3 Халықаралық жария құқық және халықаралық жеке құқық: арақатынасы және өзара әрекеттесуі.

Халықаралық жария құқығы мен халықаралық жеке құқықтың арақатынасы: 1)халықаралық жария құқық-дербес құқық жүйесі болып саналады, ал халықаралық жеке құқық-ұлттық құқықтың бір саласы болып саналады; 2)халықаралық жария құқық-мемлекетаралық биліктік қатынастарды реттесе, халықаралық жеке құқық-шетелдік элементі қатысатын азаматтық-құқықтық қатынастардан туындаған коллизиялық нормаларды шешуге бағытталады; 3)халықаралық жария құқықтың қайнар көздеріне-халықаралық шарттар мен әдет-ғұрыптар жатса, халықаралық жеке құқықтың қайнар көздеріне осылармен қатар ұлттық заңдар да енеді;

4)халықаралық жария құқықтың субъектілері-тәуелсіз мемлекеттер, халықаралық ұйымдар, халықаралық жеке құқықтың субъектілері-мемлекеттер, заңды және жеке тұлғалар.

Халықаралық жария құқық негізінен мемлекетаралық қатынастарды реттейді. Ал халықаралық жаке құқық шетелдік элементтермен байланысты азаматтық құқықтық қатынастарды реттейді. Жеке құықтын әрине халықаралық жария құқықпен өзара байланысты екені сөзсіз, сондай ақ мемлекеттің ұлттық құқықғының бір бөлігі азаматтық құқықпен де байланысты. Халықаралық жеке құқық ішкі мемлекеттік құқықтың бір бөлімі, бірақ дербес орынды иеленеді,сөйтіп арнаулы пән мен реттеу әдісінің ерекшелігіне байланысты оның дербес сласы болып табылады.

Халықаралық жария құқық пен халықаралық жеке құқық арасындағы толық байланыс халықаралық жеке құқықтың мемлекетаралық қатынастарды емес.халықаралқ өмірді сипаттайтындығына байланысты болады. Осыдан келіп, Халықаралық жария құқықтың кейбір астама негіздері халықаралық жеке құқық үшін де белгілі бір мәнге ие болады.

4 Халықаралық құқықтың тарихы.

Халықаралық құқ-ң тарихы қоғам тарыхы-ң да ажырамас бөлігі б.т. Х-қ даму кезеңін төртке бөліп қарастыруға болады.Халықаралық құқықтың тарыхының кезеңдері:

1)Б.з.б. төрт мың-бзб 476ж.-Ежелгі заманың халқының құқығы. Бұл кезең құл иеленушілік қоғамдық, экономикалық формацияға сәйкес келеді. Халықаралық құқыұтың отаны-Еж. Шығыс,Тигт,Ефрат,Ніл өзенінің аралығы. Осы жерде Еж. Мемлекеттер п.б.

2)476-1648ж.-Орта ғасырдағы халықаралық құқық. Бұл кезең феодалдық қоғамдық құрылысқа сәйкес келеді.476ж. Батыс Рим импер/ң құлауы феодалдық қоғамдық қат/ғ дамуына жол ашты. Өат/н қатар халықаралық құқық феодалық түрі де дамыды.

3)1648-1917ж.-Классикалық халықаралық құқық. Бұл кезең Капиталистік өндіріс тәсәлінің құрылуына сәйкес келеді.1648ж.мен1919ж. аралығы біртіндеп қалыпын және сол замандағы мемлекетінің арасындағы қатынасты реттейтін құқық принципінің жүиесі классикалық халықаралық құқ. деп аталады. 4)20ғасырдағы халықаралық құқық. Бұл кезің 1917 мен 20ғ. Соңына дейінгі кезеңді қамтиды.Мемлекет аралық құқық нормаларының өзгеруіне байланысты тарихи жүйе 1919ж. кейін 20ғ. халықаралық құқық деп аталды.

5 Халықаралық құқықтың қайнар көздері.

Бұл оның субъектілерінің келісілген еркін білдіретін халықаралық құқық нормаларына айналған нысандар. Түрлері:

1)Қайнар көздердің жүйесі негізгі және көмекщі болып екіге бөлінеді:

Негізгіге мыналыр жатады:

-Халықаралық шарт

-Халықаралық дәстүр

2)Халықаралық құқықтың көмекші қайнар көздеріне:

-Халықаралық ұйымдардың шешімдері,қарарлары;

-Халықаралық Соттың және Төрелік соттың шешімдері;

-Мемлекетішілік заңдар, ұлттық соттардың шешңмдері;

-Халықаралық құқықтағығалымдар доктринасы;

-«Өркениетті ұлттар таныған құқықтың жалпы қағидалары.

Халықаралық құқықтың өзіндік қайнар көздері болып табылмағанымен де, бұл қайнар көздер, біріншіден, халықаралық құқық нормалардың жасалу процесінде белгілі бір сатылары болып табылады; екіншіден, заң шығару процесі барысына әсерін тигізеді; ұшіншіден, халықаралық құқық нормаларының бар болуын немесе мазмұнын бекітеді.

Халықаралық шарт-белгілі бір мақсатқа жетуді көздейтін халықаралық құқық субъектілері мен ерікті түрде жасалған, жазбаша түрде көрініс табатын келісім.

Халықаралық дәстүр дегеніміз халықаралық тәжірибеде қалыптасқан тәртіп ережесі, халықаралық құқық субъектілері оның заңи міндетті сипатын мойындайды. Дәстүрдін шарттық нормадан айырмашылығы тиісті ережелерді нақты көрсететін заңдық құжат еместігінде.