68.Тмд қызметінің ұйымдастырушылық-құқықтық негіздері (мақсаттары, мүшелік, органдары).

Основной целью Содружества является формирование в долгосрочной перспективе интегрированного экономического и политического объединения заинтересованных государств, обеспечивающего эффективное развитие каждого его участника.

Государства-участники Содружества придерживаются ценностей, зафиксированных в Уставе ООН. В современных условиях Содружество представляет собой инструмент недопущения на пространстве СНГ межцивилизационных конфликтов, что возлагает особую ответственность на государства-участники Содружества.

Сотрудничество в рамках СНГ основывается на уважении общечеловеческих гуманистических ценностей, являющихся основой для противодействия идеологии экстремизма, нетерпимости и терроризма, которые угрожают стабильности не только государств-участников Содружества, но и мира в целом.

Исходя из объективных интересов государств-участников СНГ в создании благоприятных условий для дальнейшего развития национальных экономик и обеспечения безопасности, укрепления благосостояния граждан, вовлечения в мировые политические и экономические процессы, следует определить в кратко- и среднесрочной перспективах следующие основные цели развития СНГ:

- поддержание социально-экономической стабильности и международной безопасности;

- укрепление добрососедских отношений между государствами-участниками СНГ, основанных на уважении интересов друг друга;

- повышение конкурентоспособности государств-участников, обеспечение вхождения в мировое хозяйство в целях достижения прогресса и процветания на пространстве Содружества и в государствах-участниках СНГ;

- достижение максимальной эффективности в совместном решении проблем, порождаемых глобализацией, использование ее преимуществ;

- повышение уровня жизни и благосостояния граждан государств-участников СНГ;

- способствование вхождению каждого государства - участника СНГ во Всемирную торговую организацию;

- противодействие традиционным и новым угрозам и вызовам;

- развитие сотрудничества в гуманитарной сфере;

- реализация основополагающих международных принципов и стандартов в области демократии и прав человека;

- дальнейшее сближение национальных законодательств государств-участников Содружества в различных сферах многостороннего сотрудничества на основе общепризнанных принципов и норм международного права;

- обеспечение эффективной диалоговой площадки на всех уровнях для реализации перечисленных выше целей и подготовки Содружества к новым этапам углубленного сотрудничества.

Достастықтың алғашқы бірінші жылының ішінде пайда болған кезінде 30 дан аса басқарушы органдар құрылды, оның ішінде: Мемлекет басшыларының Кеңесі мен Үкімет басшыларының Кеңесі, Экономиклық Сот, Парламентаралық Ассамблея, транспорт және байланыс аясындағы салалық әріптестік бойынша 16 мемлекетаралық және үкіметаралық кеңестер, электрэнергетика, экология және гидрометеорология, денсаулық сақтау, халықты әлеуметтік қорғау, еңбек және миграция, сонымен қатар басқа да қоғамдық экономикалық сұрақтар бойынша; алтауы әскери ынтымақтастық пен қауіпсіздік аясында, үшеуі ақпараттық қамтамасыз ету төңірегінде. Достастықтың институттық ұйымы үнемі дамып және өркендей түсуде. Бүгінгі таңда 65 басқару институттары бар. Достастық органдарының мүше мемлекеттері әр түрлі қоғамдық өмірдің аясындағы рөлінің артуы көп жағдайда интеграциялық тәжірибенің кейбір сұрақтарын шешу үшін жауап береді.

ТМД ның мемлекет басшылары кеңесінің жұмыс істеу механизмі және құқықтық жүйесінің ерекшеліктері.

Достастықтың жоғарғы органы мемлекеттердiң ортақ мүдделерiмен сабақтас достастықтар кез келген маңызды сұрақтарды талқылап шешедi, сонымен бiрге достастықтың басқа мүшелерiнiң мүдделерiне шеңберiнде мүдделi мемлекеттердiң кез келген сұрақтары залалсыз қарайды ретiнде кеңес.

Өз мәжiлiстерiне достастықтың мемлекет басшыларының кеңесi : қатысты шешiмдер сонымен бiрге қабылдайды:

• ТМДтың жарғыға түзетулерiн енгiзулер;

• жаңа немесе достастықтың қазiргi органдарының қысқартуының жасаулары;

ТМД, достастықтың органдарының қызметтiң әбден жетiлдiруiнiң құрылымды оңтайландырулары;

• ТМДтың органдардың қызметi туралы есептеу нәтижелерiнiң тыңдаулары;

• оның құзыр жатқызылған органдардың жетекшiлерiнiң (бекiту ) тағайындаулары;

• төменде тұрған органдарға өкiлеттiктi табыс ету;

• ТМДтың оның құзыр жатқызылған органдар туралы ережелерiн бекiтулер.

Мемлекет басшыларының бiр кезектi және бiр бейресми кеңестiң мәжiлiстерi жүргiзiлетiнi жылдың iшiнде.

Мемлекет басшыларының кеңесi және үкiметтердiң басшыларының кеңесiнiң қызметi 1991 жылдың 8 желтоқсанындағы Тәуелсiз мемлекеттерiнiң достастығының жасауы туралы келiсiммен реттеледi, 1993 жылдың 22 қаңтарындағын достастықтың жарғысы, мемлекет басшыларының кеңестiң процедурасы және Тәуелсiз мемлекеттердiң достастығының үкiметтерiнiң басшыларының кеңесiнiң олардың дамыту қабылданған құжаттармен сонымен бiрге ережелерi, 1996 жылдың 17 мамырындағы мемлекет басшыларының кеңесiнiң бекiтiлген шешiмдерiмен.

Мемлекет басшыларының кеңесi және үкiметтердiң басшыларының кеңесiнiң шешiмдерi бiрауыздылықпен қабылданады - консенсуспен. Кез келген мемлекет шешiм қабылдау үшiн бөгеуiл ретiнде қарауы керек болатын сұрақ не бiрдегi өз қызықпаушылығы туралы мәлiмдей алады.

Достастықтар мемлекетаралық қатынастардың негiзгi заңға сүйенген базасы шеңберiнде көп жақты және мемлекеттердiң арақатынастарының әр түрлi облыстарындағы екi жақты келiсiмдерi болып табылады.

Тәуелсiз мемлекеттердiң достастығы органдарындағы төрағалық айналымды қағиданың негiзi, бiр жылдың аспайтын уақытына оның өкiлi достастықтың кезекпен әрбiр мемлекетiн 1999 жылдың 2 көкегiндегiн достастықтың мемлекет басшыларының кеңесiнiң шешiмiмен сәйкес бетте iске асады.

Тәуелсiз мемлекеттердiң достастығындағы төрағалық 2009 жылдың 9 қазанындағы мемлекет басшыларының кеңесiнiң шешiмiмен ресей федерациясымен 2010 жыл iшiнде iске асады.

ТМД ның үкімет басшылары кеңесінің жұмыс істеу механизмі және құқықтық жүйесінің ерекшеліктері.

Достастықтың үкiметтерiнiң басшыларының кеңесi ортақ мүдделердiң экономикалық, әлеуметтiк және басқа салаларындағы атқарушы өкiметтiң органдарының iстестiгi үйлестiредi.

Шеш д мемлекет басшысы, үкiметтердiң басшыларының осы кеңестерiн кеңестiң тапсырмаларын iске асырулар;

• Экономикалық одақтың жасауы туралы келiсiм шарт жазып алынған жағдайлардың iске асыруы сонымен бiрге еркiн сауда белдемiнiң жаттығу жұмыс жасауы;

• өнеркәсiптiң дамытуы, экономика және олардың қаржыландыруының тағы басқа салаларын ауыл шаруашылығының бiрлескен бағдарламаларының қабылданулары;

• көлiк, байланыстың жүйелерi, энергетикалық жүйелердiң дамытулары;

• тарифтi, несие - қаржы және салық саясатының сұрақтардағы iстестiктерi;

• ғылыми-технологиялық кеңiстiктiң құрастыру бағытталған тетiктердiң өңдеулерi;остастығының үкiметтерiнiң басшыларының сұрақтары кеңес:

оның құзыры достастықтың органдарының жасаулары шеңберiнде;

• оның құзыр жатқызылған достастықтар органдардың жетекшiлерiнiң (бекiту ) тағайындаулары;

• достастықтың органдарының қызметтерi қаржы қамтамасыз етуi;

• әлеуметтiк саясат сұрақтарындағы iстестiктер;

• ТМДтың органдарының қызметке бақылауы;

• өз өкiлеттiктерiнiң ТМДiн сыртқы iстер министрлерiнiң кеңесi және Экономикалық кеңеске берулер Тәуелсiз мемлекеттердiң достастығының мемлекет басшыларының кеңесi ол берiлген өкiлеттiктерден басқа.

үкiметтердiң басшыларының кеңесi мәжiлiсте жылына екi рет жиналады, кезектен тыс мәжiлiстер мемлекеттердiң бiрлерiнiң үкiметiнiң әрекетi бойынша шақыра алады.

ТМД ның сыртқы істер министрлер кеңесінің жұмыс істеу механизмі және құқықтық жүйесінің ерекшеліктері.

(Смид ) Тәуелсiз мемлекеттердiң достастығының сыртқы iстер министрлерiнiң кеңесi сыртқы саяси қызметтiң үйлестiруiн жүзеге асыру үшiн 1993 жылдың 4 қыркүйегiндегiн достастықтың мемлекет басшыларының кеңесiнi 1999 жылдың 2 көкегiндегi мемлекет басшыларының кеңесiнiң шешiмiн достастықтың құрылымында Смид рөлдегi жоғарылатулары мақсаттардағы соңғы достастықтың үкiметтерiнiң басшыларының кеңесi мемлекеттердiң сыртқы саяси қызметiндегi iстестiгiн қамтамасыз ететiн негiзгi атқарушы орган мемлекет басшыларының кеңесi өзара мүдде ұсынатын сұрақтар бойынша қатысушы ТМДтар мәжiлiстердiң аралығында сияқты анықталған және олардың тапсырмасы бойынша шешiмдi қабылдайтын Смид туралы ереженi жаңа редакция қабылданды.ң шешiмiмен жасалған Өз қызметiндегi Смидi Еуропада қауiпсiздiк және iстестiк бойынша Бiрiккен Ұлттар ұйымының жарғысы және ұйымның мақсаттармен және қағидаларымен негiзге алады, мемлекет басшыларының кеңесi және үкiмет ТМДтердiң басшыларының кеңесiнiң шешiмдерi, сонымен бiрге осы жағдаймен Тәуелсiз мемлекеттердiң достастығының негiзiн қалайтын құжаттары, достастық шеңберлерiне алынған келiсiмдермен.

Смидтың негiзгi есептерiмен болып табылады:

• мемлекет басшыларының кеңесiнiң шешiмдерiнiң орындауы және достастықтың үкiметтерiнiң басшыларының кеңесiнiң ұйымы;

• мемлекеттердiң iстестiгiнiң дамытуына жәрдемдесу - достастықтың қатысушыларының сыртқы саяси саласында, олардың дипломаттық қызметтерiнiң өзара әрекеттесудi қоса;

• мемлекеттердiң гуманитарлық және заңға сүйенген iстестiгiнiң дамытуына жәрдемдесу - достастықтың қатысушылары;

• достастықтағы даулар және дауларды бекiтуiрек бейбiт реттеу және әлемнiң жағдайының жасауы, келiсiм және тұрақтылықтың iздестiрулерi;

• Достық күшейтуiне жәрдемдесу, ынтымақтық және өзара тиiмдi халықаралық iстестiк.

Келесi функциялар жүзеге асыр Смиды:

өндеп мемлекет басшыларының кеңесi және достастықтың үкiметтерiнiң басшыларының кеңесi үшiн ұсыныс ұсыныс енгiзедi;

мемлекет басшыларының кеңесiнiң шешiмдерiнiң орындауы және достастықтың үкiметтерiнiң басшыларының кеңесiнiң жүрiсi және шеңберлерге алынған халықаралық келiсiмшарттар және келiсiмдердiң ТМДiн қарайды;

мемлекет басшыларының кеңестiң мәжiлiстерiнiң күн тәртiптерiнiң жобалары туралы өз шешiмiн бередi және достастықтың үкiметтерiнiң басшыларының кеңесi;

мемлекеттердiң сыртқы саясаттың төңiрегiдегiн консультациясы өткiзедi - өзара мүдде ұсынатын сұрақтар бойынша достастықтың қатысушылары;

сыртқы саяси сұрақтар туралы тәжiрибемен және мәлiмет айырбасқа көмектеседi;

мүдделi мемлекеттердiң өзара әрекеттесудi ұйымы сұрақты қарастырады - Бiрiккен Ұлттар ұйымындағы Тәуелсiз мемлекеттердiң достастығының қатысушылары және басқа халықаралық форумдарға, бiрлескен әрекеттердiң ұсынуын мүмкiндiктi қоса;

мемлекеттердiң сыртқы саяси қызметтiң ақпараттық қамтамасыз етуiн әбден жетiлдiруi үшiн шараны жүзеге асырады - достастықтың қатысушылары, архивтары бар жұмыс, әзiрлеу және дипломаттық кадрлардың бiлiктiлiктiң жоғарылатуы үшiн;

мемлекет басшыларының кеңесi және достастықтың үкiметтерiнiң басшыларының кеңесiнiң тапсырмасымендерi басқа сұрақтарды қарап шешедi.

ТМД экономикалық сотының құрамы мен оның қызметтік механизмі

Достастық шеңберіндегі дамып келе жатқан интеграциялық процесті реттеу арбитраждық, шаруашылык және экономикалық соттардың шешімдерінің орындалуын қамтамасыз ету нақты да анық болуы шарт. Бүл түрғыдан келгенде ТМД экономикалык Сотына тоқталып өткен жөн.

Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының Экономикалық Соты формалды түрде алғанда 1992 жылдың 15 мамырында қабылданған "ТМД мүше-мемлекеттерінің шаруашылық үйымдары арасындағы есеп айырысуды жақсарту шараларын қамтамасыз ету туралы" Келісіміне сай қүрылған болатын. Және бүл келісімнің 5 бабына орай, "Достастықтың шаруашылық соты" деп аталғанды. Келісімнің негізгі мақсаты ретінде, Достастыққа мүше-мемлскеттердің жоғарғы шаруашылық соттары қүзыретіне жатпайтын мемлекет аралық экономикалық дауларды шешу кірді.

ТМД экономикалық соты пайда болған дауларды шешеді, ТМД аумағында экономикалық міндеттерді орындау барысында туындаған дауларды шешеді; ТМД ортақ құқығының актілерін талқылайды.

Құрамы: әр мүше мемлекеттен екі адамнан Жоғарғы Арбитраж сотторынан, Экономикалық немесе Шаруашылық соттарынан тұрады. 10 жылға тағайындалады. Бұл қызметке тағайындау немесе сайлау ұлттық заңнама негізінде жүзеге асырылады. Соттарға талаптар ұлттық заңнамамен белгіленеді, бірақ Конвецияда минималды шарттар қойылған:

заң саласында жоғарғы білім

экономикалық салада тиісті түсінік болу.

Экономикалық сот төрағасы 3 жылға сайланады, бірақ бір төраға екі рет қатар төраға бола алмайды. Сот өзінің қызметін тек коллегиалды және толық құрамда атқарады. Экономикалық соттың шешімдері ұсыныс ретінде болады. Сот шешім шығарғанда ТМД актілерінің, КСРО актілерінің, сонымен қатар ТМД мүше мемлекеттерінің актілердің ТМД Жарғысына сәйкестігін тексеру мүмкін. Экономикалық Со шешіміне оның Президиуміне шағымдануы мүмкін, Президиум құрамына Экономикалық Сот мүшелерімен қатар мүше мемлекеттердің Жоғарғы Арбитраж төрағасы немесе Экономикалық немесе Шаруашылық Сот төрағалары кіреді.

Экономикалық Сот құрамына адам құқықтары жөнінде комиссия кіреді. ТМД мемлекеттері территориясында адам құқықтары мен бостандықтарының жүзеге асырылуын, қорғалуын қадағалайды. Адам қүқықтары жөніндегі комиссия - Достастықтың консультативті органы болып табылады. Достастық мүше-мемлекеттерінің адам қүқықтары жөнінде алған міңцеттемелерінің орындалуын қадағалайды. Комиссияның орналасқан жері - Минск қаласы. 1995 жылдың 26 мамыр жүддызында ТМД-ға мүше-мемлекеттер "Адам қүқықтары мен негізгі бостандықтары туралы ТМД конвенциясын" қабылдады. Комиссия мүшелері болып Мемлекет басшыларның кеңесімен әр мемлекеттен бір бірден мерзімсіз уақытқа тағайындалады. Адам құқықтары жөнінде тәжірибесі бар тұлғалар тағайындалады.

Экономикалық сотқа халықаралыө ұйымдар қызметінің берілуі жаңа сот орган құруға жол ашпайды. Бұнда Экономикалық Соттың юрисдикциясының нысаны туралы айтылады.Сонымен қатар Экономикалық Сот интеграциялық ынтымақтастықты қамтамасыз ету мақсатында жыл сайын ұлттық министрліктермен кездесулер өткізеді, ғылыми приактикалық конференциялар ұйымдастырады.