Амр ғайибтың (і, ііі жақтардың бұйрық райы) негізгі етісі

لِيَفِرَّ؛ لِيَفِرَّا؛ لِيَفِرُّوا؛ لِتَفِرَّ؛ لِتَفِرَّا؛ لِيَفْرِرْنَ؛ لأَِفِرَّ؛ لِنَفِرَّ.

Амр ғайибтың (і, ііі жақтардың бұйрық райы) ырықсыз етісі (мажхул)

لِتُفَرَّ؛ لِتُفَرَّا؛ لِتُفَرُّوا؛ لِتُفَرِّي؛ لِتُفَرَّا؛ لِتُفْرَرْنَ؛ لِيُفَرَّ؛ لِيُفَرَّا؛ لِيُفَرُّوا؛ لِتُفَرَّ؛ لِتُفَرَّا؛ لِيُفْرَرْنَ؛ لِأُفَرَّ؛ لِنُفَرَّ.

Бұйрық рай болымсыз етістіктерінің (нахий) негізгі және ырықсыз етістері يَفِرُّ فَرَّ үшін өткен шақ болымсыз етістігінің (жахд) негізгі және ырықсыз етістері сияқты жіктеледі.

Исм заман және исм макан

مَفِرٌّ؛ مَفِرَّانِ؛ مَفَارُّ = مَفَارِرُ

مَفِرُّнегізінде مَفْرِرٌ. Бірінші (ر) әрпінің харакаты харакат қажет ететін алдыңғы әріпке ауысады: مَفِرْرٌ. Енді ассимиляцияға қажеттілік туды. Ассимиляциядан кейін: مَفِرُّ.

Исми алат

مِفْرَارٌ؛ مِفْرَارَانِ؛ مَفَارِيرُ

Біртектес әріптердің арасында бөтен әріп болғандықтан, бұл үш жіктелу өзгертілмей қалды.

Исм тафзил

أَفَرُّ؛ أَفَرَّانِ؛ أَفَرُّونَ؛ فُرَّى؛ فُرَّيَانِ؛ فُرّيَاتٌ.

أَفَرُّнегізінде أَفْرَرُ, ал فُرَّى- فُرْرَى. Бұл жіктелулердің ассимиляциялық қағидалары алдыңғы сабақтарда айтылды.

يَفْعِلُ فَعَلَ бабының мисалы (و)

يَثِبُ وَثَبَмасдары: وَثَبَانٌ ,وُثُوبٌ ,وَثْبٌжәне ثِبَةٌ- секіру, отыру. Бұл баптың масдарында да (و) әрпін түсіріп, масдар соңына (ة) әрпін қосуға болады.

Масдардан 12 сөз формасы жасалады:

1) وَثَبَ – мазий	7) ثِبْ- амр хазир
2) يَثِبُ- музариъ	8) لِيَثِبْ- амр ғайиб
3) وَاثِبٌ- исм фаъил	9) لاَ تَثِبْ- нахий
4) مَوْثُوبٌ- исм мафъул	10) مَوْثِبٌ- исм заман, исм макан
5) لَمْ يَثِبْ- жахд	11) مِيثَابٌ- исм алат
6) لاَ يَثِبُ- нафий	12) أَوْثَبٌ – исм тафзил

يَثِبُнегізінде يَوْثِبُ. (و) музариъат әрпі мен кәсра белгісінің арасында келгендіктен түсіп қалған: يَثِبُ. Сондай-ақ ن, أ, ت әріптерімен келгенде (و) әрпі түсіп қалады: أَوْثِبُ ,تَوْثِبُ және نَوْثِبُ - تَثِبُ أَثِبُ және نَثِبُболып өзгереді.

Қағида: музариъат әріптері мен кәсра белгісінің арасында келген (و) түсіп қалады. Алайда егер (و) әрпінен кейінгі кәсра алынса, онда (و) өз орнына келеді.

يَثِبُ ырықсыз етісі يُوثَبُ түріне ие болады. يَثِبُ, сөзіне ырықсыз етіс жасау үшін оны бұрынғы алғашқы қалпына келтіру керек (يَوْثِبُ), соңғы әріпке фатха белгісін қою керек, ал музариъ етістігінің қосымшасына замма беру керек (يُوثَبُ). (و) әрпі одан кейінгі кәсра алынғанына байланысты түсіп қалмайды.

Исм алат - مِيثَابٌ, негізінде - مِوْثَابٌ. (و) әрпі сүкунды болып, одан кейін кәсра тұрғандықтан, (و) әрпі ى әрпіне айналған: مِيثَابٌ.

Қағида: Егер (و) сүкунды болып, одан бұрын кәсра тұрса, онда (و) үнемі ى әрпіне айналып отырады.

فَعَلَ يَفْعِلُ бабындағы мисал (ى)

يَسَرَ يَيْسُرُ масдары – يَسْرٌ, مَيْسَرَةٌ – құмар ойын ойнау (материальды ұтысқа).

1) يَسَرَ- мазий	7) اِيسِرْ- амр хазир
2) يَيْسِرُ- музариъ	8) لِيَيْسِرْ- амр ғайиб
3)يَاسِرٌ – фаъил	9)لاَ تَيْسِرْ – нахий
4) مَيْسُورٌ- мафъул	10) مَيْسِرٌ-исм заман, исм макан
5) لَمْ يَيْسِرْ- жахд	11) مِيسَارٌ- исм алат
6)لاَ يَيْسِرُ – нафий	12) أَيْسَرُ- исм тафзил

Ырықсыз етісі يَيْسِرُ- يُوسَرُ. يَيْسِرُ етістігінен мажхул етісін жасау үшін соңғыдан бұрынғы әріпке фатха, ал музариъат қосымшасына - замма қою керек: يُيْسَرُ. (ي) сүкунды, ал оның алдында замма тұр, сондықтан ى әрпін و әрпіне ауыстырамыз.

Қағида: Егер ى сүкунды болып, оның алдында замма тұрса, онда ى әрпі үнемі و әрпіне ауысып отырады.