53. Синхрондау құрылғылары параметрлерін есептеу.
Қабылдағыш генераторының жиілігіне тікелей әсер ететін синхрондаудың тұйық құрылғыларының артықшылықтары мен кемшіліктерін бағалайық. Мұндай синхрондау құрылғылардың артықшылығы, әсіресе жұмыстың жоғарғы жылдамдықтары кезінде, жүзеге асырудың салыстырмалы түрдегі қарапайымдылығы болып табылады. Кемшіліктеріне мыналарды: синхрондау дәлдігінің аздығын; генератор контурына реактивті элемент қосылуы есебінен пайда болатын зиянды байланыстар салдарынан жоғары тұрақтылықты қамтамасыз етудің қиындығын; байланыс үзілісі кезінде немесе арнадан қабылданатын тізбекте МС жоқтығынан (мұндай жағдай нөлдерден тұратын тізбекті тарату кезінде орын алуы мүмкін) жүйенің синхронизмнен шығып кетуін жатқызуға болады.
Синхроимпульс генераторына тікелей әсер ететін синхрондау құрылғыларының ерекшелігі бұл жиілік өзгеруінің уақыт аралығындағы фаза алшақтығына тәуелділігі жатық сипатта болуында. Осының арқасында дискретті басқаруға қарағанда синфазалықты сүйемелдеудің ең жоғарғы дәлдігіне қол жеткізуге болады.
Ашық (резонансты) жүйелердің артықшылықтарына жүзеге асыру қарапайымдылығын, кемшіліктеріне – синхрондау дәлдігінің мәтіннің статистикалық құрылымынан және бірлік элементтердің бұрмалануынан қатты тәуелділігін; өткінші байланыс үзілісі кезінде синхронизмнің бұзылуын жатқызуға болады.
Топтап (циклмен) синхрондау құрылғыларының бір элементтеп синхрондау құрылғыларынан айырмашылығы, мұнда фаза туралы ақпаратты тек қана хабарда артық ақпарат болған жағдайда ғана алуға болады. Артық ақпарат болмаған кезде тарату кезінде қабылдауда элементтер топтарын бөлуге мүмкіндік беретін арнайы сигналдар енгізу қажет, осындай сигнал ретінде кодтық комбинацияларды қолдануға болады. Бұл кезде ақпаратты тарату жылдамдығы төмендейді.
54. Бөгеулікке тұрақты кодалау әдістері мен құрылғылары. Қателерді табу және жөндеудің негізгі принциптері.
Қателерден қорғану үшін артылуды пайдаланудың екі негізгі әдісін қарастырайық. Бірінші, қателерді табу және қайтадан тарату әдісінде қатеге тексеру үшін жұптық бақылау биті (мәліметтерге қосылатын қосымша бит) қолданылады. Бұл кезде қабылдаудың ақырғы құрылғысы қатені жөндеуге әрекет етпейді, ол жай ғана таратқышқа мәліметтерді қайтадан таратуға сұраныс жібереді. Мұндай таратқыш пен қабылдағыш арасындағы диалогқа екіжақты байланыс қажеттігін ескерген жөн. Екінші, тікелей жөндеу әдісі бір жақты байланыс жүйесін ғана қажет етеді, себебі бұл жағдайда жұптық бақылау биті қателерді табуға ғана емес, жөндеуге де қызмет етеді. Әрі қарай біз қателердің барлық комбинацияларын бірдей жөндеу мүмкін емес екендігін көреміз, сол себепті түзету кодтары олардың қателерді жөндеу мүмкіндіктеріне сәйкес жіктеледі.
Қателерді кодтар арқылы табу және жөндеу принципі геометриялық модельдер көмегімен жақсы көрінеді. Кез-келген n- элементті екілік кодты n - өлшемді текше түрінде келтіруге болады, ондағы әрбір төбе кодтық комбинацияны бейнелейді, ал текше қабырғасының ұзындығы бір бірлікке сәйкес келеді. Мұндай текшеде төбелер арасындағы арақашықтық олардың арасында орналасқан қабырғалардың минимальді санымен өлшенеді, d деп белгіленеді және кодтық арақашықтық деп аталады.
55. Кодтық ара қашықтық және кодтық түзету қабілеті. Кодтық ара қашықтық – бұл элементтердің минимальді саны, ондағы кез-келген кодтық комбинация бір-бірінен өзгешеленеді (барлық кодтық сөздер жұбы бойынша). Мысалы, код 1011, 1101, 1000 және 1100 комбинацияларынан тұрады. Алғашқы екі комбинацияны салыстыра отырып, оларды модуль 2 бойынша қосу жолымен d=2 екенін табамыз. Ең үлкен мән d=3 бірінші мен төртінші комбинацияны салыстырғанда, ал ең кіші d=1 екінші мен төртінші, үшінші мен төртінші комбинацияны салыстырғанда алынады. Үшөлшемді текшеде кодтық белгіленуі бір-бірінен d=3 -ке өзгеше болатын төбелерді таңдап аламыз. Мұндай төбелер текшенің жазықтық диагональдарының соңдарында орналасқан. Олардан тек төрт жұп қана шығады: 000 және 111, 001 және 110, 100 және 011, 010 және 101. Мұндай ереже бойынша құрылған код дара қатені жөндей немесе екі дара қатені таба алады.
Кодтың түзету қабілеті кодтық арақашықтыққа тәуелді: а) d=1 болғанда қате табылмайды; б) d=2 болғанда дара қателер табылады; в) d=3 болғанда дара қателер жөнделеді немесе қос қателер табылады. Жалпы алғанда
D=r+s+1 (7.1)
Мұндағы
d – минимальді кодтық арақашықтық, r –
табылатын қателер саны, s – жөнделетін
қателер саны. Бұған қоса r
s
шарты міндетті шарт болып табылады.
56. Варшамов – Гильберт, Плоткин шекаралары. Плоткин ашқан (1960) кодтық арақашықтықтың минимумының (dmin) жоғарғы шекарасын былай анықтауға болады. (n;k) сызықтық блоктық кодындағы минимальді арақашықтыққа dmin қол жеткізу үшін қажет болатын тексеру символдарының саны мына теңсіздікті қанағаттандырады
(7.2)
Екілік код үшін (7.2)-ні былай өрнектеуге болады
(7.3)
n→∞ болғандағы шекте dmin/n≤1/2 болғанда (7.2) мынадай түрге келтіріледі
(7.4)
Сызықтық блоктың минимальді арақашықтығы үшін төменгі шекаралар да болады. Жекелей алғанда, келесі теңсіздікті асимптоталы түрде қанағаттандыратын нормаланған минимальді арақашықтығы бар екілік блоктық код бар
(7.5)
Мұндағы α код жылдамдығымен мына теңдеу бойынша байланысты:
(7.6)
Бұл төменгі шекара – Гильбертпен (1952) және Варшамовпен (1957) ашылған төменгі шекараның жекелеген жағдайы, ол екілік емес және екілік блоктық кодтарға қолданылады.
Жоғарыда келтірілген асимптоталық шекаралар 7.1 суретте екілік кодтар үшін келтірілген. Салыстыру мақсатымен суретте сонымен қатар блок ұзындықтары n=31 және 63 болатын БЧХ кодтар үшін код жылдамдығының функциялары түрінде минимальді арақашықтық қисықтары да берілген.
7.1 сурет –Код жылдамдығынан функциядағы алынған нормаланған минимальді арақашықтықтың жоғарғы және төменгі шекаралары