Тақырып №11. Зерттеушінің мотивациясы

Психологияда түңғыш енгізілген және оны өзінің зерттеулерінде пайдаланған көрнекті орыс психологы А.Ф.Лазурский болды. (1874-1917) бұл әдістің бақылау әдістен айырмашылығы мүнда эксперимент жүргізуші өзіне керек қүбылысты табиғи жағдайда тудырып отырады.

Егер оқушылардың ойлауын, сезімін еркін зерттеу керек болса, бүл үшін психолог қандай болмасын бір эрекет ұйымдастырады. Мысалы көзіне тән ережелері бар ойын үйымдастырылса сол ойын үстіндегі оқушылардың психологиялық ерекшеліктері жазылып кейін оған мүқият талдау жасалынады. Табиғи эксперименттің кейбір түрлері арқылы мүғалімдер оқушылардың кейбір қасиеттерін тэрбиелеуге, жетілдіруге, сабақ үлгеруі мен тәртіптілігін жетілдіруге, арттыруға мүмкіншілік алады.

Эксперименттік психологияда эксперименттік емес зерттеулер ретінде әңгімелесу әдісі жатады және анкета, библиография, іс-эрекеттің қорытындысын талдау әдістері жатады. Әңгімелесу әдістері арқылы психолог белгілі бір жоспар бойынша зерттелінушінің жас ерекшелік және жеке даралық ерекшеліктеріне ,білім дәрежесіне қарай алдын- ала сүрақтар дайындайды., зерттелінушіге күдік тудырмау мақсатында әңгіме көбіне жанама түрде үйымдастырылады. Мүнда көбіне көлденең сүрақ тэсілін жиі қолданады. Зерттелушінің сүраққа берген жауабы жазылып алынып , кейінен мүқият талданады. Осыған орай тиісті қорытынды жасалынады. Іс-әрекеттің қорытындысын талдау бойынша балалардың эртүрлі күнделік , естелік, бақылау жүмыстары шығарма ,хаттар, мазмүндама, диктант, әртүрлі творчествалық жүмыстары талданады. Бүл әдісте баланың іс-эрекеті орындау барысына қоса соңғы нэтижесі бағаланады.

Анкета әдістері: ауызша не жазбаша түрғыда болуы мүмкін. Мүнда зерттеуші зерттелінушіге алдын-ала сұрақтар тізбегін құрастырып алады. 1-ші сұрақтарды кұру проблемасы 2-ші жауаптарды қоратындылау проблемасы. Анкеталық әдіс арқылы зерттелінуші күні бұрын дайындаған бланкіге ондағы сұрақтарға жазбаша жауап береді. Егер мұғалім оқушылардың психологиялық ерекшелігін, талап тілегін, мүддесін зерттегісі келсе, онда анкета әдісін қолданғаны тиімді. сұрақтар тізбегін құрастырып алады. 1-ші сұрақтарды кұру проблемасы 2-ші жауаптарды қоратындылау проблемасы. Анкеталық әдіс арқылы зерттелінуші күні бұрын дайындаған бланкіге ондағы сұрақтарға жазбаша жауап береді. Егер мұғалім оқушылардың психологиялық ерекшелігін, талап тілегін, мүддесін зерттегісі келсе, онда анкета әдісін қолданғаны тиімді.

Тақырып № 12. Психологиялық экспериментті жоспарлау

Психологияда түңғыш енгізілген және оны өзінің зерттеулерінде пайдаланған көрнекті орыс психологы А.Ф.Лазурский болды. (1874-1917) бұл әдістің бақылау әдістен айырмашылығы мүнда эксперимент жүргізуші өзіне керек қүбылысты табиғи жағдайда тудырып отырады.

Егер оқушылардың ойлауын, сезімін еркін зерттеу керек болса, бүл үшін психолог қандай болмасын бір эрекет ұйымдастырады. Мысалькөзіне тән ережелері бар ойын үйымдастырылса сол ойын үстіндегі оқушылардың психологиялық ерекшеліктері жазылып кейін оған мүқият талдау жасалынады. Табиғи эксперименттің кейбір түрлері арқылы мүғалімдер оқушылардың кейбір қасиеттерін тэрбиелеуге, жетілдіруге, сабақ үлгеруі мен тэртіптілігін жетілдіруге, арттыруға мүмкіншілік алады.

Эксперименттік психологияда эксперименттік емес зерттеулер ретінде әңгімелесу әдісі жатады және анкета, библиография, іс-эрекеттің қорытындысын талдау әдістері жатады. Әңгімелесу әдістері арқылы психолог белгілі бір жоспар бойынша зерттелінушінің жас ерекшелік және жеке даралық ерекшеліктеріне, білім дәрежесіне қарай алдын- ала сүрақтар дайындайды, зерттелінушіге күдік тудырмау мақсатында әңгіме көбіне жанама түрде үйымдастырылады. Мүнда көбіне көлденең сүрақ тэсілін жиі қолданады. Зерттелушінің сүраққа берген жауабы жазылып алынып, кейінен мүқият талданады. Осыған орай тиісті қорытынды жасалынады. Іс-әрекеттің қорытындысын талдау бойынша балалардың эртүрлі күнделік, естелік, бақылау жүмыстары шығарма, хаттар, мазмүндама, диктант, әртүрлі творчествалық жүмыстары талданады. Бүл әдісте баланың іс-әрекеті орындау барысына қоса соңғы нәтижесі бағаланады.

Анкета әдістері: ауызша не жазбаша түрғыда болуы мүмкін. Мүнда зерттеуші зерттелінушіге алдын-ала сұрақтар тізбегін құрастырып алады. 1-ші сұрақтарды кұру проблемасы 2-ші жауаптарды қоратындылау проблемасы. Анкеталық әдіс арқылы зерттелінуші күні бұрын дайындаған бланкіге ондағы сұрақтарға жазбаша жауап береді. Егер мұғалім оқушылардың психологиялық ерекшелігін, талап тілегін, мүддесін зерттегісі келсе, онда анкета әдісін қолданғаны тиімді. сұрақтар тізбегін құрастырып алады. 1-ші сұрақтарды кұру проблемасы 2-ші жауаптарды қоратындылау проблемасы. Анкеталық әдіс арқылы зерттелінуші күні бұрын дайындаған бланкіге ондағы сұрақтарға жазбаша жауап береді. Егер мұғалім оқушылардың психологиялық ерекшелігін, талап тілегін, мүддесін зерттегісі келсе, онда анкета әдісін қолданғаны тиімді Дегенмен эксперименттің түтастай процедурасының компоненті болып табылады. өз бетінше дербес әдіс ретінде ол субъектінің мінез-қүлқындағы жеке дара өзгешелігін көрсетеді.

7- апта