Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
сот сараптамасы.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
563.71 Кб
Скачать

3.2 Сот сарапшысына қарсылық білдіру

Процеске қатысушылар ішінен сарапшы ауыстыруға жатқызылады, сондықтан да қарсылық білдіру туралы ( өзіне - өзі қарсылық білдіру) өтінішін қанағаттандыру арқылы іске қатысушыдан шеттелуі мүмкін.

Сарапшының іс қорытындысына тікелей немесе жанама мүдделігінің жоқтығы іс мән – жайларын жан – жақты, толық, объективті зерттеуге жол береді. Соған байланысты осы аталған мүдделіктер болған кезде қылмыстық іс жүргізу заңнамасы сарапшыға қарсылық білдіруді көздейді.

Сарапшының тікелей жеке мүдделілігі деге,німіз – ол нақты іс бойынша сараптама жүргізуге байланысты оған материалдық немесе өзге де пайда беретін немесе берілуі мүмкін мүдделілік. Сарапшының жанама мүдделігі дегеніміз, ол сараптама жүргізу нәтижесінде сарапшының өзі емес, оның туысқандарының не өзге де онымен байланысты бар адамдардың мүдделілігі.

ҚІЖК – нің 90 – бабы 1 – бөлігі мен 96 – бабына сәйкес, мына мән – жайлардың кез келгені болған кезде:

1) егер ол аталған іс бойынша жәбірленуші, азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер, куә ретінде шақыртылса не шақырылуы мүмкін болса; істі жүргізуде куәгер, сот отырысының хатшысы, анықтаушы, тергеуші, прокурор, судья, қорғаушы, айыпталушының заңды өкілі, жәбірленушінің, азаматтық талапкердің немесе азаматтық жауапкердің өкілі ретінде іс жүргізуге қатысса. Қарсылық білдіру үшін аталған негіздер маман мен өзге процеске қатысушылардың іс жүргізу функцияларының қиылысуына жол берілмеуіне байланысты:

- Жәбірленушінің, азаматтық талапкердің, азаматтық жауапкердің немесе олардың өкілдерінің, айыпталушының немесе оның заңды өкілінің туысы, прокурордың, судьяның, қорғаушының, тергеушінің немесе анықтаушының туысы болса; егер маман жеке, тікелей немесе жанама осы іске мүдделі деп санауға негіз беретін өзге де мән – жайлар болса. Санамаланған мән – жайлар істің қорытындысына жеке мүдделі еместігі талаптарымен байланысты.

2) егер ол анықтаушыға, тергеушіге, прокурорға, судьяға, сезіктіге, айыпталушыға, олардың қорғаушыларына, заңды өкілдеріне, жәбірленушіге, азаматтық талапкерге, азаматтық жауапкерге немесе олардың өкілдеріне не маманға қызметтік немесе өзге де байланысты болса немесе болып отырса. “ Өзге байланыс “ деген терминді материалдық байланыс, бақылауға алыну деп түсіну керек. Материалдық байланыс туралы тұжырым жасау үшін процестің басқа қатысушылары жағынан сарапшыға материалдық қолдау кездейсоқ сипатта емес, жүйелі түрде болуы керек.

3) егер ол оның нәтижесі қылмыстық іс бойынша іс қозғау немесе қылмыстық ізге түсуді бастау үшін негіз болған ревизия немесе басқа да тексеру әрекеттерін жүргізсе. Тексеру әрекеттеріне нәтижесі қылмыстық істі қозғауға негіз болған кез келген ведомстволық, инспекциялық тексеру жатады;

  1. егер оның құзыретті еместігі байқалса, яғни арнаулы ғылыми білім негізінде қойылған сұрақтарды шешуде кәсіби дайындығының жеткіліксіздігі болған кезде сарапшыға қарсылық білдіріледі.

Сарапшыға қарсылық білдіру туралы мәселені қылмыстық процесті жүргізуші орган шешеді. Егер сарапшыға қарсылық білдіру туралы мәселе ол сараптама жүргізгеннен кейін шешілсе, онда оның алдында берген қорытындысы ҚІЖК – нің 116 – бабы 1 – бөлігі 3 – тармағына сәйкес заңды күшін жояды.