53.Санды-аналогтық түрлендіргіштерді түсіндіріңіз
САТ – тің схемалық жүзеге асуының кейбір нұсқаларын қарастырайық.Мысал үшін п = 4 разрядтылықпен шектелеміз. 1, а – суретте көрсетілген инверттеуші суммалаушы операциялық күшейткішті қарастырамыз.
Оның артықшылығы мынада, Хі кірістері бір біріне әсер етпейді. ОК кірісінде кедергісі 2п еселі өлшеуші резисторлар қосылған. Соған орай, күшейту коэффициенті әр кірістен әртүрлі болып алынады және белгілі екілік разрядтың «салмағына» сай келеді. Егер Хі кірістеріне екілік код берсек, онда ОК шығысындағы кернеу бұл кодтың мөлшеріне пропорционал болады. Инверттеуші ОК – тің күшейту коэффициенті мына формуламен есептеледі
Мұндағы, Rо.с. – кері байланыс резисторының кедергісі; Rі – кірістегі сигнал көзіне жүйелі қосылған резистор кедергісі.
1 – сурет. ОК – те сумматор қолданылатын САТ схемалары (а) және ИОН мен транзисторлы кілттерді қолданатын ОК негізіндегі САТ (б)
Суперпозиция принципін кіріс сигналдарға қолдана отырып алатынымыз
U1 – логикалық «1» деңгейі.
1, б – суретте келтірілген схема талаптарды логикалық сигналдар деңгейінің минимумына дейін түсіруге мүмкіндік береді. Ол өз алдына тірек кернеуінің көзі (ТКК) мен униполярлы транзисторда кілт қолданатын операциялық күшейткіш негізіндегі САТ- ті білдіреді. Х0...Х3 кірісіне түмуші сигналдар бұл схемада сәйкес келетін резисторлар қосу үшін қызмет етеді. Схеманың шығыс кернеулері мына формула бойынша анықталады
Uо.п. – тірек кернеу.
Схеманың артықшылығы – барлық разрядтар үшін «1» бірдей деңгей, кемшілігі – резисторларға және ТКК шығыс кедергісіне қатал талаптар. Өлшеуші резиторы бар жүйенің ең маңызды кемшілігі – ол жоғарыдәлдікті кедергі матрицасында қолданылатын кең диапазон.
2 – суретте көрсетілген, бірдей Г – бейнелі түйіндерден құралған схеманы қарастырамыз. 2 – суретте осындай түйіндердің бірі түспен ерекшеленген, ал тізбектің кірісінде және шығысында симметриялаушы резисторлар кірістірілген. Ом заңын қолдана отырып әрбір келесі түйіннің шығысында кірісіне қарағанда кернеу деңгейі екі есе аз болатындығын көз жеткізу оңай.
R – 2R тізбегі қарапайым САТ ретінде қолданылған болуы мүмкін. 3 – суретті қарайық. Егер Х0...Х3 кірісіне кіріс сигналға сәйкес келетін екілік код беретін болсақ, Кирхгоф заңын қолдана отырып, схеманың шығысындағы кернеу Uвых бұл кодтың мөлшеріне пропорционал болатынын көрсетуге болады.
Шығыс сигнал тудырудағы үлкен разрядқа сәйкес келетін Х3 кірісіндегі кернеу үлесі Х2 кірісіндегі үлеске қарағанда едәуір анық. Схеманың кемшілігі - Х0...Х3 кірісінде «0» және «1» логкалық деңгейлерге деген жоғары талаптар. Бұл кемшіліктерді жою үшін алда келтірілген схеманы қолдануға болады.
2 – сурет. R – 2R типті матрица құрылғысы
3 – сурет. R – 2R типті матрица негізіндегі САТ
Кілт ретінде МДШ – транзисторларын қолдануға болады
Өзінің тура мағынасына орай САТ – ті ерікті периодты функцияны синтезтеуші генератор ретінде қолдануға болады. Қарапайым нұсқада синтездеуші генератор мыналардан тұрады: счетчик, G тактілік импульстің генераторы, дешифратор, кірісте резистивті матрицасы бар ОК.