Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
шпор по ВЭДП.docx
Скачиваний:
2
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
200.52 Кб
Скачать

59. Биржалық сауданың ерекшеліктері

Биржа (лат. bursa — әмиян) — сұраныс пен ұсыныстың арақатынасы негізінде тауарларды, құнды қағаздарды, сондай-ақ, жұмыс күшін көтерме бағамен сатуды ұйымдастыру түрі; қаржы-сауда мәмілелерін жасау үшін сатып алушылар мен сатушылардың жиналатын орны.

Биржалар 15 — 16 ғасырларда пайда бола бастады. Алғашқы Биржалар әмбебап сипатта болды. Мысалы, 1608 жылы құрылған Амстердам Биржасы осы сипатын қазірге дейін сақтап келеді. Ұсынылатын тауар не қызмет түрлеріне байланысты Биржалар тауар Биржасы, қор Биржасы, валюта Биржасы, еңбек Биржасы, т.б. болып бөлінеді.

Биржалық сауда конъюнктурасы мен қор және валюта Биржаның жағдайы әлемдік экономикаға, тауарлық және валюта пиасасының (рыногының) дүниежүзілік ахуалына және әлемдік баға деңгейіне тікелей қатысты.

Биржалық сауданың ерекшеліктері және тиімділігі  

Еркін баға жасалымы

Нарықтық конъюнктураға байланысты биржа сұраныс және ұсыныс негізінде тауарға нақты бағаны белгілеуге мүмкіндік береді

Сатып алушы мен сатушыға бәсекелес орта қалыптастыру

Әр позиция бойынша биржалық сауда-саттыққа қатысу, бірнеше брокер мен дилер жабдықтаушыдан болсын,  сатушыдан болсын бірдей талаппен қатыса алады, бұл сауда-саттықты Жеңіл бәсекелестік негізінде, пайдалы бағамен  тауарды алуға және сатуға  мүмкіндік береді.

Тауарды потенциалды  тұтынушылар мен жеткізушілерді іздеу  іс- шараларын қарапайымдылату

Биржалық сауда-саттық, уақытты үнемдеуге көмектеседі, себебі алушылар (сатушылар) және олардың брокерлары/дилерлары  бір тауар алаңында болады

Қысқа уақыт аралығында мәмілелердің көлемді мөлшерін жасау  мен рәсімдеу

Биржалық сауда-саттық барысында бір немесе бірнеше контрагенттермен бірнеше минут ішінде  биржа мәмілесінің шарттарын белгілеп, сонымен қатар қорытынды мәмілеге қажетті құжаттарды рәсімдеуге болады

Биржаның  клирингілік  орталығы арқылы міндеттемелерді орындалуын қамтамасыз ету мен есеп айырысу

Биржа қатысушылары, биржа мәмілесі бойынша мүмкіндіктердің іске асуын қамтамасыз ету үшін, (брокерлері, дилерлері және олардың  клиенттері (жабдықтаушы мен алушылар)) өзара есеп айырысу  барысында биржаның клиринг шотымен  және клиринг орталығының кепіл құжат беру арқылы басқа да құралдарын пайдалануға  болады

Биржалық  сауда-саттықтың ережелеріне сәйкес биржалық мәміле міндетерінің іске асуына көптеген құралдарды қолдануға болады:

-кепілақы (наличные и безналичные), 

- банк кепілі/ қаражат мекемелері 

- сақтандыру куәлігі

- қаражат (наличные и безналичные),Биржалық тауардың құнына жететіндей, биржаның клиринг шотына салынған   қаражат

- ҚР заңнамасына қайшы келмейтін қамтамасыз етудің өзге түрлері

Биржалық мәмілеге қатысты  дау-дамайларды  биржалық арбитраж арқылы шешу

Биржаның қорытынды мәміле  міндеттерінің  іске асу жолында пайда болатын дау –дамайлар, биржалық арбитраж «Аралық сот туралы» ҚР заңына сәйкес брокер/дилер және олардың клиенттерін (сатушы алушы) азаматтық және экономикалық сотқа барудан құтқарады  

Тауар сапасының биржалық сараптамасын ұйымдастыру

Биржалық сауда-саттыққа шығарылған  тауардың сапасына қойылатын шартсыз міндеттердің орындалуын  қамтамасыз ету жолында, биржа тәуелсіз эксперттік ұйымдармен ынтымақтастық туралы мәміле құрылады, бұл брокерларға/дилерларға және олардың клиенттеріне (сатушы алушы) олардың қызметтерімен және қажетті әдіс туралы қорытынды алуға мүмкіндік береді

Биржалық транспорттық логистиканы  ұйымдастыру

Биржалық сауда-саттықта алынған тауарды жоғарғы сапада тасымалдап жеткізу үшін,   биржа Қазақстан нарқындағы белгілі операторлармен келісім жасайды

Биржалық тасымалдаушы ретінде олар өз клиенттеріне көлікті-экспедиторлық қызметті, өзара ұтымды шарт бойынша жасай алады

Биржалық қоймалық  логистиканы ұйымдастыру

Биржалық сауда-саттықта алынған тауарды жоғарғы сапада сақтау  үшін,   биржа Қазақстан қойма нарқындағы белгілі операторлармен және қойма иесімен келісім жасайды

Биржаның  қоймалық логистикалық құрылымы ретінде олар өз клиенттеріне қоймалық қызметті, өзара ұтымды шарт бойынша жасай алады

Биржаның Call- орталығы  арқылы тауар биржасы  бойынша  сауалдарға кеңес-жауаптар

Биржа клиенттеріне өз сұрақтарына телефон арқылы немесе биржаның интернет-ресурсы арқылы және де биржа қызметкерлері(юрист, маклер, эксперт-тіркеуші, клиринг орталығының маманынан т.б.)  сонымен қатар биржалық алаңға сауда-саттықтың барлық түрінен өтетін және қандай әдіспен өтетіні туралы (дауысты, электронды-дауысты, электронды) ақпарат  ала алады.

Баға белгіленімі мен бағалық

Биржалық  тауардың бағасы ҚР баға белгіленімі мен бағалық туралы заңына сәйкес анықталады.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]