0. Курс бойынша емтихан сұрақтары

1. АЖ информациялық базасы.

2. Жасанды интеллект дамуының тарихы.

3. Білімдер база жүйесiн дамыту.

4. Сараптау жүйелері.

5. Сараптау жүйе архитектурасы.

6. Сараптау жүйесінің құрылымы.

7. Лингвистикалық процессордың жұмысы.

8. Білім базасының жұмысы.

9. Түсініктеме беру бөлігінің жұмысы.

10. Білім ала білу бөлігінің жұмысы.

11. Аудармашы бөлігінің жұмысы.

12. Сараптау жүйесінің жұмыс істеу режимдері.

13. Сараптау жүйе білімінің құрамы.

14. Білім базасындағы білім құрылымы.

15. Сараптау жүйесін құру әдістемесі.

16. Сараптау жүйеге арналған құралдар.

17. Білімді пайдаланудағы үлгілер.

18. Білімді пайдаланудағы үлгілер. Продукциялық үлгі.

19. Білімді пайдаланудағы үлгілер. Логикалық үлгі.

20. Білімді пайдаланудағы үлгілер. Торлық үлгі.

21. Өзара әрекет ету жүйешесі.

22. Талдау мен жинақтау жүйешесі.

23. Диалог жүйешесі.

24. Диалогтың жалпы құрылымы.

25. Диалогтың тақырыптық құрылымы.

26. Диалог қадамының құрылымы.

27. Басқару бөлігі.

28. Сараптау жүйесіндегі басқарудың нақты үлгісі.

29. Басқару механизмі түріндегі стратегия.

30. Сараптау жүйесінің түсіндіру қабілеті.

31. Түсіндіру параметрлері.

32. Білімге сұсындау.

33. Білімді игеру сатылары.

34. Білімді игеру модельдері.

35. Білім номенклатурасы.

36. Білім деңгейі.

37. Білімге сұсындау құралдары.

38. Торлық құрылым бөліктерін өзара салыстыру әдісі.

39. Өзара айқасқан іздеу әдісі.

40. Ченг Слейгл әдісі.

41. Кілт операторы әдісі.

42. Жалпылама шығару жоспары әдісі.

43. Білімдерге дедуктивтік қорытынды шығару әдісі.

44. Білімдерге дәл емес түрдегі қорытынды шығару әдісі.

45. Қиысқан жол әдісі.

46. Бір-біріне жапсырылған жол әдісі.

47. Әдейленген қорытынды жасау әдісі.

48. Мағынаны сұрақ қою арқылы іздеу әдісі.

49. Анық емес білімдерді еске сақтау әдісі.

50. Іске асырылған сараптау жүйелері.

51. Білімдерді иерархиялық түрде ұйымдастыру.

52. Табиғи тілде сұхбат жүргізу әдісі.

53. Дау тұдыратын жиынтық әдісі.

54. Дамыған ережелер жиынтығының әдісі.

55. Перцептрон жүйесі.

56. Когнитрон жүйесі.

57. Неокогнитрон жүйесі.

58. Көріністер арқылы үйрену.

59. Білімдерді ерекшелеу және басқару.

60. Білімдерді іздеу тәсілдері.

61. СЖ программаларын бағалау.

62. Білімнің жіктелуі.

63. Білімдердің топтастырылуы.

64. Білімнің белсенділігі.

65. Білім инженериясы тілдері.

66. GURU интегралдық программалық пакеті.

67. EMYCIN жүйесі.

68. TEIRESIAS жүйесі.

69. DENDRAL жүйесі.

70. NEUROLOGIST жүйесі.

71. DEMAS жүйесі.

72. Функционалдық торлар.

73. Сценарийлер.

74. Семантикалық торлар.

75. Фрейімдік құрылым.

76. Сұхбат арқылы үйрету.

77. Сұхбат жүргізу әдістері.

78. Бейнені тану арқылы үйрету.

79. Ішкі байланыс түрі анықталған жүйе.

80. Сараптау жүйелерінің ерекшеліктері мен кемшіліктері.

Глоссарий

Сараптау жүйелері дегеніміз белгілі бір сала мәселелерін шешуде сарапшы маман адамды ауыстыра алатын жасанды жүйелер.

Білім алу режимінде сарапшы (білім инженері) СЖ-н білімге толтырады (ережелерге де). Білім алу режиміне алгоритм жасау, бағдарламалау, жөнге келтіру кезеңдері сәйкес келеді.

Есеп шешу режимінде СЖ-мен ара қатынаста пайдаланушы болады, оны есепті шешу тәсілі және (немесе) нәтиже ғана қызықтырады. Ол СЖ- не ақыл сұpay үшін ара қатынас жасайды немесе СЖ-не ең ауыр жұмысты арқалатып қояды.

Білім базасы сараптама саласының өнімдерімен (ережелерімен) толтырылады.

Аудармашы бөлігі жұмыс саласына келіп түскен кіріс мәліметтер, өнімділік ережелер және проблемалық саланың жалпы фактілер негізінде есептің шешімін түзейді.

Қасиет – элементті сипаттайтын құрылым.

Білімнің жіктелу қасиеті – білімдер туралы машина жадында мағлұматтарды жинақтап сақтауға болатындығы.

Білімнің топтау қасиеті - бұл бір түрдегі хабарларды бірнеше қайтара жазып, еске сақтауды қажет ететін және осы элементтердің барлығына қатысты іс –әрекетті бірнеше рет қолдануға мәжбірлейтін қасиет.

Білімнің ситуативтік қасиеті - машина жадындағы білімдердің бір бірімен бірге бола алмау қасиетін білдіреді.

Білімнің семантикалық өлшемде болу қасиеті. Хабарлар жинақталған жиындарда құрылымдардың бір -біріне ситуациялық (жағдай бойынша) жақындығын білдіретін қасиет. Білімнің белсенділік қасиеті - программаның орындалу-орындалмауы байланысты білім базасының активті болуы.

Түсіндіруші білім деп шығарушы түсіндіре алатын білімді айтады.

Түсіндірілмейтін білім деп шығарушы түсіндіре алмайтын білімді айтады. Шығарушы олардың мазмұнын және құрылымын білмейді.

Көмекші білім араласу тілінің лексикасы мен грамматикасы және диалог құрылымы туралы ақпаратты сақтайды.

Көтермелеуші білім жүйені жасау кезінде түсініктеме орындалатын кезде пайдаланылады.

Технологиялық көтермелеуші білім құрамына өздері суреттейтін білімнің жасалу уақыты, білім авторы туралы және т.б. мәліметтер кіреді.

Семантикалық көтермелеуші білім құрамына осы білімнің мәндік суреттеулері, былайша айтқанда, білім­ді енгізу себептері, білімнің қажеттілігі туралы информация кіреді.

Семантика деп таңбалар мен осы таңбалар жиынтығынан тұратын объектілер арасындағы белгілі бір қарым -қатынасты айтады.

Элемент – факт, объект, оқиға, ұғым немесе жеке сөз, зат есім, сөйлем.

Нұсқағыштар – элемент пен оның қасиетін байланыстыратын қатынастар.

Фрейм- кез келген ұғымның, объектінің, нәрсенің қасиетін сипаттайтын көрсеткіштер жиыны.

Перцептрон – мұғалімдік үйрету жүйесі.

Неокогнитрон – "мұғалімсіз" үйрету жүйесі.

Ләззат Шайханқызы Балғабаева

Валентина Заманбековна Абдуллина