80. Тәрҗемә итегез.

Үрнәк: Аның шигырьләр язганын дуслары беләме? (Друзья знают, что он пишет стихи?)

Ул язганнарны без бергә җыелып укыдык. (То, что он написал, мы читали, собравшись вместе.)

1) Синең салкынча көнне дә су коенганыңны әниең беләме? Без синең бала-чагалар белән чыр-чу килеп су коенганыңны ярдан күзәтеп утырдык. 2) Шамилнең бу эшне тизрәк эшләргә ашыкканын мин бер дә ошатмадым. Аның ашыкканын барыбыз да күрдек, тик нигәдер сәбәбен сорамадык. 3) Дустымның халык җырларын җырлаганын мин беренче тапкыр ишеттем. Аның җырлаганын тамашачылар тын да алмыйча тыңладылар.

81. Тәрҗемә итегез.

1) Он кажется не слышал то, что ты сказал. Твои друзья не знают, что это ты сказал. 2) Кто-нибудь видел, что они сделали? Никто не видел, как они это сделали. 3) Дай мне про-читать правила, которые ты списал из учебника. Я видел, как ты списывал домашнее задание у Рината.

)

Үткән заман сыйфат фигыльнең чыгыш килешендә кулланылышы

(Употребление причастий прошедшего времени в исходном падеже)

Причастие прошедшего времени в исходном падеже соответствует русской конструкции оттого что ... . Например : Ай буе яңгыр яумаганнан гына, җәйге табигатьнең матурлыгы кимемәде. (Оттого что целый месяц не было дождя, красота летней природы не уменьшилась.)

Причастие прошедшего времени в исходном падеже в сочетании с послелогом соң переводится после того, как совершилось какое-то действие, а с послелогом бирле аналогично русскому с тех пор, как совершилосъ какое-то действие... или с момента совершения какого-то действия... . Например: Син киткәннән соң, әни тынычлыгын югалтты. (После того, как ты уехал, мама потеряла покой.) Мәктәпне бетергәннән бирле, минем Катяны күргәнем юк. (С тех пор, как мы закончи-ли школу, я Катю не видел.)

82. Тәрҗемә итегез.

1) Син минем туган көнемә килмәгәннән, бәйрәм начаррак булмады. 2) Авырган балага дарулар күп биргәннән генә, аның хәле яхшырмады. 3) Дәресләргә йөри башлаганнан гына, укытучының миңа мөнәсәбәте үзгәрмәде. 4) Сез концертта катнашмаганнан гына, бәйрәм өзелмәде. 5) Син исәнләшмәгәннән генә, безнең кәеф төшмәде.

83. Тәрҗемә итегез.

1) Мәскәүдә бер тапкыр Яңа ел каршылаганнан бирле, минем яңадан шунда барасым килә. 2) Апамнарның йортлары янында төзелеш башланганнан бирле, аларның балалары урамда рәхәтләнеп уйный да алмыйлар. 3) Укулар башланганнан бирле, минем Леналарны күргәнем юк. 4) Кыярларга көн саен су сибә башлаганнан бирле, алар күзгә күренеп үсәләр. 5) Татарстан Республикасы суверенитет алганнан бирле, татар һәм рус телләре дәүләт телләре булып саналалар.

84. Җөмләләрне язып бетерегез.

1) Апам институтта укый башлаганнан бирле, ... . 2) Июнь ае башланганнан бирле, ... . 3) Зур ярышларда беренче тапкыр катнашканнан бирле, ... . 4) Татар телен өйрәнә башлаганнан бирле, ... . 5) Физкультура дәресендә аягын авырттырганнан бирле, ... . 6) Күршеләребез икенче шәһәргә күчеп киткәннән бирле, ... . 7) Беренче шигырен язганнан бирле, ... . 8) Әнием Мәскәүгә киткәннән бирле, ... . 9) Син килгәннән бирле, ... .