар туралы мәлімет кездеспейді-Парсы,араб
Жалайырлар туралы мәлімет кездеседі-Моңғолдың құпия шежіресінде
Жалайырларда хан билігінің ең басты басқару орталығы- Орда
Жалайырларда ұлыстардың ішкі істерін жүргізушілер- шербилер
Жалайырлардың көршілес тайпалары- меркіт, таңғұт, монғол.
Жалайырларда малдың басты түрі- Жылқы мен қой
Шыңғыс ханның заманында Сартақ ноян туралы дерек айтады-Қ.Жалайри
Жалайыр-да әскери басқару жүйесі бөлінді: ондық, жүздік ,мыңдық
Жалайыр-да Түменбасылар мен мыңбасыларды сайлаған: -хан
Монғол дерек-де Хилок, Селенгі өзені б-да Орхон өзені жоғарғы ағысы,Қарақорым таулы қыраттарында өмір сүрген тайпа-Жалайыр
Қыпшақтар
Этникалық құрамы қалыптаса бастаған уақыт- VII-VIIIғ.ғ.
Территориясы Шығ Алтай- Ертіс, бат Еділмен Оңтүстік Орал, солт Құланды, оңт Балқаш пен Жоңғар Алатауы
Этникалық құрамындағы бөлік саны- 2 (Батыс бірлестік және шығыс бірлестік)
Батыс бірлестігіндегі тайпа саны-11
Шығыс бірлестігіндегі тайпа саны- 16
Тайпаларының ішіндегі ең беделдісі-Бөрілер
Халқының қалыптасуына зардабын тигізген- Монғол шапқыншылығы
Билеушілері осы тайпа өкілдері болды- Елбөрі
Тарихи қалыптасқан көшу бағыттары туралы дерек береді-Араб деректері
Хандық биліктің орталығы- Орда
Ордада тұрды-Хандық өкіметті билеушілер
Әскери басқару жүйесі қалай бөлінді- Оң қанат, сол қанат
Оң қанаттың Ордасы-Сарайшық(Жайық бойында)
Сол қанаттың Ордасы- Сығанақ(Сырдария бойында)
Қай ғасырдан бастап Сығанақ қыпшақтардың астанасы-13ғ
ХІІІғ. Қыпшақтар Арал маңында билік жүргізген тайпалары- Қаңлы, қарлұқ, жікіл
XІ ғ оғыздар қай тайпаның соққысынан талқандалды Қыпшақтардың
XІ ғ қыпшақ-ң қолына толығымен көшкен қағанат жері-Оғыз
ХІғ. Қыпшақтар иелігіне өтпеген жер-Жетісу
Орыс деректерінде атауы- Половшылар(далалықтар)
Шаруашылықтың қосымша түрі: аң аулау
Еврей саяхатшысының жазуында қыпшақтар аңды: садақпен аулаған
Дунайға жетіп жайғасқан қыпшақтарды венгрлер қалай атады-«Кундар» немесе «Кумандар»
Хорезм шахы Атсыздың Қыпшақтарды жеңген жылы-1133ж.
Хорезм шахы Текештің Отырар билеушісі Алып Деректің әскерін өз жағына шығарып, басып алған қаласы- Сығанақ
XІғ.ортасында қай өзеннен батысқа қарай жылжыды Еділ
ХІІІғ. басында Сыр бойындағы қалалар үшін талас жүрді- Хорезм мен Қыпшақ хандығы арасында
жер жағдайы мал өсіруге өте қолайлы. Малдың көптігі соншалық, ондай мал ешбір елде жоқ – деп жазған- Ибн Баттута
Арба үстіне тігілген үйлерін 10 немесе 22 өгіз тартады – деп жазған- П.Карпини, Г.Рубрук
Сиыр малын да өсіретіндігін жазған- Ибн Баттута
Өсірілген мал түрі- Төрт түлік мал
Байлықтың өлшемі- Жылқы саны
Ауған, Иран, Египет, Үнді жерлерінде Қыпшақ жылқыларының бағасы- 100-500 динар
Тары мен күріш өсірген – деп жазған- Петахья
бидай, арпа, тары өсіреді, тамақтарының негізгі түрі тарыдан жасалады- деп жазған- Әл-Омари
“Қыпшақтар даласы” (Дешті Қыпшақ) атанған аймақ: Алтайдан Еділге дейін
“Қаңлылар қыпшақша сөйлейді екен”-дегенді айтқан саяхатшы Плано Карпини
М.Қашғаридың дерегінде қыпшақтарда құл атауы- Яланкуг
1195ж Сығанақты басқарып отырған -Қадыр Буке
1195ж Сығанақты басқарып отырған Қадыр Буке ханға қарсы жорыққа аттанған-Хорезм шахы Текеш
Хорезм мен арасындағы бәсеке –Монғолдар 2 елді де жаулап алғаннан кейін біржола тынды
Елбөрілер –қыпшақтардың хандар әулетінің тайпасы деп атаған-Жүзжани
11ғ-да шығыс Алтай мен Ертістен басталып, батысы Еділ, Оралға дейін, солт Құланды даласынан оңт Балхаш пен Жоңғар Алатауына дейінгі аймақты алып жатқан-Қыпшақ хандығы
Қыпшақтардың қыстауы-Маңғыстау, Үстірт
Жайлауы-Жем, Сағыз, Ойыл, Қобда,Жайық
Елбөрілі, тоқсоба, иетиоба, дурут тайпалары кірген бірлестік-Батыс
8 тайпа негізгі, 8 тайпасы ұсақ бөлімдер деп саналған бірлестік-Шығыс
«Тоқсоба», «дурут», «иетоба» сөзінің мағынасы-9 тайпа, 4 тайпа, 7 тайпа
Бірлестігіне кірген түрік тілдес тайпа-Қимақ, оғыз, құман, башқұрт
Арал маңына билік жүргізген кезде олардың құрамында-қаңлы, қарлұқ, жікіл
Шонжарлар-ң баю жолындағы табысы тұтқындарды Орта Азияның базарына сатудан түскен ел-Қыпшақ
Қадыр Буке мен Алып Деректің билік үшін таласын пайдаланған-Хорезм шахы Текеш пен II Мұхаммед
Шыңғыс ханның керуенің тұтқындап қырғынға ұшыратқан-Ғайр хан
Отырар қорғанысын ұйымдастырған-Ғайр хан
Әлеуметтік –эканомикалық тегі қандай болды? Таптық
Қазақстанның оңтүстігіндегі қалаларға шығу үшін кімдермен соғысты? Оғыздармен
Монғол шапқыншылығы
Шыңғысхан Моңғол мемлекетін құрды: ХІІІ ғасырдың басында.
Астанасы: Қарақорым.
Шыңғыс хан Жетісу халқын өзіне тарту үшін: Діни қысым жасамау ұранын басшылыққа алды.
Заңы:Жасақ.
«Жасақ» неше бөлімнен тұрды-2
1-бөлім; Шыңғысханның нақыл сөздері
2-бөлім: Әскери азаматтық заңдар
«Жасақ» бойынша өкімет билігінің жоғарғы органы- Құрылтай
«Құрылтай» шақырылды- Жылына бір рет, жаз айында
әскери істер, соғыс жоспары, империяның басқа да ішкі мәселелері қаралды-Құрылтайда
ХІІІғ. басы Монғолдармен іргелес жатқан хандықтар- Найман, Керей, Жалайыр
Шыңғысты тәрбиелеуде көп еңбек сіңірген Керей ханы- Торы
1155ж (1162) Кендітау аймағы Онон өзені жағасындағы Болдоң жерінде туған- Шыңғыс хан
Темүжіннің 9 жасында- Әкесі Есугейді татарлар өлтірді
Темүжінді «Монғолдарды жеңіске жеткізетін Жеңісхан» деп атаған- Керей ханы Торы
Монғол хандығы құрылды:1206 жылы.
1206ж. Онон мен Керулен өзенінің жағасында өткізілген құрылтайда хан болып сайланды-Темүжін(Шыңғыс хан)
Шыңғыс хан Монғол империясын қанша әкімшілік иелікке бөлді- 95 түмен
Әскери басқару жағынан аумағы мен халқы бөлінді- 3 әскери әкімшілік аймаққа