103. Жарнама мен pr түсінігі

Жарнама дегеніміз — қаржыландыру көзі анық көрсетілген, БАҚ арқылы жүзеге асатын, жеке көрсетілмейтін, тауар мен қызметті жылжыту нысаны. Ал АҚШ Маркетинг Ассоциациясының анықтамасы бойынша, жарнама дегенiмiз тауарларды, қызметтердi, идеяларды тұтынушыларға қарай жылжытуына арналған кез – келген әрекеттер нысандары және нақтылы жағдайды есепке ала отырып, анағұрлым тиiмдi тәсiлдер мен әдiстердi қолдана отырып, әлеуеттi тұтынушылардың назарларын жарнамалау объектiсiне аудару үшiн орындалатын ақылы қызметтер деп анықталған.

Жарнама науқаны мен құралдарының тиiмдiлiгiн нақты абсолюттi санмен анықтау мүмкiн емес. Осы туралы американдық кәсiпкер Джон Ванемейкер былай дейдi: Менiң жарнамаға жұмсаған ақшаларымның бiрталайы бекерге кететiнiң бiлемiн. Бiрақ оның нақты мөлшерiн анықтай алмайдым. Салыстырмалы есеп бойынша жарнама өзiн сонда да ақтайды. Мұнда жарнаманың экономикалық тиiмдiлiгi жарнаманың сату көлемiне тигiзетiн әсерiмен анықталады.

Қазiргi кезде жарнама тарату құралдарының көптеген түрлерi қалыптасқан.

104. Жарнаманың психологиялық әсері

Жарнаманың психологиялық әсер ету тиiмдiлiгi әлуеттi тұтынушылардың назарын тарту деңгейiмен және жарнамалық жариялауды тындаушылар қаншалықты еске сақтау деңгейiмен анықталады. Бұны тұтынушылар қимылдарының өзгерiстерiнiң шамалап бiлуге болады. Ал оны нақты есептеу шығару қиындау. Маркетингтік әрекетте жарнаманы қолдана отырып жарнаманы тұтынушыға әсер ететің өте күшті ұрал екенің ұмытпаған жөн. Сондықтан жарнамаға қойылатын негізгі талап шындық.Жарнаманы жасау объектісіне байланысты тауарлық және престиждік жарнама деп бөлуге болады. Тауарлық жарнамаға қойылатын талаптар - туристік өнімге сұранысты құру мен ынталандыру. Бұндай жарнама потенциалдық клиентарды өнімнің артықшылығы мен, өнімді сатып алуға қызығушылық тудырады.

Жарнаманың әсер етуінің психологиялық деңгейлері:

• Когнитивтік (танымдық аспект, ақпараттың берілуі, хабарлама);

• аффективті (эмоциональды аспект, қарым – қатынастың пайда болуы);

• суггестивті (күштеп көндіру немесе көндіру ):

• конативті(жүріс – тұрыстың анықталуы, бихевиористтік стадия).

Бірқатар жарнама моделдерінің негізгі

Әсер ету бағыты/ Модель	Когнитивтік	Аффективті	Суггестивті	Конативті	Аффектив- ті (сатылымнан кейін )
AIDA	Назар	Қызығушылық	Тілек	Іс-әрекет	—
АССА	Назар	Аргументтердің қабылдануы	Тілек	Іс - әрекет	—
DIBABA	Тілектер мен қажеттіліктердің анықталуы	Тұтынушылық қажеттіліктердің жарнамамен қанағаттандырылуы	Тілек	Сатып алушыны сатып алуға итермелеу	—
DAGMAR	Марка туралы ақпарат алу	Ассими- ляция (тауардың сапасына сенім таныту )	Көз жеткізу (сатып алуға деген психологиялық көзқарастың пйда болуы )	Іс – әрекет	—
«Одобрение»	Сатып алушының қажеттілігін табу	Қызығушылық	Баға	Сынақ	Рұқсатталу