8.4 Сот фототехникалық сараптама

Сот- сарапшылық фототехникалық зерттеу көбінде азаматтық істер бойынша іс жүргізу кезінде, сондай-ақ адамның жеке басына қарсы, қоғамдық қауіпсіздік пен қоғамдық тәртіпке қарсы, халықтың денсаулығына және адамгершілігіне қарсы, сот әділдігіне қарсы қылмыстар жөніндегі қылмыстық істер бойынша жүргізіледі.

Сот-фототехникалық сараптаманың тақырыбы: фотосуреттерді дайындау кезінде пайдаланылған құрал-жабдықтар мен материаларды; бейнелеулердегі фотографиялық белгілеу мен фотоматериалдарды өңдеу шарттарын; фотографиялық тәсілмен жасалған жергілікті жерлер, үй-жайлар, заттар бейнелеулерінің мөлшерлері мен өзара орналасуын анықтаумен байланысты іс жағдаяттарын арнайы ғылыми білім негізінде анықтау болып табылады.

Сараптаманың обьектлері фотографиялық түсілімдер, оларды дайындау үшін қолданылатын техникалық құралдар мен материалдар, салыстырмалы зерттеуге арналған үлгілер мен сараптама тақырыбына жататын өзге де материалдар болып табылады.

Фототехникалық сараптаманың негізгі обьектлері Фотографиялық түсілімдер болып табылады. Фототехникадағы зерттеу обьектісі ретіндегі Фотографиялық түсірілімге фотоқағаз бен мөлдір материалдарда дайындалған фотографиялық бейнелеулер кіреді.

Фотографиялық түсілімдерді 5 топқа бөлуге болады: жай фототүсірілімдер, цифрлік фототүсірілімдер, микрофильмдер, рентгенограммалар және басқалар.

Жай фототүсірілімдер – бұл жай көзбен қабылданатын және жай құралдар мен процестерді пайдалану арқылы алынатын бейнелеулер.

Цифрлік бейнелеулердің қылмыстық процесте екі түрі бар:

1. арнайы қағазда не жай жазу қағазында басылған

2. магниттік не сол секілді жеткізгіште(диск, дискета) жасырын түрде белгіленген.

Микрофильмдер – фотографиялық жолмен алынған және ортақтық мазмұнымен біріктірілген бір немесе одан да көп микробейнелеулер түріндегі ақпаратты жеткізгіштер ретінде белгіленеді.

Рентгенограммалар – бүл рентген сәулелерінің жарық сезгіш материалдарына әсер ету нәтижесінде алынған бейнелеулер. Бұл топқа өтпелі сәулеленудің басқа да түрлерінің әсер етуі кезінде алынатын бейнелеулерді жатқызуға болады.

Фотографиялық түсірілімдердің басқа да түрлеріне спектрдің көрінбейтін аймағында жандандырылған арнайы фотоматериалдағы бейнелеулер жатқызылады.

Сот фототехникалық сараптаманың ғылыми-әдістемелік негіздері фотографиялық бейнелеулердің заңдылықтарын қалыптастыру тақырыбы бар сарапшылық білім саласын құрайды. Сот фототехникалық сараптаманың әдістемесіне криминалистік, физикалық, химиялық, техникалық, математикалық және өзге де әдістер кіреді.

Сот фототехникалық сараптаманы тағайындау үшін материалдарды дайындаудың ерекшеліктері. Сот сараптамасын тағайындау туралы қаулыда зерттеу обьектлерін толықтай және дәл сипаттау талап етіледі. Сонымен қатар сараптама тағайындайтын адам түсіру үшін пайдаланылған аппаратура, түсіру жағдайы мен фотоматериалдарды өңдеу туралы ақпаратты білген болса, ол жайлы тиісті қаулыда көрсетуі тиіс.

Диагностикалық сипаттағы міндеттерді шешу мақсатында сараптама тағайындалған кезде, сұрақтар қойылған обьектлер ұсынылады. Зерттеуге ұсынылған барлық обьектлер сыртқы әсерден қорғалып, тиісінше буып-түйілу керек.