10. Антеннаның параметрлері мен түрлері..
Антенна — сәулелену үшін немесе электромагниттік толқындарды қабылдайтын құрылғы. Антеннаны жасау немесе шығару процесінде негізгі үш параметр бақыланады:бағыттылығының диаграммасы, күшейту коэффициенті және КСВ.Бағыттылығының диаграммасы және күшейту коэффициенті құрастыру және дайындау этаптарында түпкілікті өлшенеді,антеннаның қосылуынан кейін өндіріс 100% атқарады КСВ мәнін басқарады, антенналы анализаторды қолдана отырып,бағыттылығының диаграммасы және күшейту коэффициенті таңдап басқарылады.
Қазіргі дамыған ұялы байланыс жүйелерінде антеннаның көптеген түрлері таралған (дипольды, зеркальды, рупорные, микрополосковые ),сонымен қатар антенна решеткалар.Радиоканалдың анализінде изотропты сәуле шығарғыш қарастырылады,ол мінсіз антенна,электромагниттік толқындарды барлық бағытқа бірдей етіп таратады
.
11. Антеннаның күшейту коэффицентін қалай анықтаймыз?? Антеннаның күшейту коэффициенті - таратылатын қуаттың негізгі бағытта қалай шоғырландыратынын көрсетеді. Қабылдаушы антеннаның осыған сәйкес көрсеткіші — қабылдау антеннасының тиімді ауданы делінеді. Бұл көрсеткіш антенна үйлестірілген жүкке бере алатын максимал қуаттың антенна кірісіндегі сигнал қуаты ағынының тығыздығына қатынасымен өлшенеді. Күшейту коэффициенті децибелмен өлшенеді және оны белгілеу үшін латынның G әріпін қолданады. Антеннаның күшейту коэффициенті бақылау нүктесінде сәулеленетін антеннаның электромагниттік өрісінің қуат тасқынының тығыздығы өзгермес үшін берілген антеннаны идеалды бағытталған антеннамен ауыстыру кезінде антеннаның кірісіндегі қуатты неше есе арртыру керек екенін көрсетеді.Бұл кезде бағытталған антеннаның пайдалы әсер коэффициенті бірге тең. Күшейту коэффициентінің мәні максималды сәулелену бағытында нөлден миллионға дейін болуы мүмкін . Бірден төмен күшейту коэффициенті пайдалы әсер коэффициенті төмен антенналарға тән .
12. Антеннаның жарық шығару ені Көптеген жағдайда сәуленің бағытталуы механикалық конструкция ретінде барлық антеннаның бағдарлаумен байланысы жоқ антенна қажет. Яғни, басқаша айтқанда, электронды сканерлеуі бар антенна қажет. Бұл жерде сканерлеу дегеніміз берілген кеңістік бұрышында шолуды жүргізуші антенна сәулесінің қозғалысы . Бірөлшемді және екіөлшемді сканерлеуі бар антенналар немесе бір жазықтықта және екі жазықтықта сәуленің айналуы бар антенналар ажыратылады. Электромагниттік толқындардың дифракция заңынан антеннаның сәуле қалыңдығы сәулеленетін электромагниттік тербелістердің толқын ұзындығының антеннаның өлшеміне қатынасымен анықталады: ∆Ɵ =λ / L, ∆Ɵ- сәуле қалыңдығы, λ- толқын ұзындығы, L- антенна өлшемі.
13. Антенналық байланысты қалай жүргіземіз?Металл жазықтықта антенналар арасында тұрақты қалыңдықты радио –жұтқыш қабат немесе тегіс емес құрылым орналасқан . Жұтқыш қабатты қолданған кезде өрңстің әлсіреуін Шулейкин-Ван-дер-Поль формуласы бойынша есептеледі , яғни аз ғана аралықта әлсіреу аралыққа пропорционалды, ал үлкен кезде- аралық квадратына пропорционалды. Ұзындығы бойынша тұрақты тегіс емес құрылымды шешу үшін қолданғанда үлкен шешімді алу мүмкін емес , себебі импедансты бет бойынша беттік толқындар таралады. Актуалды және заңды болып антеннаның шешу эффектілігін арттыру және антеннаның шешуін қамтамасыз ететін жаңа әдістер құрастыру болып табылады. ЭМС антенналық құрылғылардың мәселелерін сәтті және таралған шешімдер болып импедансты құрылым, олрды жүзеге асырудың жеке жағдайы –қабырғалы құрылым. Қазіргі кезде жұмыстардың көп бөлігі антеннаның шешу деңгейінде құрылымның әр түрлі параметрлерін анализдеу тапсырмалары қарастырылады. Бұл мәселені эффективті шешу үшін электродинамиканың кері тапсырмаларын шешу немесе синтез тапсырмасын шешу керек.
14. Сәулеленуші кабельдің параметрлерін атаңыз. Сәуле шығарушы кабель негізгі параметрлері, бұл- сөну коэффициенті (бойлық немесе қума шығындар) және байланыстардағы шығындар (көлденең шығындар). Бірінші параметр кабель бойынша өткен кезде сигнал қуатының шығынын сипаттайды және сәулелейтін кабельдер үшін 100м –де децибелмен немесе км-де –дБ/100 м, Дб/км өлшенеді. Екінші параметр сәулелейтін кабельге тән және кабельдегі сигнал қуатының кабельден белгілі қашықтықтағы дипольды антеннамен қабылданған сигнал қуатына қатынасын көрсетеді. Байланыстағы шығын децибелмен өлшенеді. Қолдану аумағына және кабельдің құрылысы байланысты байланыстағы шығын көлемі 50 ден 80дБ аралығында таңдап алынады. Екі параметр де халықаралық стандарттар бойынша түзусызықты тартылған кабельдің екі жағдайында өлшенеді : - жерден 1,5-2 м биіктікте кабель диэлектрлік тіреуге ілінген кезде еркін кеңістікте ; - кабель металл тіреуге ілінген кездегі жерде . Байланыстағы шығындар әлемдік тәжірибеде кабельге қатысты антеннаның перпендикуляр орналасуы кезінде 2м қашықтықта реттеледі.Кабель неғұрлым сәулелейтін болса, радиожұтқыш бетке қатысты кабельдің орналасуы мен ішкі ортаның әсері соғұрлым көп және сөну коэффициентінің мөлшері де көп.
15. Сымсыз байланыстағы сигнал қуатының анықтау әдістері Радиожиілікте және микротолқындық жиіліктерде сигнал қуатын өлшеудің үш танымал әдістері бар. Әдістердің әр қайсысы төменжиілікті сигнал немесе тұрақты токтың өлшенетін сигналға жоғарыжиілікті қуатты конверциялау үшін әр түрлі приборларды қолданады. Бұл приборлар – термистор, термопар және диодты детектор. Әрбір әдістің өзіндік артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Сенсорлы болометрлерде, әсіресе термисторлы, радиожиілікті және микротолқынды қуат өлшеуде маңызды позицияға ие. Термисторларды тұрақты ток бойынша оларды қуатқа қойылымды мүмкіндігі нәтижесінде қуатты стандарттарды ауыстыру үшін таңдайды . Термопарлы сенсорлар радиожиілікті және микротолқынды қуатты қабылдау үшін детекторлық технологияның таңдауы болды.Термопарлар жылуға негізделген сенсорлар болғандықтан , олар “орталайтын детекторлар ” функциясы үшін лайықты . Олар термисторларға қарағанда қатты және қуаттық өлшеуді 0,3 мкВт дейін мүмкін етеді. Абсолюттік қуатты өлшеу үшін диодты технология радиожиілікпен және төменгі микротолқындық жиілікпен шектелген.
16. Қалалық жағдайдағы радиотолқындарының таралуының проблемалары және оның шешу жолдары. 70-ші жылдардың басында көптеген елдерде зерттеушілер мен инженерлердің назары қаладағы радиотолқындардың таралу проблемасына ауды. Қаладағы радиотолқындарда қозғалмалы радиобайланыстың бірнеше ерекшеліктері бар: тура көрінерлік радиорелейлі желіге қарағанда қабылданатын сигнал әлсіз болады, оларды тарату механизмі қиын және тұрақсыз сипатқа ие, абоненттің қозғалысы кезінде ғимараттан кездейсоқ, өзгеретін шағылулар және толқынның шашырауы амплитуда мен фазаның интенсивті флуктуациясын туғызады. Таратқыш қуатын күшейту бір жағынан қозғалмалы объектіге орналастыру кезінде массамен және өлшеммен шектелген, екінші жағынан бұрылмаланудан арылмайды және жиіліктің кең жолағында мәліметті жіберуді қамтамасыз ете алмайды. Байланыстың жаңа перспективті жүйесін енгізумен байланысты қала жағдайында радиотолқындардың таралуының модельдеу мәселелері негізгі тапсырмалардың бірі болып табылады. Қазіргі кездегі радиоэлектронды құрылғылардың көпшілігі 30 МГц –тен 3000 ГГц –ке дейін жиілікке және толқын ұзындығы 10м –ден 0,001м –ге дейін сәйкес келетін ультрқысқа толқын диапазонында жұмыс жасайды.Сонымен қатар радиоэлектронды құрылғылар қала чертасында орналасқан және оның дұрыс қызмет жасауында маңызды рөл атқарады . Осы радиоэлектронда құрылғылардың сапалы қызметін қамтамасыз ету үшін құрылыстың ішіндегі өрістің таралуы жайлы мәлімет қажет. Тратқыш құрылғылардың көптігінен экология проблемасы да бар, оларды қарастыру үшін қала жағдайындағы электромагниттік өріс кернеуінің уақытша-кеңістікті таралу жайында мәліметтер қажет . Осы мәселелерді шешу үшін бірнеше жұмыстар жүргізу керек : 1. Қалада ультрақысқа радиотолқындарды таратуды модельдеу әдістеріне анализ жүргізу. 2. Қала жағдайында электромагниттік өрістің кеңістікті таралуы үшін математикалық модельді құрастыру. 3. Қала жағдайында электромагниттік өрістің кеңістікті таралуының сандық анализі үшін программалық пакетті құрастыру. 4. Сигналдың әлсіреуіне таралу ортасының параметрінің әсерінің анализ.
17. GSM стандартының байлынысын ұйымдастырудағы ақаулар. Сол ақауларды шешу жолдары.. GSM900 стандарты. GSM-900(Global System for Mobile Сommunications)- қозғалмалы байланыстың глобальды жүйесі.Жиілік диапазоны 890-960 МГц. Стандарттың кемшілігі- сигналдың аз ғана ұзақтығы.Тұрақты байланыс тек күшейткіш пен бағытталған антеннаны қолданғанның өзінде жақын базалық станциядан 35км дейін аралықта мүмкін болады. GSM1800 стандарты. GSM-1800 (Global System for Mobile Сommunications) - қозғалмалы байланыстың глобальды жүйесі.Жиілік диапазоны 1710- 1880 МГц. Кемшілігі- абоненттің базалық станциядан алшақтауы - 5-6 км. NMT-450 стандарты. NMT-450 (Nordic Mobile Teleрhone), жиілік диапазоны 453-468 МГц . Бұл стандарттың кездесетін проблемалар – кедергіге тұрақтылық әлсіз ,цифрлық стандарттарға қарағанда кең спектр беру мүмкіндігі төмен. Осы мәселерді шешу үшін жабу зонасын жергілікті түрде кеңейтуге арналған ұялы байланыс сигналдарының қайталағышы мен күшейткіші – GSM репитері. GSM репитері ұялы желінің пайдаланушысымен өз бетінше қолданылады және олардың қолданылуы ұялы байланыс операторларының келісімін немесе қатысуын талап етпейді. Жұмыс істеу принципі - GSM репитері донорлық антеннаны сервистік антеннамен байланыстыратын екібағыттағы күшейткіш .Донорлық антенна базалық станциядан сигналды қабылдап, репитер оларды күшейтілген түрде сервистік антеннаға жеткізіп, сервистік антенна оларды абоненттің телефондық аппаратына жібереді.
18. Ұялы байланыстың стандарттарын атаңыз.. GSM900 стандарты. GSM-900(Global System for Mobile Сommunications)- қозғалмалы байланыстың глобальды жүйесі.Жиілік диапазоны 890-960 МГц. GSM-900 басты ерекшелігі – аналогты стандарттармен салыстырғанда шағын өлшемдер және жұмыстың ұзақ уақыт мерзімінде телефондық аппараттың салмағы. Желінің сыйымдылығы жоғары және кедергінің деңгейі төмен. Аналогты стандарттарға қарағанда номерді заңсыз қолдану мен тыңдаудан қорғаныс деңгейі жоғары.Стандарттың кемшілігі- сигналдың аз ғана ұзақтығы.Тұрақты байланыс тек күшейткіш пен бағытталған антеннаны қолданғанның өзінде жақын базалық станциядан 35км дейін аралықта мүмкін болады. GSM1800 стандарты. GSM-1800 (Global System for Mobile Сommunications) - қозғалмалы байланыстың глобальды жүйесі.Жиілік диапазоны 1710- 1880 МГц. GSM- 900 салыстырғанда GSM-1800 ұялы телефондардың сәулеленетін қуатының максималды аз мәнімен сипатталады. Ол GSM-1800 стандартында 1 Вт құрайды.Кемшілігі- абоненттің базалық станциядан алшақтауы - 5-6 км. CDMA стандарты. CDMA (Code Division Multiple Access) – кодтық бөлінуі бар көптеген қосылулар жүйесі. Берілген стандарт үшін дыбыстың жақсы сапасы және фондық шуылдардың төменгі деңгейі тән. CDMA елдімекенді аудандарда байланыс жүйесін жақсартады. NMT-450 стандарты. NMT-450 (Nordic Mobile Teleрhone), жиілік диапазоны 453-468 МГц .Аналогты стандарт Скандинавияда құрастырылған. NMT-450 желісі үшін үлкен ұзақтық тән.Бұл стандарттың кемшілігі – кедергіге тұрақтылық әлсіз ,цифрлық стандарттарға қарағанда кең спектр беру мүмкіндігі төмен. DAMPS стандарты . DAMРS (Digital Advanced Mobile Рhone Service) – цифрлік қозғалмалы телефондық қызмет.Жиілік диапазоны 825-890 МГц. DAMРS/AMРS- те пайдаланушы аналогты және цифрлік режимде мобильдік аппаратты пайдалану мүмкіндігін алады.
19. Ұялы байланыстың жоспарларының барысын атаңыз. Қозғалмалы радиобайланыстың кез-келген жүйесін жоблау байланыс пайдаланушысымен ұсынылатын талаптар қатарын орындауды меңзейді. Олардың қатарында : - берілген қызмет көрсету зонасында байланысты қамтамасыз ету; - қозғалмалы абоненттердің орны жайлы мәліметтер жоқтығы жағдайында байланысты орнатудың жоғары деңгейі; - тыңдауға байланысты қауіпсіздік ; -мультипликативті кедергілер әсерінен қорғау ; - сигналдарды қабылдау кезінде анықтылығының жоғары деңгейі ; - қозғалмалы станцияның төменгі энергетикалық шығындалуы . Оператор өз кезегінде байланыс желісін жобалау кезінде келесі тапсырмаларды орындайды : - Реалды абоненнтер концентрациясын ескере отырып базалық станцияларды орналастыру орнын анықтау ; - Желі абоненттеріне қызмет көрсетудің берілген зонасын формалау және базалық станцияларды жабдықтаудың минималды шығыны есебінен желіні функционалдаудың эффектілігін арттыру ; - Байланыс каналының жиілік жолағының минималды кеңдігі ; - Байланыспен басқарудың оперативтілігі.
20 WLAN сетін қандай белгілері бойынша жіктеуге болады? WLAN желілерін келесі ерекшеліктер бойынша классификациялайды : қолданылатын жиілік диапазоны, мәліметтерді радиотарату типі, көпстанциялы қосылу әдісі. Егер желінің конфигурациясына негізделген классификацияны қолданса, соған сәйкес структуралық және “ad hoc” WLAN желілері ажыратылады. Бірінші типке жататын WLAN желісі оны қалған өткізгіш желілермен байланыстыратын өткізгіш инфраструктураға ие. Қосылу нүктесі – бұл берілген тип желісінің маңызды элементі.Олар сымсыз терминалдармен желінің өткізгіштік инфраструктурасына әсер ету мүмкіндігін береді. Негізінен радиоалмасу сымсыз терминалдармен және қосылу нүктесін арасында жүзеге асырылады.Структуралық желілерде фиксацияланған өткізгіштік бөлік болғандықтан, олар толық иілгіштікке ие. “ad hoc” желілерінде бұл қасиет жоқ.Бұл типтің желілері сымсыз инфраструктураға ие . Сымсыз терминалдар пайдалынушыларды желімен байланыстырумен ғана емес, сонымен қатар оларды желілік түйін ретінде қолданады.
3-блок
1.HIPERLAN/1 желісі қандай ауқымда (диапазон) жұмыс істейді? HIPERLANType 1 стандарты (ағыл. HighPERformanceLocalAreaNetwork- жергілікті есептегіш желі высокой производительности) (HIPERLAN/1) 1995 жылы телекоммуникациялық жүйелердің Европалық институтымен қабылданған. Бұл есептегіш желілерге байланыссыз қосылу жанасатын ETSI-дің төрт стандартының бірі. HIPERLAN/1 желісі 5,15..5,3 ГГц (бес жиіліктік каналда) ауқымында (диапазон) жұмыс жасайды. HIPERLAN/1 терминалдарының максималды орналасу жылдамдығы 1,4 м/с құрайды. Мәліметтерді жіберу асинхронды және синхронды түрде жүргізіледі. Терминал қозғалысының радиусы – 50 м .Жіберудің максималды жылдамдығы шамамен 23,5 Мбит/с –қа тең . HIPERLAN/1-дің кейбір терминалдары станциялар арасындағы ретранслятордың қызметін атқарады. Мәліметтерді жіберу екі дербес терминалдардың арасында орындалады, сонымен қатар көпадресті/кең түрде тарататын болады.
2. WLAN желісіне қатысты IEEE802.11 тандарттарын түсіндіріңіз.WLAN желісі үшін IEEE 802.11 стандарты ЛВС 802 стандарттарын желісіз кеңейту мақсатымен IEEE бастамасы бойынша жасалған болатын. Бұл жоба 1990 жылы іске қосылған, ал соңғы нақты стандарт түрінде 1997 жылы басылған. Берілген стандарт желісіз ЛВС физикалық және МАС –деңгейін сипаттайды. Физикалық деңгейде мәліметтерді жіберу әдісінің үш түрі стандартталған. Олардың екеуінде ISM (ағыл. Industrial, Scientific and Medical- өнеркәсіптік, ғылыми және медициналық) – 2,4000…2,4835 ГГц диапазоны қолданылады. Үшіншісінде – мәліметтерді жіберу инфрақызыл диапазонда жүзеге асырылады. Барлық осы әдістер бір ғана МАС- деңгеймен жұмыс жасайды. WLAN желісінде мәліметтерді жіберудің жылдамдығын арттырумен жұмыс жасау негізінде IEEE 802.11 физикалық деңгейінің жаңа кеңейту мүмкіндігі пайда болды. HIPERLANType 2 деп аталған ETSI стандарты орнатылды . Бұл WLAN желісінің арқасында жаңа 5ГГц аумағындағы жиілік диапазонында мүмкін болды.
3. Оптикалық диапазондағы сымсыз байланыс? Жергілікті сымсыз желі – лицензияны талап етпейтін 2,4 ГГц жиілік диапазонын қолданады. Wireless LAN (ағыл. Wireless Local Area Network; WLAN) — жергілікті желісіз желі. Желілерді тұрғызудың мұндай әдісінде мәліметтерді жіберу радиоэфир арқылы жүзеге асырылады. Қазіргі кездегі желіні құрудың ең көп таралған әдістері Wi-Fi және WiMAX. - WiMAX – соңғы пайдаланушыға нүкте –нүкте түрде интернетпен байланысты ұсыну үшін лицензияланған жиіліктің спектірін қолданатын километр аумақты қамтитын алшақ әрекет жүйесі . 802.16 жиынтығынң әр түрлі стандарттары мүмкіндік (доступ) түрлерін қамтамасыз етеді, ұялыдан (мобильді) белгіленгенге (өткізгіш мүмкіндікке баламалы) дейін. - Wi-Fi – желіге қосылуды жүзеге асыру үшін лицензияланбаған жиілік диапазонын қолданатын және де ондаған метр аумақты қамтитын қысқа әрекет жүйесі. Әдетте Wi-Fi –ді пайдаланушылардың интернетке қосылмауы да мүмкін өзіндік жергілікті желіге қосылу үшін қолданады. Егер WiMAX-ты ұялы байланыспен салыстырса, онда Wi-Fi стационарлы желісіз телефонға ұқсайды.
4. Bluetooth құрылымы мен жұмыс барысы?. Bluetooth – ISM диапазонда жұмыс жасайтын универсалды радиоинтерфейс. Ол бір- бірінен аз ғана аралықта шалғай орналасқан шағын электронды құрылғылардың арасында «adhoc» типті желісіз байланысты қамтамасыз етеді. Байланысатын құрылғылардың сипаты мен олардың өзара орналасуы «adhoc» көптеген байланыстар бір облыста барына негізделеді. Bluetooth жүйесінде жиіліктің секірмелі орналасуы және уақыт бойынша бөлуі бар дуплексті мәліметтер жіберу жүзеге асырылады (ағыл. Frequency Hopping Spread Spectrum, FHSS). FHSS әдісінің жүзеге асырылуы қарапайым,яғни кеңжолақты кедергіге тұрақты . Уақыт 625 мкс слотқа бөлінген .Жүйеде бөлінген диапазон кеңдігі 1МГц болатын 79 жиіліктік каналға жіктелген.Әр бір байланыс үшін жиіліктер арасындағы тізбектей қосылу кездейсоқ және тек қабылдағыш пен таратқышқа ғана белгілі. Егер қабылдағыш пен таратқыштың бірнеше жұбы жақын аралықта жұмыс жасаса , онда олар бір-біріне кедергі жасайды. Бұл алгоритм жіберілетін информацияның құпиялығын қорғау жүйесінің бір бөлігі болып табылады.Аудиосигналдың цифрлік мәліметтерін жіберу (екі бағытта да 64кбит/с) кезінде кодтаудың әр түрлі схемалары қолданылады: аудиосигнал қайталанбайды, ал цифрлік мәліметтер мәліметтер пакетін жоғалтқан жағдайда қайта жіберіледі.
5. Локальді сымсыз байланыстың негізгі түсінігі.Жергілікті желісіз желі – лицензияны талап етпейтін 2,4 ГГц жиілік диапазонын қолданады. Wireless LAN (ағыл. Wireless Local Area Network; WLAN) — жергілікті желісіз желі. Желілерді тұрғызудың мұндай әдісінде мәліметтерді жіберу радиоэфир арқылы жүзеге асырылады. Қазіргі кездегі желіні құрудың ең көп таралған әдістері Wi-Fi және WiMAX.
WiMAX – соңғы пайдаланушыға нүкте –нүкте түрде интернетпен байланысты ұсыну үшін лицензияланған жиіліктің спектірін қолданатын километр аумақты қамтитын алшақ әрекет жүйесі . 802.16 жиынтығынң әр түрлі стандарттары мүмкіндік (доступ) түрлерін қамтамасыз етеді, ұялыдан (мобильді) белгіленгенге (өткізгіш мүмкіндікке баламалы) дейін. Wi-Fi – желіге қосылуды жүзеге асыру үшін лицензияланбаған жиілік диапазонын қолданатын және де ондаған метр аумақты қамтитын қысқа әрекет жүйесі. Әдетте Wi-Fi –ді пайдаланушылардың интернетке қосылмауы да мүмкін өзіндік жергілікті желіге қосылу үшін қолданады. Егер WiMAX-ты ұялы байланыспен салыстырса, онда Wi-Fi стационарлы желісіз телефонға ұқсайды.
6. Сымсыз байланыстың стандарттары мен түрлері?. HIPERLAN Type 1 стандарты (ағыл. HighPERformanceLocalAreaNetwork- жергілікті есептегіш желі высокой производительности) (HIPERLAN/1)1995 жылы телекоммуникациялық жүйелердің Европалық институтымен қабылданған. Бұл есептегіш желілерге байланыссыз қосылу жанасатын ETSI-дің төрт стандартының бірі. HIPERLAN/1 желісі 5,15..5,3 ГГц (бес жиіліктік каналда) ауқымында (диапазон) жұмыс жасайды. HIPERLAN/1 терминалдарының максималды орналасу жылдамдығы 1,4 м/с құрайды. Мәліметтерді жіберу асинхронды және синхронды түрде жүргізіледі. Терминал қозғалысының радиусы – 50 м. Жіберудің максималды жылдамдығы шамамен 23,5 Мбит/с –қа тең. HIPERLAN/1-дің кейбір терминалдары станциялар арасындағы ретранслятордың қызметін атқарады. Мәліметтерді жіберу екі дербес терминалдардың арасында орындалады, сонымен қатар көпадресті/кең түрде тарататын болады.WLAN желісі үшін IEEE 802.11 стандарты ЛВС 802 стандарттарын желісіз кеңейту мақсатымен IEEE бастамасы бойынша жасалған болатын. Бұл жоба 1990 жылы іске қосылған, ал соңғы нақты стандарт түрінде 1997 жылы басылған. Берілген стандарт желісіз ЛВС физикалық және МАС –деңгейін сипаттайды. Физикалық деңгейде мәліметтерді жіберу әдісінің үш түрі стандартталған. Олардың екеуінде ISM (ағыл. Industrial, Scientific and Medical- өнеркәсіптік, ғылыми және медициналық) – 2,4000…2,4835 ГГц диапазоны қолданылады. Үшіншісінде – мәліметтерді жіберу инфрақызыл диапазонда жүзеге асырылады. Барлық осы әдістер бір ғана МАС- деңгеймен жұмыс жасайды. WLAN желісінде мәліметтерді жіберудің жылдамдығын арттырумен жұмыс жасау негізінде IEEE 802.11 физикалық деңгейінің жаңа кеңейту мүмкіндігі пайда болды. HIPERLAN Type 2 деп аталған ETSI стандарты орнатылды . Бұл WLAN желісінің арқасында жаңа 5ГГц аумағындағы жиілік диапазонында мүмкін болды.HIPERLAN/2 жүйесінің екінінші түрі үй жағдайында қолдануға арналған.Бұндай желілер негізінен ұялы байланыс желісінде аналогты ұялыдан яғни бірнеше желілерден (подсетей) тұруы мүмкін. Әрбір желі өзінің жиілігінде жұмыс істейді және осы желіде жұмыс істейтін HIPERLAN/2 терминалды ортасында динамикалық түрде таңдалатын орталық басқаруда болады.
7. Сымсыз байланыстың негізгі белгілеріне салыстырмалы баға беріңіз.?Дербес компьютерді қазіргі таңда желісіз елестету қиын – жергілікті желі немесе Интернетсіз. Негізгі сипаттамасы болып осыны қолданушыға қызықтыратын – коммутатор немесе компьютерлер арасында мәліметті жіберудің жылдамдығы. Қазіргі кезде желісіз желіге ерекше ықылас бөлінген, сондықтан осындай біріктірудің плюсіне мыналар қатысады: Мәліметтерді жіберудің жоғары жылдамдығы Икемділік (көптеген жағдайларда) Төмен баға Біріктіруді ұйымдастыру үшін Bluetooth-модуль қажет, қазіргі кезде олар ноутбук және телефонға тұрғызылған. Дербес компьютер үшін USB-лі Bluetooth құрылғы болады. Алайда, құрылғылардың арасында мәліметтерді жіберудің максималды жылдамдығы 768кб/с-ты құрайды. Қазіргі өлшем бойынша Интернетті қолдану үшін, сонымен қоса үлкен көлемді файлдарды жіберу үшінде бұл жылдамдық өте аз. Сондықтан Bluetooth орнына Wi-Fi (Wireless Fidelity) желілі біріктірілуі келді, қолданушыларға қосымша мүмкіндіктер мен үлкен жылдамдықты береді, плюс – ретке келтіру және де желіні жобалау айтарлықтай аз уақытта қамтиды. IЕEE 802.11b стандарты үшін қосылу жылдамдығы 11 Мбит/с, ал жиілік 2400-2497 ГГц ауқымда жатыр. IEEE 802.11g стандарты 100 Мбит/с-ге дейінгі жылдамдықты қолдауы мүмкін. Wi-Fi желісі тиімді болып келеді. Желіні ұйымдастыру кезінде ұмытпайтын нарсе аппаратта жұмыс істейтін желісіз желінің қандай стандарты болмасын IEEE 802.11b, IEEE 802.11g немесе кез-келген басқа стандартының – максимальды арақашықтықтығы 100м-ді құрайды. Жергілікті желіні ұйымдастыру үшін қолданылады: роутер (қосылу нүктесі) және Wi-Fі модульдері «Ыстық нүкте» ( Hot Spot) - бұл WiFi технологиясы бойынша Интернетке мүмкіндік желісі. Wi-Fi желінің құндылығына мыналар жатады: Халықаралық стандарт, Wi-Fi құрылғы әр түрлі елдерде жұмыс істейді Wi-Fi желі роумингті қолдайды, бір нүктеден басқа бір мүмкіндікті нүктеге көше отырып, клиент орын ауыстыра алады. Wi-Fi нарықта кең ұсынылған Сымдардың және монтажды желі бойынша мәселелердің болмауы.
8. Кең спектрлі сымсыз байланыс жүйелерін атап шығыңыз.. Цифрлық модуляцияның әр түрлі түрлері берілген цифрлық байланыс жүйесінде шекті өткізу жолағын максималды қолдану үшін арналған. Клод Шеннон каналдың сыйымдылығы үшін формула шығарды, сигнал W (Гц) дейін шектелген, аддитивті ақ гауссты шуылдың үлесті қуатынан N0/2 бұрмаланады:
Мұндағы Рαν – кіріс сигналдың орташа энергиясы. Информация саны, каналды аддитивті ақ гауссты шуылмен жіберуге болатын өзінің жоғарғы шегіне дейін жетеді, ол кіріс сигналдың гауссты жағдайында каналдың өткізу қабілеттілігі деп аталады. МС-модуляциялы сандық сигналдың гауссты таралуы тасушылардың саны жоғары болғанда ғана орын алады. Дәстүрлі жүйеде мәліметті жіберудің жылдамдығы максимумға дейін жетеді және де сигнал щуыл қатынасы барынша көбейтілген кезде каналдың шекті өткізу қабілеттілігіне жақын болады. Дәл осындай каналдың өткізу қабілеттілігін алуға болады, яғни сигналдың деңгейі шуылдың деңгейінен төмен болғанша сигналдың спектрін көбейту арқылы. Бұл бақылау кеңейтілген спектрі бар жүйелерде де қолданылады. Кеңейтілген спектрлі жүйенің ең таралған түрі DSSS – бұл негізінен әдебиеттердегі аталуы (тура біртізбекті әдіспен кеңейтілген спектр, ағыл. Direct Sequence Spread Spectrum). DSSS жүйесінде ақпараттық сандық сигналдың спектрі кедейсоқ біртізбекті тура көбейтудің жолымен кеңейтіледі. Ақ гауссты шуылмен бұрмаланған сигналды жақсы қабылдау үшін корреляционды қабылдағыш болады. Ол бұрмаланып қабылданған сигнал қабылданғанға қатысты синхронизацияланған тірек сигналмен көбейтіледі. Егер де сигналдың уақыт бойынша қасиеті өзгерсе, онда синхронды қабылдап алуды қамту, әсіресе кодты импульстың үлесіне дейін синхронизацияны дәлдікпен орнатуды жүзеге асыру жеткілікті түрде қиын болуы мүмкін. Бұндай жағдайда кеңейтілген спектрлі жүйесінде жиіліктің секірмелігі деп аталатын қолданылады. Жиіліктің секірмелі түрде өзгерісі кезінде (ағыл. Frequency Hopping Spreaс Spectrum – FH-SS) мәлімет биттері алдын-ала түзетілген қатені (FEC) қосымша кодтай алатын жиіліктік манипуляцияның (FSK) модулятор шығысында орын алады. FSK – сигнал жиілік бойынша интервалмен жылжиды, жиілікті синтезаторды басқаратын кездейсоқты генератор арқылы анықталады. Үшінші түрі – уақыт бойынша (кездейсоқты) орналастыруы бар спектрі кеңейтілген жүйе (ағыл. Time Hopping Spread Spectrum, TH-SS). Бұндай жүйеде ақпаратты битті жіберу периоды МТ тактіге бөлінген (уақыттық слоттары). Біртізбекті кездейсоқты поляризациялы генератор ақпараттық сигналды жіберу үшін уақыттық слоттың номерін анықтайды. Осындай жүйенің негізгі ерекшелігі болып оның пакетті табиғаты болып табылады.
9. Ненің есебініен DS-SS жүйесінде цифрлық ақпараттық сигналдың спектрі кеңейеді? DSSS – кеңейтілген спектрлі жүйенің ең таралған түрі, негізінен бұл әдебиеттердегі аталуы (тура біртізбекті әдіспен кеңейтілген спектр, ағыл. Direct Sequence Spread Spectrum). DSSS жүйесінде ақпараттық сандық сигналдың спектрі кедейсоқ біртізбекті тура көбейтудің жолымен кеңейтіледі. Ақ гауссты шуылмен бұрмаланған сигналды жақсы қабылдау үшін корреляционды қабылдағыш болады. Ол бұрмаланып қабылданған сигнал қабылданғанға қатысты синхронизацияланған тірек сигналмен көбейтіледі. Тірек бұл кездейсоқ сигнал, ақпараттық биттерді көрсету үшін жібергіште қолданылады. Екілік ақпаратты сигналдар биполярлы түсінікте болады, яғни ақпараттық биттің біртізбекті кездейсоқ поляризациясы осы -1 немесе +1 біртізбектілікпен эквивалентті көбейтіледі. Біртізбекті кездейсоқ поляризация элементарлы сигналдың қасиеті ретінде қарастырылады, бір ақпараттық битті сипаттайтын, осы уақытта сол сияқты біртізбекті кері полярностығын логикалық теріс биті сипаттайды. Егер де бір ақпараттық биттің кездейсоқты біртізбекті период ұзақтығы үлкейсе спектр кеңейтілуінің эффектісі болуы мүмкін. DS-SS жүйесі таржолақты каналмен альтернативті жүйені сипаттайды. Өзіндік корреляцияның қасиетімен қолданылатын біртізбекті кездейсоқтылықтан ерекше қызықты кеңейтілген спектрлі жүйені шығаруға болады. Корреляциялық құрылғының қабылдағышының арқасында тек бір ғана біртізбектілікті өткізеді, әртүрлі біртізбекті кездейсоқты қабылдайтын сол спектр көптеген қолданушылардың арасында бөліне алады.
10. CDMA әдісі негізінде қандай құрылым жатыр? 13. Кодты бөлгіш көпстанциялы каналдардың әдістері. DS-SS (тура біртізбекті әдіспен кеңейтілген спектр) жүйесі таржолақты каналмен альтернативті жүйені сипаттайды. Өзіндік корреляцияның қасиетімен қолданылатын біртізбекті кездейсоқтылықтан ерекше қызықты кеңейтілген спектрлі жүйені шығаруға болады. Корреляциялық құрылғының қабылдағышының арқасында тек бір ғана біртізбектілікті өткізеді, әртүрлі біртізбекті кездейсоқты қабылдайтын сол спектр көптеген қолданушылардың арасында бөліне алады. Бұның қасиеті каналды кодты бөлудің көпстационды мүмкіндігінің негізінде жатыр (ағыл. Cоde Division Multiple Access – CDMA). CDMA негізінде – өте кең жолақты жиілігімен шуыл тәрізді тасушы қолданылады. Сандық біртізбекті кездейсоқтылыққа сәйкес таржолақты сигналдың фазасын өзгерту арқылы тасушы ақпаратты яғни кең спектрлі шуыл тәріздес сигналды аламыз. Ақпараттық сигнал шуыл тәріздес сигналдың спектрі сияқты жайылады (расплывается). Байланыс каналында сигналға басқа жіберушілердің сигналдары мен кедергілері қосылады, бірақ олар қолданылып отырған шуыл тәріздес сигналдың фазасымен сәйкес келмейді. Сондықтан демодуляциядан кейін таза таржолақты жіберілген мәлімет ағынын құрайтын сигналды аламыз.
11. Секірмелі жиілік жүйесінің ең негізгі принципі қандай? (FHSS) 14. Секірмелі өзгеретін жиілік жүйесі. Сигналдың уақыт бойынша қасиеті өзгерсе, онда синхронды қабылдап алуды қамту, әсіресе кодты импульстың үлесіне дейін синхронизацияны дәлдікпен орнатуды жүзеге асыру жеткілікті түрде қиын болуы мүмкін. Бұндай жағдайда кеңейтілген спектрлі жүйесінде жиіліктің секірмелігі деп аталатын қолданылады. Жиіліктің секірмелі түрде өзгерісі кезінде (ағыл. Frequency Hopping Spreaс Spectrum – FH-SS) мәлімет биттері алдын-ала түзетілген қатені (FEC) қосымша кодтай алатын жиіліктік манипуляцияның (FSK) модулятор шығысында орын алады. FSK – сигнал жиілік бойынша интервалмен жылжиды, жиілікті синтезаторды басқаратын кездейсоқты генератор арқылы анықталады. Егер де синтезатор 2m-1 әртүрлі жиіліктерді генерациялай алса, онда шығыс жиілік m біртізбекті кездейсоқты поляризациялы генератордың битімен анықталады. Жиіліктің кең диапазонының әсерінен генерацияланатын сигналдың таңдалатын біртізбекті секірмелілігі кезінде тасушының арасындағы фазалық синхронизациясын қамту өте қиын. Сондықтан қабылдағышта когерентті емес FSK – демодулятор қолданылады. Жиіліктің секірмелілігі период трансияциясның бір ақпараттық битінде көп рет орын алады. FSK – модуляцияның периоды Тb уақыттық секіріс деп аталатын көптеген қысқы уақыттық интервалдарға Тh бөлінген. Бұндай жағдайда жиіліктің тез секірмелі түрдегі өзгерісі туралы айтылады.