
- •8 Гамета
- •А және в гендері тәуелсіз тұқым қуалайды, АаВb х АаВb будандастырған кезде f2 ұрпағында генотип және фенотип бойынша қандай ажырау жүреді және қалай аталады:
- •Адамның жеке генетикасы, оның қандай ерекшеліктері бойынша қалыптасты:
- •Әкесі мен ұлы дальтоник, ал, анасы түсті жақсы ажырата алады. Ата-анасының және баласының генотиптерін анықтаңыз. Дальтонизм белгісі әкесінен ұлына беріле ме?
- •Г. Мендель заңдылықтарының екінші рет ашылуы келесі ғалымдармен байланысты:
- •Генофонд, генотип, геном терминдерінің дұрыс анықтамасы:
- •Днқ репликациясының механизмін кім дәлелдеген, репликация қандай механизм бойынша жүреді, днқ-ның қанша тізбегі репликацияға қатысады:
- •E. Coli-дің днқ реликациясының инициациясы қандай деңгейде реттеледі:
- •Егер анасы сау, ал әкесі дальтонизм ауруымен ауырса, онда сау қыздардың, сау ұл балалардың, қыз бен ұл балалардың бірдей сау болып туылу мүмкіндігі қандай:
- •Екі жұп дрозофилалар будандастырылды. Екі аналық жұбы а және в гендері бойынша гетерозиготалы , ал аталықтары I жұп - 41,5% АаВb : 8,5% Aabb; 8,5% aaBb: 41,5% aаbb
- •Комбинативті өзгергіштіктің түрлері:
- •Кроссинговер келесі үрдісдердің негізінде жүзеге асады:
- •Организімде, келесі генотиптерден гаметалардың қандай типтері қалыптасады:
- •Төменде келтірілген f2 қатынастарының қайсысы эпистазға жатады?
- •Харди-Вайнберг заңдылығы теңдеуінің дұрыс вариациясының табыңыз:
Екі жұп дрозофилалар будандастырылды. Екі аналық жұбы а және в гендері бойынша гетерозиготалы , ал аталықтары I жұп - 41,5% АаВb : 8,5% Aabb; 8,5% aaBb: 41,5% aаbb
II жұп - 41,5% Ааbb : 8,5% AaBb; 8,5% aabb: 41,5% aаBb.
А және В гендерінің арақашықтықтарын; І будандастыру және екінші будандастыруда аталықтарының А, а, В, b гендері жұп хромосомаларда қалай комбинацияланады: осы гендері бойынша рецессивті. Ұрпақтан келесі класстардың қатынасы алынды: А және В гендерінің ара қашықтығы =17 айқасу бірлігі = І будандастыру кезінде аналығында А және В, а және в гендері тіркескен = II будандастыру кезінде А және b, а және В гендері тіркескен
Егер жаңа аллельдер концентрациясы – А = р = 0,6; а = q = 0,4 болса, (АА=р2=0,49) + (Аа=2рq=0,42) + (aa=p2=0,09) популяциясындағы генотиптердің теңдей таралуы қалай өзгеретінін табыңыз: 0,36 АА = 0,48 Аа = 0,16 аа
Жекедараның генотипі АаСсBb. Егер АС және ас гендері тіркескен болса, және кроссинговер өтсе, онда осы жекедараның кроссинговер нәтижесінде келесі гамета түрлері түзіледі: AcB = aCB =Acb
Жұбайлардың I Rhˉ қан тобы болған баласы туылды. Осы баланың әке-шешесінің қан тобының генотиптері келесідей болу мүмкін: IAI0 Rr = I0I0 Rr = IBI0 Rr
Жұбайлардың I қан тобы болған баласы туылды. Осы баланың әке-шешесінің қан тобының генотиптері келесідей болу мүмкін: IAI0 = I0I0 = IBI0
Жоғары эукариоттардағы цитоплазматикалық тұқым қуалаушылық генетикалық материалдың детерминанттар түрінде келесілерде шоғырлануымен сипатталады: митохондрияларда
Жыныстық белгілері аралық (аталық, аналық) болатын дрозофила дарақтарын қалай атайды; жыныстық белгілері анық көрінетін дарақтар; бір организмде аталық және аналық белгілер бірге болатын дарақтар: Интерсекстер = ақын аталық, асқын аналық = гинандроморфтар
Жынысты анықтаудың хромосомалық механизмін көрсетіңіз: Protenor = Lygaeus = үшінші типі (ZW және ZZ)
Жүгері ұлпасы клеткаларында 20 хромосома, арпада-14, адамда 46. Бұл организмдерде қанша тіркесу топтары бар? 10 = 7 = 23
Иттерде қара түс (А) қоңыр туске (а) басым, ал қысқа аяқ (В) қалыпты ұзындықтағы аяққа басым (b). Қара түсті қысқа аяқты иттің генотипі келесідей болуы мүмкін: AABb =AaBb =AaBB
Комбинативті өзгергіштіктің түрлері:
Кроссинговер нәтижесінде гендердің рекомбинациясы = Мейоз кезіндегі хромосомалардың рекомбинациясы = Ұрықтандыру кезіндегі хромосомалардың рекомбинациясы
Клайнфельтер синдромымен ауратын ерлердің кариотипі: 44+XXXXY
44+XXY =44+XXXY
Комбинативті өзгергіштіктің түрлері: Кроссинговер нәтижесінде гендердің рекомбинациясы =Мейоз кезіндегі хромосомалардың рекомбинацияс =Ұрықтандыру кезіндегі хромосомалардың рекомбинациясы
Комбинативті өзгергіштіктің мысалдары: Мейоз кезінде хромосомалардың тәуелсіз ажырауы = Ұрықтандыру кезінде хромосомалардың кездейсоқ қосылуы= Кроссинговер арқылы гендердің реомбинациясы
Кроссинговер келесі үрдісдердің негізінде жүзеге асады:
Хромосомалардың конъюгациясы = Хромосомаларда хиазмаларының түзілуі
Хромосомаларда синапстарының түзілуі
Комплементарлық – бұл: аллельді емес гендердің әсерлесуінде = бір ген басқа геннің әсерін өзара толықтырады = F1 жаңа фенотиптің түзілуі
Комбинативтік өзгергіштіктің негізінде қандай биологиялық құбылыс жатыр: хромосомалардың тәуелсіз таралуы = кроссинговер = гаметалардың кездейсоқ құйылысуы
Кодоминанттылық құбылысына дұрыс анықтама беріңіз және генотипін анықтаңыз: фенотип түзуіне екі аллельдің теңдей қосқан үлесі = гетерозиготалық генотиптегі екі аллельдің қос экспрессиясы = IAIB
Конъюгация – бұл бактериялардағы гендердің ауысуы- будандастыру кезінде
Кроссинговер жиілігіне қандай факторлар әсер етеді: әртүрлі сәуленің түрлері = ДНҚ құрылымын бұзатын химиялық агенттер = гендер арасындағы ара қашықтық
Кез келген түр үшін генетикалық кодтың жарамдылық қасиеті:әмбебаптық
Келесідей генотипі бар өсімдіктер қандай гамета типтерін бере алады: ААВВ; Ааbb; АаBb: AB = ab,Ab = AB, Ab, aB, ab
Кроссинговердің түрлері: соматикалық = тең емес = мейоздық
Кроссинговер жиілігіне қандай факторлар әсер етеді: Температура = даму кезеңдері (жасы) = организм жынысы
Келесі популяциялардағы А аллелінің жиілігін (р) және а аллелінің жиілігін (q) табыңыз:АА = 36%, Аа = 48%, аа = 16%; АА = 64%, Аа = 32%, аа = 4%; АА = 49%, Аа = 42%, аа = 9%; А аллелінің жиілігі (р) = 0,6 = а аллелінің жиілігі (q) = 0,4 = А аллелінің жиілігі (р) = 0,8 = а аллелінің жиілігі (q) = 0,2 = А аллелінің жиілігі (р) = 0,7 = а аллелінің жиілігі (q) = 0,3
Көк көзді оңақай, қан тобы 0 ер адам қан тобы А болатын қоңыр көзді солақай әйелге үйленді. Әйелінің анасы көк көзді және қан тобы 0. Осы некеден көк көзді солақай, қан тобы 0; қоңыр көзді солақай, қан тобы 0; көк көзді оңақай, қан тобы А болатын балалардың туылу мүмкіндігін табыңыз: 1/8 = 1/8 = 1/8
Көздері жақсы көретін отбасының дальтоник ұлы мен қалыпты көретін қызы бар; көзі жақсы көретін қызының екі ұлы бар, оның біреуі-дальтоник; көзі жақсы көретін қызының бес ұлы бар, олардың барлығының көздері жақсы көреді. Ата-аналары, балалары, немерелерінің мүмкін болатын генотиптері қандай? Ата-аналардың генотиптері – Dd және DY = Балалардың генотиптері – dY, Dd, DD = Немерелердің генотиптері – немере қыздары - DD, немере ұлдары - DY, dY; дені сау немерелері - DY
Көздері жақсы көретін отбасының дальтоник ұлы мен қалыпты көретін қызы бар; көзі жақсы көретін қызының екі ұлы бар, оның біреуі-дальтоник; көзі жақсы көретін қызының бес ұлы бар, олардың барлығының көздері жақсы көреді. Ата-аналары, балалары, немерелерінің мүмкін болатын генотиптері қандай? Ата-аналардың генотиптері – Dd және DY = Балалардың генотиптері – dY, Dd, DD = Немерелердің генотиптері– немере қыздары - DD, немере ұлдары - DY, dY; дені сау немерелері - DY
Көрсеткіштер мен қасиеттердің тұқым қуалаушылық сипатын біртүрлерді қолданумен анықтайтын әдіс: Генеалогиялық
Қай теңдік генетикалық тепе-теңдіктің сақталуының математикалық үлгісін береді? p2 + 2pq + q2 = 1
Қан ұюы қалыпты ата-ананың ұлы гемофилиямен ауырады, ал, қызының қан ұюы қалыпты, осы қан ұюы қалыпты қызының екі ұлы бар, оның біреуі-гемофилиямен ауырады; қан ұюы қалыпты қызының бес ұлы бар, олардың барлығының көздері жақсы көреді. Ата-аналары, балалары, немерелерінің мүмкін болатын генотиптері қандай?
Қан тобы 0 ер адам қан тобы АВ болатын әйелге үйленді. Әйелінің әкесі гемофилиямен ауырады. Бұл некеден туылған балаларының фенотиптерін табыңыз: дені сау ұл балалардың 1\8 қан тобы А; 1\8 қан тобы В = дені сау қыз балалардың 2/8 қан тобы А; 2/8 қан тобы В (1/2 = гемофилия генің тасымалдаушы) = гемофилиямен ауыратын ұл балалардың 1/8 қан тобы А; 1/8 қан тобы В = Ата-аналардың генотиптері – Hh және HY = Балалардың генотиптері – hY, Hh, HH = Немерелердің генотиптері – немере қыздары - HH, немере ұлдары - HY, hY; дені сау немерелер - HY\
Қан тобы 0 ер адам қан тобы А болып келген әйелге үйеленді. Әйелдің әкесінің қан тобы 0. Ата-анасының генотипін анықтаңыз және бұл некеде балаларының қан топтары 0 және А мүмкін болу ықтималдығы:
ата-аналар генотипі IAI0 x i0i0 = 1/2 - I0I0 ықтимал = 1/2 - IАI0 ықтимал
Қан тобы 0 болатын ер адам қан тобы А әйелге үйленді. Әйелінің әкесінің қан тобы 0. Ата- аналарының генотипін және осы некеден туылған балалрының қан топтары 0 және А болу мүмкіндігін анықтаңыз: ата-аналарының генотипі IAI0 x i0i0 = түзілу мүмкіндігі 1/2 - I0I0 = түзілу мүмкіндігі 1/2 - IАI0
Қан тобы 0 еркек қан тобы А әйелге үйленді. Әйелдің әкесінің қан тобы 0. Ата-анасының генотипін анықтаңыз, бұл некедегі балалардың қан тобы 0; қан тобы А болатын балалардың туылу ықтималдығы қандай?
ата-анасының генотиптері IAI0 x i0i0 = ықтималдығы 1/2 - I0I0 = ықтималдығы 1/2 - IАI0
Қан ұюы қалыпты ата-ананың ұлы гемофилиямен ауырады, ал, қызының қан ұюы қалыпты, осы қан ұюы қалыпты қызының екі ұлы бар, оның біреуі-гемофилиямен ауырады; қан ұюы қалыпты қызының бес ұлы бар, олардың барлығының көздері жақсы көреді. Ата-аналары, балалары, немерелерінің мүмкін болатын генотиптері қандай?
Қандай клеткаларда ядро генетикалық ақпаратты тасымалдаушы болып табылады, ДНҚ ядроның қай бөлігінде орналасады: жұмыртқа жасуша = сперматозоид = хромосома
Қандай қосылыстардың құрамына азот кіреді? ДНҚ = РНҚ = Амин қышқылы
Қандай химиялық байланыстар мен өзара әрекеттесу ДНҚ молекуласының қос спиральді құрылымын тұрақтандырады? Сутектік = фосфодиэфирлік = N-гликозидтік
Қандай гендердің өзара әсерлесуі кезінде F2 ажырау 1:4:6:4:1 қатынасында болады? аллельді емес гендердің әсерлесуінде = полимерлі гендердің әсерлесуінде = кумулятивті полимерлі гендердің әсерлесуінде
Қандай гендердің өзара әсерлесуінде F2 ажырау қатынасы 13:3 құрайды? аллельді емес гендердің әсерлесуінде = қос доминанты эпистазда = бір геннің әсері басқа геннің әсерінен тежелуі кезінде
Қандай гендердің өзара әсерлесуінде F2 ажырау қатынасы 15:1 құрайды? аллельді емес гендердің әсерлесуінде = полимерлі гендердің әсерлесуінде = кумулятивті емес полимерияда
Қандай гендердің өзара әсерлесуінде F2 ажырау қатынасы 12:3:1 құрайды? аллельді емес гендердің әсерлесуінде = доминантты эпистазда = бір геннің әсері басқа геннің әсерінен тежелуі кезінде
Қандай клеткаларда ядро генетикалық ақпаратты тасымалдаушы болып табылады, ДНҚ ядроның қай бөлігінде орналасады: жұмыртқа жасуша = сперматозоид = хромосома
Қандай қосылыстардың құрамына азот кіреді? ДНҚ = РНК = амин кышкылы
Қандай химиялық байланыстар мен өзара әрекеттесу ДНҚ молекуласының қос спиральді құрылымын тұрақтандырады? Сутектік = фосфодиэфирлік = N-гликозидтік
Қара түсті гомозиготалы өсімдік ақ түсті тұқымды өсімдікпен будандастырылған. F1, Ғ2 ұрпақтарының және F1 ұрпағын ақ тұқымды ата-анасымен қайыра будандастырғандағы ұрпақтардың фенотипін табыңыз: F1 барлық тұқымы қара түсті = F2 ажырау қатынасы 3/4 қара : 1/4 ақ түсті = тұқымдарының жартысы қара түсті, жартысы ақ түсті
Қымыздық (Rumex ) өсімдігінің түрлері полиплоидты түрлер қатарына жатады және хромосома саны x = 10. х және n белгілерін қолдану арқылы октаплоидты; гексаплоидты; тетраплоидты түрлердің диплоидты хромосомалар санын көрсетіңіз: 2n = 8x = 80 ; 2n = 6x = 60;
2n = 4x = 40
Қызанақ өсімідігінің жемісінің қызыл (R) түсі ақ (r) түсіне басымдылық көрсетеді.
Ұрпақтың генотипін және фенотипін, сонымен қатар, RR x rr; rr x rr; Rr х Rr будандастырудағы қатынасты анықтаңыз:ұрпақтың генотипі – Rr, фенотипі – қызыл жеміс,ұрпақтың генотипі – rr, фенотипі – ақ жеміс
ұрпақтың генотиптері RR: Rr: rr, фенотип бойынша ажырау қатынасы 3:1, генотип бойынша 1:2:1: Ата-аналардың генотиптері – Hh және HY = Балалардың генотиптері – hY, Hh, HH = Немерелердің генотиптері– немере қыздары - HH, немере ұлдары - HY, hY; дені сау немерелер - HY
Қоңыр көзді оңақай көк көзді солақайға шықты. Олардың екі баласы туылды – біреуі көк көзді оңақай, екіншісі көк көзді солақай. Анасы мен балалардың генотиптерін анықтаңыз: ққОо – ұрпақ генотипі = ққоо – ұрпақ генотипі = ҚқОо – ана генотипі
Қос аллельді күйден артық – көптік аллель
Құстардың, кейбір қосмекенділердің жынысын анықтаған кезде, қандай жаныс гетерогаметалы, ал қандай жыныс гомогаметалы; Lygaeus типі бойынша қандай жыныстың жиынтығы ХY: 1 аналық – ZW = 1 аталық – ZZ = 1 аталық – ХY, Lygaeus типі бойынша
Құстардың, кейбір қосмекенділердің жынысын анықтаған кезде қандай жаныс гетерогаметалы, ал қандай жыныс гомогаметалы; Protenor типі бойынша қандай жыныстың жиынтығы Х0: 1 аталық – ZZ = 1 аналық – ZW = 1 аталық – Х0, Protenor типі бойынша
Мейозда кездесетін құбылыстар: Хромосомаларда хиазма түзіледі = Кроссинговер = Гендер алмасуы
Митоздық бөліну кезіндегі профазада кездесетін құбылыстар: Хромосомалардың түзілуі = Клетка қабықшасының жойылуы =Цитокинез
Митоздың кезеңдері: Профаза = Анафаза = Телофаза
Мейоз бөлінуі нәтижесінде пайда болады: Гаметалар =Жұмыртқа жасушасы =Сперматозоид
Мендельдің ашқан тұқымқуалаушылық заңдылықтары:
Біркелкілік заңы =Ажырау заңы =Белгілердің тәуелсіз тұқым қуалау заңы
Модификациялық өзгергіштіктің қасиеттері:
Өзгерген белгінің тұқым қуаламауы = Мейозда хромосоманың тәуелсіз ажырауы = Ұрықтану кезінде гаметалардың тәуелсіз қосылуы
Модификациялық өзгергіштіктің себептері:
ДНК молекулалардың өзгеріске ұшырамауы = Хромосомалардағы өзгерістердің болмауы = Белгілердің тұқым қуаламауы
Мутациялық өзгергіштіктің түрлері:
Гендік мутациялар = Хромосомалық мутациялар = Геномдық мутациялар
Морфологиялық аспектте хромосома екіге бөлінеді: хроматид
Митоз нәтижесінде не түзіледі: екі жаңа клетка = түзілген жаңа клеткада бірдей хромосомалар жиынтығы болады = хромосомалар жиынтығы ата-аналар хромосомаларымен бірдей
Мейоз нәтижесінде не түзіледі: жыныс клеткалары – гаметалар = жыныс клеткалары – споралар = әр түзілген клетка ата-аналық клеткаларындағы хромосомаларының жартысын алады
Митоздың мейоздан айырмашылығын анықтаңыз: 2n жиынтығы сақталады = редукциялық бөліну жүрмейді = кроссинговер процесі жүрмейді
Митоздың мейоздан айырмашылығын анықтаңыз: 2n жиынтығы сақталады = редукциялық бөліну жүрмейді = кроссинговер процесі жүрмейді
Мейоздың бірінші және екінші бөлінуі кезінде қанша клетка және мейоз нәтижесінде не түзіледі: 2 клетка = 4 клетка = гаплоидты хромосомалар жиынтығы бар жыныс клеткаларын
Мутагендер сыныптары: физикалық, химиялық, биологиялық
Мутациялық процесте геномдардың тартылу дәрежесі бойынша мутациялардың сыныпталуы: гендік, хромосомалық, геномдық
Мутациялардың генотип бойынша сыныпталуы:гендік, хромосомалық, геномды
Мутацияны негіздейтін факторлар:мутагендер
Мутацияның пайда болу процесі-мутагенез
Мутация, гендер ағыны, генетикалық салмақ, гендер дрейфі, кездейсоқ емес будандастыру – бұл факторлар: популяция құрылымын бұзатын
Модификациялық өзгергіштіктің қасиеттері: Өзгерген белгінің тұқым қуаламауы = Мейозда хромосоманың тәуелсіз ажырауы =Ұрықтану кезінде гаметалардың тәуелсіз қосылуы
Модификациялық өзгергіштіктің себептері: ДНК молекулалардың өзгеріске ұшырамауы = Хромосомалардағы өзгерістердің болмауы =Белгілердің тұқым қуаламауы
мРНКдағы интрондардың жойылу және экзондардың бірігу процесі: сплайсинг\
мРНКдағы транскрипцияланатын ДНК аймақтары: экзон
Нуклеотидтері келесідей орналасқан ген аудандарында құрылған мРНҚ-ның нуклеотид тізбегін анықтаңыз:CCGGAТТCGGCCAAG; GCТAGCCТAGGACТТ; CACGAТCCТТCТAGG: GGCCUAAGCCGGUUC = CGAUCGGAUCCUGAA = GUGCUAGGAAGAUCC
Нүкте мутацияларға мыналар жатады: Трансверсия = Инсерция = Транзиция
Нуклеотидтері келесідей орналасқан ген аудандарында құрылған мРНҚ-ның нуклеотид тізбегін анықтаңыз:CCGGAТТCGGCCAAG; GCТAGCCТAGGACТТ; CACGAТCCТТCТAGG: GGCCUAAGCCGGUUC = CGAUCGGAUCCUGAA = GUGCUAGGAAGAUCC
Нуклеин қышқылының нуклеотид құрамында:азотты негіз = пентоза қанты (рибоза, дезоксирибоза) = фосфор қышқылының қалдығы
Оң-резус (Rh+) – доминантты белгі, ал, теріс-резус (Rh-) – рецессивті белгі. Сәйкес аллелдер (R - r) аутосомада локализацияланған. Егер ата-анасының бірінің резус-факторы Rh+, ал екіншісінікі Rh- болса; ата-анасының екеуінің де резус-факторы Rh+ болса; ата-анасының екеуінің де резус-факторы Rh- болса фенотиптері әртүрлі балалардың туылу мүмкіндігі қандай? 50% Rh+ және 50% Rh- = 100% Rh+