Өзіндік бақылау үшін тапсырмалар:

1. Мәдениет тарихындағы болмыс мәселесі.

2. Ұғымдар болмыстың жоғарғы түрі және таным баспалдақтары.

3. Рухани болмыс.

4. Философия тарихындағы болмыс мәселесі.

5. Адам болмысының қайталанбас ерекшелігі.

Әдебиеттер:

1. Әбішев Қ. Философия (жоғарғы оқу орындарының студенттеріне арналған). – Алматы, 1998.

2. Диалектическая логика. Т.2. Гл.1. – Алматы, 1987.

3. Доброхотов А.Л. Категория бытия в классической западноевропейской философии. – М., 1986.

4. Какабадзе З.М. Проблема человеческого бытия. – Тбилиси, 1986.

5. Кішібеков Д., Сыдықов Ұ. Философия. – Алматы, 1994.

6. Хайдеггер М. Время и бытие. – М., 1993.

7. Философиялық сөздік. – Алматы, 1996.

13-тақырып. Гносеология: жалпы мәселелері

Дәрістің мақсаты: Таным теориясындағы мәселелер мен бағыттарды ұғындыру және танымның объективті өмірдегі рөліне тоқталу.

Дәріс жоспары : (3 сағат)

1. Таным философиялық талдау пәні. Танымның обеъктісі және субъектісі.

2. Сезімдік және рационалдық таным.

3. Философиядағы ақиқат мәселесі. Таным ақиқаттығының өлшемдері.

4. Ғылыми танымның мәні және құрылымы. Мәселе, гипотеза, теория.

Дәріс мазмұны:

Ерте заманнан-ақ адам өзін қоршаған дүниенің заңдылықтарын және өзін-өзі, өзінің табиғатқа және басқа адамдарға қатынасын танып-білуге тырысты. Адамнан тыс таным процесінің болуы мүмкін емес. Сондықтан адам танымы белгілі бір қоғамда, қоғамның практикалық қажеттілігіне сәйкес жүріп жатады. Ендеше, адамзат дамуында адам танымы қоғамдық, тарихи сипатта болады. Таным – адам санасын дамытудың негізі. Таным процесінің заңдылықтарын зерттеуді таным теориясы деп атайды. Философияның негізгі мәселесін дұрыс немесе теріс шешуге байланысты екі түрлі таным теориясы (материалистік және идеалистік теория) қалыптасады.

Ақиқат – танымның негізгі мақсаты. Өйткені таным процесіндегі субъектінің белсенділігіне байланысты қалыптасқан жаңа білім зерттеліп отырған объектіге сәйкес келуі немесе сәйкес келмеуі керек. Осыған орай ғылым мен философияда ақиқат проблемасы алға тартылады. Ақиқат дегеніміз субъект пен объект арасындағы өзара байланыс негізінде жүріп жататын әлеуметтік-тарихи процесс. Ақиқат біреу, ол объективті. Объективті ақиқат деп қоғамдық адам түсінігіндегі, біліміндегі субъектіге, адамға, адамзатқа тәуелсіз мазмұнды айтады. Ақиқат өзінің мазмұны жағынан объективті, ал формасы жағынан субъективті. Сонымен ақиқат дегеніміз объективтік пен субъективтіктің диалектикалық бірлігі. Зерттеліп отырған объект жөніндегі толық емес білімді – салыстырмалы ақиқат, ал толық және дәл білімді – абсолютті ақиқат деп атайды. Салыстырмалы ақиқат пен абсолютті ақиқат – әлеуметтік, тарихи процесс ретіндегі объективті ақиқаттың көріністері. Объективті ақиқат салыстырмалы – абсолютті түрде ғана өмір сүреді.

Өзіндік бақылау сұрақтары:

1. Таным және шығармашылық.

2. Қазіргі мәдениеттегі ғылым бейнесі.

3. Ғылымның философиялық негіздері.

4. Әлемнің ғылыми бейнесі.

5. Белгілер жүйесі және мәдени мәндерді жеткізуші ретінде.

Әдебиеттер:

4. Әбішев Қ. Философия (жоғарғы оқу орындарының студенттеріне арналған). – Алматы, 1998.

5. Әбішев Қ., Әбжанов Т. Философия тарихындағы таным теориясы және метод проблемасы. – Алматы, 1990.

6. Балғымбаев А.С. Субьектінің ғылыми танымдағы белсенділігі. – Алматы, 1997.

7. Батмер Г. Новый рационализм. – М., 1987.

8. Диалектическая логика. Т.1. Гл.5-6. – Алматы, 1986.

9. Диалектическая логика. Т.3. Гл.7. – Алматы, 1987.

10. Ильин В.В. Теория познания. Гл.1. – М., 1994.

11. Косиченко А.Г. Философия и методология науки. – Алматы, 1997.

9.Философия және мәдениеттану. Оқу құралы. – Алматы, 1998.

14-тақырып. Аксиология: құндылықтар теориясы

Дәрістің мақсаты: Құндылықтар теориясына терең тоқталып, адам өміріндегі алар орнын егжей-тегжейлі түсіндіру.