
- •1Тіршілік қауіпсіздігі пәнінің мақсаты
- •1Табиғи және техногенді сипаттағы төтенше жағдай туралы
- •1.Тіршілік қауіпсіздігі пәнінің құзыреттілігі
- •1.Қауіпсіздік түсінігі, курстың негізгі міндеттері
- •4Тіршілік қауіпсіздігі пәнінің негізгі міндеті
- •1.Техногендік жағдайдағы төтенше жағдайды қалай түсінесің?
- •1.Қауіпті өндірістік және тұрмыстық факторлар
- •3.Эвакуация деген не?
- •4.Азаматтық қорғаныс жүйесінің құрылымы мен рөлі
- •5.Төтенше жағдайда халықты қорғау
- •4.Табиғи сипаттағы төтенше жағдайлардың болу себептері
- •4.Техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың түрлері
- •7.Қауіпсіздікке байланысты қандай заңнамалар пайдаланылады?
- •5.Азаматтық қорғаныс курсының мақсаттары мен міндеттері
- •4.Халықты қорғау мақсатында қандай шаралар жүргізіледі?
- •1.Облыстық эвакуациялық комиссиясының міндеттері
- •1.Антропогендік орта дегенді түсіндіріңіз?
- •3.Қауіп-қатер деген не?
- •3.Өрттің салдары және оның жою факторлары
- •5.Халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі Азаматтық қорғаныстың міндеттері
- •22.Төтенше жағдайда халыққа хабарлаудың маңызы және басты тәсілі
- •4.Радиациядан қорғау шаралары
- •1.Қар көшкіні, қар басу, дауыл, су тасқыны, опырма дегенді түсіндіріңіз
- •Өте улы заттар таралатын апаттардың түрлері
- •28. Әр түрлі сипаттағы төтенше жағдайларды жіктеу
- •29. Халықты психологиялық дайындыққа әзірлеу
- •30. Қышқыл жаңбырлар
- •31. Озон қабатының бұзылуы
- •32. Қауіпті өндірістік және тұрмыстық факторлар
- •33. Азаматтық қорғаныс жүйесі қандай негізде құрылған?
- •34. Химиялық қарудың жарылыс ошағы
- •35. Иондаушы сәуле шығару
- •36. Қазіргі заманғы қырып-жою құралдарынан халық пен шаруашылық объектілерін қорғаудың негізгі принциптері
- •37. Адамдардың инфекциялық науқастығы
- •38. Көшіру шаралары
- •39. Ядролық зақымдану ошақтарындағы құтқару жұмыстары
- •40.Табиғи өрттер
- •41. Радиациялық қауіпсіздіктің негізгі принциптері
- •42. Өткір сәуле аурулары
- •43. Төтенше жағдайларды анықтаудың маңызы
- •44. Өткір сәуле ауруларының әр дәрежесі қалай өтеді
- •45. Қазақстанда қандай қалалар сейсмикалық қауіпті аймақта орналасқан?
- •46.Құтқару және шұғыл жұмыстар тізбесі
- •47. Жұмыс істеушілер мен халықтың жер сілкіністері кезіндегі тәртібі
- •48. Қорғаныс ғимараттарына адамдарды орналастыру тәртібі
- •49. Жер сілкіністерінің күшін өлшеу шкалалары
- •50. Жарылыстардың салдары және оның жою факторлары
- •51. Геологиялық қауіпті құбылыстар
- •52. Адамдардың инфекциялық науқастығы
- •55.Өрттен қорғау шаралары
- •56. Жарықты сәуле
- •57. Жер сілкіністерінің күшін өлшеу шкалалары
- •58. Өткір радиация
- •59. Халықты қорғаудың ұжымдық құралдары
- •60. Халықты қорғаудың негізгі әдістері
40.Табиғи өрттер
Қазақстан Республикасында табиғи өрттердің негізгі түрлері ландшафты өрттер – орман, орманды дала және дала (егіс) өрттері болып бөлінеді.
Ормандағы өртті сөндірудің негізгі жолы суды пайдалану, ал ол мүмкін болмғанда өртті қолда бар құралдармен сөндіруге күш салады. Мысалы, отты топырақпен көму, оттың шоғын бұтамен жанып кеткен жерге қарай сыпыру, қарсы от қою, тулақты немесе киізді пайдалану т.с.с.
Ормандағы өрттердің 80 пайызы халықтың еңбек немесе демалыс орындарында өрт қауіпсіздігі шараларын бұзуынан, сондй-ақ орманда ақаулы техниканы пайдалану нәтижесінде болады.
Өрт адамға психологиялық тұрғыдан үлкен әсер етеді. Тіпті кішігірім өрттің өзінде адамдарды жаппай үрей билеуі адам шығынына әкелуі мүмкін. Өзін-өзі ұстап үйренген адам қиын сәтте өз өмірін құтқарып қана қоймай, басқа адамдарды, материалдық құндылықтарды да құтқара алады.
41. Радиациялық қауіпсіздіктің негізгі принциптері
Табиғи радиоактивтілік. Біздің санамызда радиоактивтілік ластану ядро қаруынан кейін болады деген ұғым пайда болған. Ал негізінде радиоактивтілік табиғаттың өзінде де бар. Оны тек мамандар ғана біледі де, халыққа жете түсіндірілмейді. Егер осы білім көпшілікке жеткізілсе, адамдар қорғану әдістеріне мән берген болар еді.
Мұндай құбылысты ғалымдардың 100 жылдан асып кеткен, ал соңғы 30-40 жылда бұл ғылым одан әрі дамуда, өйткені атомды зерттеу басталды, атом қаруы пайда болды. Ал шынында ғарыштан жететін сәулелер, табиғи радиоактивті заттардың адам денесінде сақталатындығы анықталды, оның қоршаған заттарда болатындығы сезілді.
Біз үй жағдайында да сәулелерге ұшыраймыз: теледидардан, самолетпен ұшқанда, көшеде жүргенде т.т.
Дегенмен ядролық қарудың жарылысынан болатын радиациялық зақымданудың әсері өте зор. Сондықтан астық, зат, азық-түлік қоймаларын, басқа да ауыл шаруашылығы өнімдері сақталатын орындарды қорғау жұмыстары атқарылуы қажет. Ол үшін ғимараттардың есік, терезелерін таспен бітейді немесе тақтаймен, фанермен шегелеп, сыртынан сылақ жүргізеді. Саңылауларын тығындайды. Сыртқы есікті брезентпен, киізбен не басқа мтериалдармен қағып тастайды. Мүмкін болса қабатталған есік қондырады. Үй, семья жағдайында, тамақ пен судың таза сақталуын ескеру керек. Суды шыны не металл ыдыстарда (термос, бидон, графин, банкі) сақтап, күн сайын жаңа сумен ауыстырып отыру керек.
Ең жақсы сақталатындар: консервілер, целлофанға оралғандар. Оралған тамақтар буфетте, шкафта, холодильниктерде сақталады. Әсіресе нан мен кептірілген нанды мұқият сақтау керек. Олар да полиэтилен қапшықтарға оралады. Картоп, капуста және басқа овощтарды жақсы жабдықталған үй астындағы қоймаға сақтау керек. Тасымалдайтын тағамдарды жабық фургондарда немесе цистерналарда ұстайды. Ондай көлік болмаса, брезентпен, полиэтиленмен мұқият жауып алып жүреді.
Көпшілік пайдаланатын су көзін сақтау маңызды жұмыс. Елді мекендерде құдықтартар өте ұқыпты жабылуы керек. Ашық су көздері әдейі күзетке алынып, судың сапасы жиі-жиі тексеріліп тұрады. Судың, азық-түліктің радиоактивті затпен ластанғанын арнайы құралдармен тексереді. Егер ол жеткіліксіз болған жағдайда, тексеріс зертханаларда жүргізілуі тиіс.
Егер су көзінің ластанғандығы анықталса, ол жерге «ластанған» деген белгілер қойылады. Осы белгі кезекті тексеруден өтіп, судың тазалығы анықталғанда ғана алынады. Ауыл шаруашылығы жануарларын қорғау үшін оларды мұқият бекітілген қораларда сақтайды. Сондықтан ол қораларда су мен жем артығымен жинақталады. Қоралардың сыртының биіктігі 1 м, қалыңдығы 40-50 см топырақпен бітеледі. Есікке брезент, киіз қағылады. Кейбір бағалы, асыл тұқымды малдарға дорба-противогаз кигізеді, үстін жабулайды. Оларға мезгілінде прививкалар жасалып тұрады. Олар үнемі бақылауда болып, жақсы бағылуы керек. Ветеринарлар базарға түскен ет, сүттің тазалығын тексеріп отырады.