- •Душанбе – 2009.
- •§1. Предмети њуќуќи мењнатї
- •§2. Услуби њуќуќи мењнатї
- •§3. Системаи њуќуќи мењнатї њамчун
- •§4. Таносуби њуќуќи мењнатї бо дигар соњањои муљовири њуќуќ
- •§5. Предмет, услуб ва системаи илми њуќуќи мењнатї
- •Саволу супоришњо барои худсанљї
- •Боби II. Манбаъњои њуќуќи мењнатї
- •§1. Мафњум ва хусусиятњои хоси манбаъњои
- •§2. Таснифи манбаъњои њуќуќї мењнатї
- •§3. Ќонунгузории умумї ва махсус оид ба мењнат. Ягонагї ва тафриќа дар танзими муносибатњои мењнатї
- •§4. Амали ќонунњо ва дигар санадњои меъёрии њуќуќї оид ба мењнат дар замон, макон
- •§5. Наќши фаъолияти њуќуќэзоњдињии маќомоти судї дар танзими муносибатњои мењнатї
- •Боби III. Принсипњои њуќуќи мењнатї
- •§1. Мафњум, ањамият ва таснифи принсипњои њуќуќї
- •§2. Принсипњои байнисоњавии танзими
- •§3. Таркиб ва мазмуни принсипњои асосии
- •1) Принсипи озод будани мењнат, аз љумла њуќуќ ба мењнат;
- •2) Принсипи манъи њамагуна мањдудият дар бахши мењнат;
- •3) Принсипи манъи мењнати иљборї;
- •4) Принсипи њимоя аз бекорї ва мусоидат ба шуѓлмандї;
- •6) Принсипи баробарии њуќуќу имкониятњои кормандон;
- •7) Принсипи таъмини њуќуќи кормандон ба пардохти айниваќтї ва одилонаи музди мењнат;
- •9) Принсипи таъмини њуќуќи кормандон ва корфармоён ба муттањидшавї бањри њифзи њуќуќ ва манфиатњои хеш;
- •10) Принсипи таъмини њуќуќи кормандон љињати иштирок дар идоракунии ташкилот;
- •11) Принсипи мувофиќати танзими давлатї ва шартномавии муносибатњои мењнатї ва дигар муносибатњои бо онњо алоќаманди љамъиятї;
- •12) Принсипи шарикии (њамкории) иљтимої;
- •13) Принсипи талофии зиёни ба корманд дар иртибот ба иљрои вазифањои мењнатї расонидашуда;
- •14) Принсипи муќаррар намудани кафолатњои давлатии таъмини њуќуќњои кормандон ва корфармоён ва ба амал баровардани назорату тафтиши риояи онњо;
- •15) Принсипи таъмини њуќуќи њар як шахс ба њимояи давлатии њуќуќу озодињо;
- •16) Принсипи таъмини њуќуќ ба баррасии бањсњои инфиродї ва коллективии мењнатї, инчунин ба корпартої;
- •18) Принсипи таъмини њуќуќи иттифоќњои касаба љињати ба амал баровардани назорату тафтиши риояи ќонунгузории мењнатї ва дигар санадњои меъёрии њуќуќии таљассумкунандаи меъёрњои њуќуќи мењнатї;
- •19) Принсипи таъмини њуќуќи корманд љињати дар љараёни фаъолияти мењнатї њифз намудани шарафи худ;
- •20) Принсипи таъмини њуќуќи корманд ба суѓуртаи иљтимої.
- •Боби IV. Субъектњои њуќуќи мењнатї
- •§1. Мафњуми субъектњои њуќуќї мењнатї
- •§2. Шахси воќеї њамчун субъекти њуќуќи мењнатї
- •§3. Корфармо њамчун субъекти њуќуќи мењнатї
- •§4. Коллективи мењнатї њамчун субъекти
- •§5. Маќомоти намояндагии кормандони ташкилот ва маќомоти намояндагии корфармоён њамчун субъекти њуќуќи мењнатї
- •Боби V. Муносибатњои њуќуќї дар бахши њуќуќи мењнатї
- •§ 1. Мафњум ва тавсифи умумии низоми муносибатњои њуќуќї дар соњаи њуќуќи
- •§2. Муносибати њуќуќии мењнатї ва хусусиятњои он
- •§3. Субъектњои муносибати њуќуќии мењнатї
- •§4. Мазмуни муносибати њуќуќии мењнатї
- •§5. Асосњои ба вуљуд омадан, таѓйир ёфтан ва ќатъ гаштани муносибати њуќуќии мењнатї
- •§6. Муносибатњои њуќуќии алоќаманд ба
- •2) Муносибатњои њуќуќии иљтимої-шарикї1.
- •7) Муносибатњои њуќуќї оид ба баррасии бањсњои мењнатї.
- •Боби VI. Шарикии иљтимої дар бахши мењнат
- •§1. Мафњум ва низоми шарикии иљтимої дар бахши муносибатњои мењнатї ва дигар муносибатњои љамъиятии ба онњо алоќаманд
- •§2. Намояндагии манфиатњои кормандон ва корфармоён дар бахши шарикии иљтимої
- •§3. Маќомоти шарикии иљтимої
- •§4. Шартномањои коллективї ва созишномањо
- •§5. Назорати иљрои шартномаю созишномањои
- •Накардани онњо
- •Ќисми махсус Боби VII Бозори мењнат ва танзими њуќуќии мусоидат ба шуѓлмандї ва бокортаъминкунї
- •Боби VIII Шартномаи мењнатї
- •Мафњум ва ањамияти шартномаи мењнатї.
- •Љонибњо ва тартиби умумии бастани шартномаи мењнатї.
- •Мазмуни шартномаи мењнатї.
- •Намудњои алоњидаи шартномаи мењнатї.
- •Таѓйир ёфтани шартномаи мењнатї.
- •6.Ќатъшавии шартномаи мењнатї. Муќаррароти умумї оид ба ќатъшавии шартномаи мењнатї.
- •Бекор намудани шартномаи мењнатї бо ташаббуси корманд.
- •8. Бекор намудани шартномаи мењнатї бо ташаббуси корфармо.
- •Ќатъшавии шартномаи мењнатї бинобар њолатњои ба иродаи љонибњои он вобаста набуда.
- •Ба расмият даровардани ќатъшавии шартномаи мењнатї.
- •Дафтарчаи мењнатї.
- •Боби IX
- •Мафњум ва танзими њуќуќии ваќти корї.
- •Намудњои ваќти корї. Ваќти кори мўътадил. Ваќти кори кўтоњшуда. Ваќти нопурраи кор.
- •Изофакорї.
- •Реља ва бањисобгирии ваќти корї. Мафњуми рељаи ваќти корї. Рўзи кори ба меъёр гирифтанашуда.
- •Рељаи чандирии ваќти корї. Кори бастї.
- •Таќсимоти рўзи корї ба ќисматњо. Бањисобгирии ваќти корї.
- •Боби X Ваќти дамгирї
- •Рухсатињои боподоши њарсола. Мафњум ва намудњои рухсатии боподоши њарсола. Тартиби пешкаш намудани рухсатињои боподоши њарсола.
- •Рухсатињои эъљодї ва иљтимої.
- •Рухсатињои бе подоши музди мењнат.
- •Боби XI Танзими њуќуќии музди мењнат
- •Мафњум ва усулњои танзими њуќуќии музди мењнат.
- •Низоми тарифии музди мењнат ва унсурњои он.
- •Шаклњо ва низоми музди мењнат.
- •Музди мењнат њангоми дуршавї аз шароитњои мўътадили мењнат.
- •Бамеъёргирии мењнат.
- •Боби XII Кафолатњо ва љубронпулињо
- •1. Мафњуми кафолатњо ва љубронпулињо.
- •2. Кафолатњо ва љубронпулињо њангоми фиристонидани кормандон ба сафари хизматї ва кўчидан љињати иљрои кор ба дигар мањал.
- •3. Кафолатњо ва љубронпулињо барои кормандон бинобар иљро намудани ўњдадорињои давлатї ё љамъиятї.
- •4. Кафолат ва љубронпулињо барои кормандон њангоми таъвизї тањсил ва кор.
- •5. Дигар намудњои кафолатњо ва љубронпулињо.
- •Боби XV Њифзи мењнат
- •Боби XVI Њифзи њуќуќњои мењнатии кормандон
- •Боби XVII
- •Боби XVIII Танзими байналмилалї-њуќуќии мењнат
Низоми тарифии музди мењнат ва унсурњои он.
Низоми тарифии музди мењнат ин маљмўи нормативњост, ки ба воситаи онњо тафриќагузории музди мењнати кормандони категорияњои гуногун баамал бароварда мешавад. Низоми тарифї аз унсурњои зерин иборат мебошад: меъёрњои тарифї (маошњо), љадвали тарифї, коэффисентњои тарифї. Меъёрњои таърифи муайяннамояндаи барасмиятдарории андозаи музди мењнати кормандон барои иљро намудани меъёри мењнати (ўњдадории мењнатї) мушахас (квалификация) дар доираи воњиди ваќт (соат, рўз, моњ) аст, ки дарбаргирандаи њаљми њавасмандгардонї барои иљрои кор бо назардошти фоиданокии љаъмиятии мењнати сарфшуда, сатњи муракабии он. Андозаи меъёри таърифи аз љониби ташкилот мустаќилона муайян карда мешавад, ки дар шартномаи колективї ва созишномаи тарифи муќаррар мегардад. Истисно барои ташкилотњои буљетї аст. Мењнатї кормандони ташкилотњои буљетї дар асоси љадвали ягонаи тарифї пардохта мешавад аз инрў меъёрњои таърифии онњо бо тартиби марказонидашуда тасдиќ мегардад. Вобаста ба зиёдгардии меъёри разряди(муайянкунандаи муракабии корњои иљрошаванда ва сатњи класификатсияи корманд) меъёри таърифи меафзояд. Таносуби меъёри таърифии ставкањои гуногун бо ёрии љадвали таърифї муайян мегардад. Љадвали тарифї ин маљмўи разрядњои таърифии кор(ихтисос, мансаб), ки вобаста ба мураккабии кор ва хислати квалификатсионии кормандон бо ёрии коэфисенти тарифї муайяншаванда мебшад. Он дарбаргирандаи разрядњо ва коэфисенти тарифї, ки муќобили њар як разряд саркарда аз дум разряд меистад. Коэфисент нишон медињад, ки чанд маротиба меъёри тарифї разряди мушахас аз меъёри таърифи дигар зиёд аст. Мураккабии корњои иљрошаванда дар асоси тарификацияи он муайян карда мешавад. Тарификацияи кор ин дохил намудани намуди мењнат ба разряди таърифи ва ё категорияњои квалификационии вобаста ба аз мураккабии мењнат мебошад. Разряди таърифї ин иникоси њаљми мураккабии мењнат ва квалификацияи корманд мебошад. Разряди квалификатсионї иникоси њаљми сатњи тайёрии касбии корманд аст.
Мушкилоти иљроиши кор дар асоси тарифкунонии онњо муайян карда мешавад. Тарифкунонии кор ва ба кормандон додани дараљањои тарифї аз рўи Маълумотномаи ягонаи тарифию тахассусии кор ва касби кормандон ва Маълумотномаи ягонаи тахассусии мансабњои роњбарон, мутахассисон ва хизматчиён сурат мегирад, ки онњоро Њукумати Љумњурии Тољикистон тасдиќ мекунад;
Моддаи 1041. Тарифњои давлатї дар соњаи пардохти музди мењнат. Тарифњои давлатї дар соњаи пардохти музди мењнат дар Љумњурии Тољикистон аз меъёрњои соатбайъ ва ё моњона ва маош аз рўи вазифа иборат мебошанд, ки њадди аќали музди мењнати гурўњњои мушаххаси кормандони дараљаи тахассуси касбии ташкилотњои буљетиро муайян мекунанд.
Корфармоёни дигар бояд тарифњои муќарраршударо барои тафриќаи музди мењнати кормандон њамчун кафолати њадди аќали музди мењнат истифода баранд.
Тарифњои давлатї дар соњаи пардохти музди мењнат дар асоси њадди аќали музди мењнат аз рўи коэффитсентњои тарифии љадвали ягонаи тарифии Љумњурии Тољикистон ва тарифњои маоши дараљаи аввал аз тарафи Њукумати Љумњурии Тољикистон бо иштироки иттифоќњои касаба барои тафриќаи њадди аќали музди мењнати гуруњњои кормандони касбию тахассусї муќарраршуда муайян карда мешаванд.
Тарифњои давлатї дар соњаи музди мењнат, њамчунин меъёрњои маоши соатбайъ, рўзбайъ ва ѓайрањо, ки бо дарназардошти ин меъёрњо њисоб карда мешаванд, кам карда намешаванд ва онњо барои муќаррар намудани андозаи мушаххаси маош дар шартномањои (созишномањои) коллективї, инчунин дар сметањои дахлдори харољоти воситањо барои нигоњдории ташкилотњои аз буљети давлатї маблаѓгузоришаванда њамчун асос ба њисоб мераванд.
Тарифњои давлатї дар соњаи пардохти музди мењнат дар сурати зиёд шудани андозаи њадди аќали музди мењнат таѓйир меёбанд.
Моддаи 1042. Тартиби пардохти музди мењнати кормандон. Музди мењнати кормандон дар асоси меъёрњои (маошњои) соатбайъ ва (ё) моњонаи тарифї пардохта мешавад, ки онњоро шартномањои (созишномањои) коллективї, шартномаи (ќарордоди) мењнатї ва дар ташкилотњои аз буљети давлатї маблаѓгузоришаванда бошанд, Њукумати Љумњурии Тољикистон муайян мекунад.
Ба дараљаи мушаххаси тарифї (вазифа) мансуб донистани корњои иљрошаванда ва ба кормандони кироя додани дараљаи тахассусии мувофиќ аз рўи тартибе сурат мегирад, ки онро шартномањои (созишномањои) коллективї ё корфармо мутобиќи Маълумотномаи ягонаи тарифию тахассусии кор ва касби кормандон, Маълумотномаи ягонаи тахассусии мансабњои роњбарон, мутахассисон ва хизматчиён, дигар маълумотномањои тахассусие, ки тибќи тартиби муќарраршуда тасдиќ шудаанд, муќаррар намудаанд.
Ба кормандоне, ки меъёрњои мењнатиашонро иљро менамоянд, дараљаи нисбатан баланди тахассусї дар навбати аввал дода мешавад.
Агар корманд дар давоми як сол на камтар аз се моњ корњои дараљаи баландтари тахассусиро бо мувафаќият иљро карда бошад, њуќуќ дорад аз корфармо тибќи тартиби муќарраршуда талаб намояд, ки ба ў дараљаи баландтари тахассусї дињад.