
- •Микробиология пәні және мақсаты.
- •Микробиология дамуының қысқаша тарихы және ғылым болып қалыптасуына үлес қосқан ғалымдардың еңбектері.
- •Прокариоттар және эукариоттардың айырмашылықтары мен олардың негізгі ерекшеліктері.
- •Микроорганизмдердің қалыптасуында л.Пастердің және р.Кохтың еңбектерінің рөлі.
- •Микробиология дамуында Бейерник, Виноградский, Клюйвер, Листер, Ивановский, Флеминг жұмыстарының маңыздылығы.
- •Микроорганизмдердің адам өміріндегі маңыздылығы және пайдасы мен зияны.
- •Микроскопиялық саңырауқұлақтар және актиномицеттердің морфологиясы және көбею ерекшеліктері.
- •Прокариотты микроорганизмдер, олардың морфологиясының алуантүрлілігі. Протопласт, сферопласт және l-пішінді бактериялар.
- •Бактерия қабықшасының химиялық құрамы мен құрылысы, грациликуттар және фирмакуттар деген терминдерді қалай түсінесіз, сипаттама беріңіз.
- •Микроорганизм клеткаларындағы қор заттары, олардың атқаратын қызметі.
- •Талшықтардың түрлері, құрылысы мен құрамы, сақиналардың қызметі. Қозғалғыш бактериялардың таксис түрлері, аттрактант және репеллент ұғымы.
- •Бактериялардың клеткаішілік құрылымы. Цитоплазма. Цитоплазмалық мембрана құрамы. Ц.Мембрананың негізгі атқаратын қызметі.
- •Микроорганизмдердің тыныштық формалары. Циста, актинета, экзоспоралар.
- •Цитоплазмалық қосындылар, магнитосома, мезосома, протопласт, аэросома, карбоксисома, олардың атқаратын қызметі.
- •Микроорганизмдерге қоректік заттардың тасымалдану жолдары.
- •3. Гетеротрофтар – метатрофтар және паратрофтар болып 2-ге бөлінеді.
- •1. Психрофилдер.
- •2. Мезофилдер.
- •3. Термофилдер.
- •Биологиялық факторларын әсері.
- •Микроорганизмдердің эндоспора түзу процесі, кезеңдері, қайта өну кезеңдері.
- •Катаболиз және анаболиз, олардың өзара байланысы.
- •Ашу процесінің ерекшелігі, сүт қышқылды ашу процестері.
- •Ашу процесінің ерекшелігі, спирттік ашу процестері.
- •Микроорганизмдердің көбею жолдары.
- •Ашу. Көмірсулардың ашу жолдары. Ашу түрлері. Ашу процесін тудыратын микроорганизмдердің сипаттамасы.
- •2 Кезеңінде пирожүзім қышқылын сутегі тотықсыздандырады да спирт немесе қышқылдар түзіледі.
- •Нуклеин қышқылдарын синтездеу үшін қажетті пентозалармен қамтамасыз ету;
- •Микроб клеткасында түрлі биосинтетикалық реакциялар үшін керекті над .Н көбірек түзілуін қамтамасыз ету.
- •Микроорганизмдер метаболизмі туралы жалпы түсінік.
- •Микроорганизмдер генетикасы.
- •Микроорганизмдердегі фотосинтез процесінің ерекшеліктері, пигменттердің түрлері.
- •Топырақ микрофлорасы, топырақ микрофлорасының түрлік құрамы.
- •Ауа микрофлорасы, ауа микрофлорасының түрлік құрамы.
- •1.Қоректік заттар үшін бәсекелестік,2.Кейбір микроорганизмдер түзетін антибиотиктер әсерінен,3.Бір микроорганизмдердің енәнші бәр микроорганизмді жоюы.
- •31.Микроорганизм клеткасының қабықшасы, ерекшелігі, атқаратын қызметі. Грамм бойынша бояу әдістері ретінн келтіріңіз. Неліктен бактерия клеткасы екі түрлі боялатынын түсіндіріңіз.
- •44 Микроскоптың негізгі техникалық сипаттамасын атаңыз. Микроскоптың оптикалық бөліміне жататын бөліктер және олардың атқаратын қызметі қандай атап көрсетіңіз.
- •1000-1М3 есептеуге арналған коэффицент (1000л)
1000-1М3 есептеуге арналған коэффицент (1000л)
5-Омелянский есептеуі бойынша,уақыт
t-тәжірибе уақыты
b-Петри табақшасының ауданы(πr2)
10-ауа көлемі.
a=82,R=4,25
S= πr2=3,14×(8,5÷2)2-квадрат түрінде жазылады=56,7=57
X=82×100×1000×5/10×57×10=41000000/5700=7192,9=7193
Оқу залының 1 м3 ауасындағы микроорганизмдердің саны 7193,таза емес.
46.Топырақ үлгісінен дайындалған 10-5 дәрежелі сұйылтуынан егілген Петри табақшасындағы ЕПА орталарда 38,26,42(3 қайталымдарда) колония өсіп шыққан.Топырақ үлгісінің 1 мл-гі микроорганизмдердің санын анықтаңыз.
M=a×10n/V n-дәреже түрінде жазылады
М-1 мл-дегі микроорганизм клеткаларының саны;
а-Петри табақшасындағы микроорганизмдер колониясының орташа саны;
10-сұйылту коэффиценті;
n-егу жүргізілген сұйылтудың реттік саны;
V-егуге арналған суспензия көлемі.
Ең алдымен үш қайталымда өсіп шыққан колониялардың орташа санын табамыз ол үшін өсіп шыққан колонияларды қосып үшке бөлеміз: 38+26+42/3=35
M=35×10-5 дәрежесі/0,1=35×0,00005/0,1=0,00175/0,1=0,0175
47.Микроскопиялық препараттар.Бекітілген және жаншылған тамшы препаратын жасау әдісіне сипаттама беріңіз. Бекітілген немесе фиксирленген препараттар микроорганизмнің бір қатар морфологиялық ерекшеліктерін зерттеуде клеткаларды санауда және дақыл тазалығын тексеруде қолданылады.Тазартып алынған заттың шыныға 1 тамшы су тамызып,микро-лық тұзақпен зерттеу материалын енгіземізде,оны араластырамыз.Жұғындыны жақсылап араластырып,оны бөлме t ауада кептіреміз.Егер жұғынды кеппесе,онда оны от жалының жоғарғы жағында ұстап кептіруге болады.Бекітуді бірнеше мақсатпен жүргізеді.Микроорганизмнің тіршілігін тоқтату,клетканың шыныға жабысуын қамтамасыз ету,жұғындыны бояуға сезімтал ету,себебі тіршілігін жойған клеткалар тірі клеткаға қарағанда жақсы боялады.Әр түрлі бояулармен өңдеу жүргізгенде,клеткалар заттық шынының бетінен шайылып кетпейді.Микроорганизмнің клетканың бояу үшін көбінесе сруксин,метилен көгі,генициан көгілдір бояулары қолданылады.Заттық шының бетіндегі жұғындыға бояуды тамызып,1-3минут ұстайды да,бояу аяқталғаннан кейін препаратты,су сүзделгенше шаяды.Препаратты кептіріп,микроскоппен қарайды.Жаншылған тамшы.Бұл препарат микроорганизм клеткаларының пішінін олардың мөлшерін және олардың орналасуын,спора түзілуін реттеуі үшін қолданылады.1 тамшы су тамызып,оған микробиологиялық тұзақтың көмегімен зерттеу материалын енгізіп,араластырамыз жабынды шынымен жауып,микроскоппен қараймыз.
48.Микроорганизмдердің
температураға байланысты топтарға
бөлінуі. Мезофильді, термофильді және
психрофильді бактерияларды өсіру үшін
оларға қандай темп. оптималды, минималды
және максималды болып саналады?
Температураға байланысты микроорганизмдер
үш үлкен топқа бөлінеді.Олар психрофильді,
термофильдер, мезофилдер. Психрофильдер
үшін оптималды температура 5-12
бұл топқа өзен, теңіздерде, мұздарда
тіршілік ететін микроорганизмдер
жатады.олардың ферменттері температураға
тиімді болады. Олардың клетка мембранасында
қанықпаған май қышқылдары жоғары
болады.Осының нәтижесінде олардың
мембраналары жартылай сұйық болады.-30
температурады клеткалық өсу
тоқтайды,ферменттік реакциялар
ақырындайды бұл ортада реакциялар жүре
беруі мүмкін.Мезофильді микроорганизмдер
температура оптимальды болуы 25-37
дейін болуын микроорганизмдер жатады.Бұл
топқа топыраққа, суға, адамдармен
жануарларда тіршілік ететін организмдер
жатады және бұл топқа сапрофиттілерде
фотогенділерде жатады.Термофильдер
үшін температура 40-65
құрайды.Термофильдердің белок синтезінің
механизмдерімен олардың ферменттері
жоғары температураға төзімді болып
келеді.Бұлардың клеткалық мембранасында
қаныққын май қышқылдары көп
болады.Термофильдер ішінде жоғары
температураға төзімді термогенді
формалар кездеседі.Олар жоғары
температураға төзіп қоймай жылу шығара
отырып,сондай жағдайда өздері туғызады.
49.Саңырауқұлақтар
және ашытқылардың морфологиялық
ерекшеліктері,
оларды
зертханада зерттеу барысын келтір.
Актиномициттер грам оң микроорганизмдердің
үлкен тобы,олардың клеткалары тармақталуға
қабілетті.Көптеген актиномициттер
қоректі ортаға еніп,өсетін субстратты
мицелий түзеді.Ауалы мицелийдің
гифтерінің ұшында споралар немесе
споралар бар спорангийлер
қалыптасады.Актиномицеттер спора
арқылы, клеткалардың бөлінуі немесе
тармақтануы арқылы көбейеді.Спора
түрін, спора формасын зерттеу үшін
актиномицеттердің колониясын таңбалы
препарат дайындайды.Таңбаны ауада
кептіріп, жалында бекітедіде,фуксинмен
бояп,сумен жуады.Микроскоп арқылы
препаратта мицелийдің бөліктері,спора
түзу түрі,споралардың формалары
көрінеді.Саңырауқұлақтар эукариотты
организмдерге жатады.мицелиалды
құрылымға ие.Олар жынысты және жыныссыз
жолмен көбейеді.Саңырауқұлақтарды
зерттеу кезінде “жаншылған тамшы
”препараты қолданылады.Заттық шыныдағы
су тамшысына сірке қышқылын тамызып,
оны араластырады.Сірке қышқылын
саңырауқұлақтардың конидийлері сумен
нашар суланатындықтан қосады.Бактериялогиялық
иненің көмегімен колониялардың агарсыз
аймағын алады да, тамшыға салып,
мецийлелерін ақырын жаяды,жабынды
шынымен жауып, 8x
40x
объективтерімен микроскоппен қарайды.
50.Микроорганизм клеткаларын сандық анықтау әдістері. Виноградский-Брид тәсілінің жүргізілу барысы.
Қатты қоректік ортаға отырғызу әдісі.Қатты орталарға егу арқылы микроорг-ң клет-ң санын анықтау Микроскопен тікелей микроорг-ді санау әдісінен бұл әдістің ерекшелігі популяциядағы өмір сүруге қабілетті микро-дің ғана саны анықталады. бұл әдіс әртүрлі табиғи субстрактардағы және зертханалық жағдайларда тәршәләк етуге қабәлетті клетканыі санын анықтауғв мүмкіндік береді.
Тығыз қоректік орталарға егу ідісі Кох әдісі. зертеліп отырған белгілі микроорганизм суспензиясын петри табақшасына қатты қоректік ортаға егңп өскен колонияларды санау болып табылады. кохты қағидасы бойынша бұндайға әр колонияға бір клетканың көбею нәтижесі ретінде саналады.Зерттелетін суспензияның белгілі көлемін қатты қоректік ортаға егу арқылы өсіп шыққан колониялардың саны негізінде бастапқы құрамында қанша микроорганизм клеткалары болғандығын айтуға мүмкіншілік береді.Көбінесе Кох әдісі б/ша жүргізілген микроорг-ді сандық анықтау нәтижелерін клетка саны арқылы емес,колония түзетін бірлік ретінде көрсетіледі.
Егу 3 кезеңнен тұрады.сұйылту дайындау,Петри табақшасына тығыз қоректік орталарға отырғызу,өскен колонияларды санау.
Өскен колонияларды санау.Өсу жылдамдығына байл.Петри табақшасында өскен колония-ң санын дақылдаудың 1-15 тәулігінен кейін санайды.Табақшадағы колония-ң орташа санын анықтайды да формула б/ша 1мл -дегі клет-р санын есептейді.
M=а×10n мұндағы М-1мл дегі микроорганизм кл-ң саны,а-Петри табақшасындағы микроорг-р колонияның орташа саны 10- сұйылту коэффиценті n-егу жүргізілген сұйылтудың реттік саны v-егуге алынған суспензияның көлемі.
Виноградский-Брид