Лекция 11 Ұзын және орташа толқындардың антенналары. Негізгі мәліметтер.

Ұзын толқындар диапазонында вертикальды жерленген вибратор кеңінен қолданылады. Вибраторлардың толқындары вертикальды поляризацияланған болады және сәулеленудің максимумы жердің бетімен жүреді. Сонымен бірге вибратордың жерленуі бірдей әрекет етуші биіктігінде , оның сәулелену кедергісі екі есе артады. Мысалы бос кеңістіктегі симметриялық вибратордың сәулелену кедергісі , ал вертикальды жерленген вибратордікі

Бірақ та жерленген вибраторда ұзын толқындар диапазонында сәулелену кедергісі аз болуы мүмкін, h=250м вибратор биіктігінде антеннадағы шығындар кедергісі жақсы жағдайда 1Ом-нан кіші болады. Нәтижесінде антенна өте төмен ПӘК-пен жұмыс істейді:

=

Аз кедергісі антеннада үлкен токты қажет етеді, бұл белгілі сәулелену қуатын қамтамасыздандыру үшін қажет. Үлкен емес кедергісінде антеннадағы өшу аз болады және онда ұзын толқынды антеннаның өткізу жолағы өте тар болады.

Вертикальды вибратордың кедергісін арттыру үшін оны горизонтальды және көлденең сымдарынан тұратын торлармен қосымша жабдықтайды, осы торлар жермен бірге үлкен сыйымдылықты құрайды. Осының арқасында ұзын толқынды антенналардың ПӘК-ті 30% артады, ал орташа толқындығы 75-85%.

Токты азайтумен бірге және С сыйымдылықтың өсуі кернеуді азайтады және антеннадағы тесіп кету қаупін болдырмайды. Сонымен бірге, вибратордағы сыйымдылық жүктемесі оның толқындық кедергісін азайтады, өсуімен қатар оның антенналық өсуімен қатар оның антенналық өшуін арттырады, осыған байланысты өткізу жолағы кеңейеді.

Ұзын және орташа толқынды антенналардың ерекшелігі онда горизонтальды бөлігі бар вертикальды жерленген сымдардың болуы деп айтуға болады. Вертикальды сымдарын төмен түсіргіш деп атайды орысша (снижение), ал горизонтальды немесе диагональды бөлігін жоғарғы жағы немесе антеннаның шатыры деп атайды.

Төмен түсіргіш пен антеннаның жоғарғы жағының орналасуына байланысты Г-ға ұқсас (сурет 4.1а), Т-ға ұқсас (сурет 4.1б) зонттық антенна деп бөлінеді. Г-ға ұқсас антенналарда вертикальды сым горизонтальды бөлігінің бір ұшына қосылады, ал Т-ға ұқсас антенналарда оның ортасына қосылады.

Зонттық антенналарда жоғарғы жағы диогональды сымдар тұрады. Олар бір мантаға қосылады болады.

Г және Т-ға ұқсас антенналар кең қолданылады, себебі онда сыйымдылығы және әсер етуші биіктігі артығырақ болады.

Ұзын және орташа толқындар антенналардағы шығындар ең бастысы жердегі шығындармен анықталады. Осы шығындарды азайту үшін сымдарды арнайы жерге көміп қояды.

М.В. Шулейкиннің тәжірибелік мәліметтері бойынша жерленгендегі шығындар кедергісі осы формуламен анықталады:

Мұнда -жұмыстың толқын ұзындығы;

-антеннаның өзіндік толқын ұзындығы

А- жерленудің сапасына байланысты коэффиценті

Егер тең болса, онда , жақсы жерленгенде қанағаттанарлық нашар жерленгенде

Ұзын толқындар көбінесе қызметтік радиобайланыста және радиобайланыста және радионавигацияда қолдануы мүмкін, мұнда кең жолақтың тұрақтылығы маңызды болып келеді. Орташа толқындардың ұзын толқындарға қарағанда кең жолақты болады. Сондықтан олар бәрінен бұрын радиохабарламаларда бірінші болып қолдана бастайды.

Жақын жердегі сигналдың өшуі (50-200 км таратқыш антеннадан) кеңістіктен және беттік толқындардың интенсивтігі бірдей болғанда байқалады. Осы сигналдың өшу облысына кеңістіктен келген толқындары 55-75 градус бұрышымен сәулеленеді антенналардан туындайды. Қысқаша айтқанда антифендингтік антенналарда 55 градус бұрыштан аспайтын сәулелену болу керек.

№12 лекция