- •Душанбе – 2009.
- •§1. Предмети њуќуќи мењнатї
- •§2. Услуби њуќуќи мењнатї
- •§3. Системаи њуќуќи мењнатї њамчун
- •§4. Таносуби њуќуќи мењнатї бо дигар соњањои муљовири њуќуќ
- •§5. Предмет, услуб ва системаи илми њуќуќи мењнатї
- •Саволу супоришњо барои худсанљї
- •Боби II. Манбаъњои њуќуќи мењнатї
- •§1. Мафњум ва хусусиятњои хоси манбаъњои
- •§2. Таснифи манбаъњои њуќуќї мењнатї
- •§3. Ќонунгузории умумї ва махсус оид ба мењнат. Ягонагї ва тафриќа дар танзими муносибатњои мењнатї
- •§4. Амали ќонунњо ва дигар санадњои меъёрии њуќуќї оид ба мењнат дар замон, макон
- •§5. Наќши фаъолияти њуќуќэзоњдињии маќомоти судї дар танзими муносибатњои мењнатї
- •Боби III. Принсипњои њуќуќи мењнатї
- •§1. Мафњум, ањамият ва таснифи принсипњои њуќуќї
- •§2. Принсипњои байнисоњавии танзими
- •§3. Таркиб ва мазмуни принсипњои асосии
- •1) Принсипи озод будани мењнат, аз љумла њуќуќ ба мењнат;
- •2) Принсипи манъи њамагуна мањдудият дар бахши мењнат;
- •3) Принсипи манъи мењнати иљборї;
- •4) Принсипи њимоя аз бекорї ва мусоидат ба шуѓлмандї;
- •6) Принсипи баробарии њуќуќу имкониятњои кормандон;
- •7) Принсипи таъмини њуќуќи кормандон ба пардохти айниваќтї ва одилонаи музди мењнат;
- •9) Принсипи таъмини њуќуќи кормандон ва корфармоён ба муттањидшавї бањри њифзи њуќуќ ва манфиатњои хеш;
- •10) Принсипи таъмини њуќуќи кормандон љињати иштирок дар идоракунии ташкилот;
- •11) Принсипи мувофиќати танзими давлатї ва шартномавии муносибатњои мењнатї ва дигар муносибатњои бо онњо алоќаманди љамъиятї;
- •12) Принсипи шарикии (њамкории) иљтимої;
- •13) Принсипи талофии зиёни ба корманд дар иртибот ба иљрои вазифањои мењнатї расонидашуда;
- •14) Принсипи муќаррар намудани кафолатњои давлатии таъмини њуќуќњои кормандон ва корфармоён ва ба амал баровардани назорату тафтиши риояи онњо;
- •15) Принсипи таъмини њуќуќи њар як шахс ба њимояи давлатии њуќуќу озодињо;
- •16) Принсипи таъмини њуќуќ ба баррасии бањсњои инфиродї ва коллективии мењнатї, инчунин ба корпартої;
- •18) Принсипи таъмини њуќуќи иттифоќњои касаба љињати ба амал баровардани назорату тафтиши риояи ќонунгузории мењнатї ва дигар санадњои меъёрии њуќуќии таљассумкунандаи меъёрњои њуќуќи мењнатї;
- •19) Принсипи таъмини њуќуќи корманд љињати дар љараёни фаъолияти мењнатї њифз намудани шарафи худ;
- •20) Принсипи таъмини њуќуќи корманд ба суѓуртаи иљтимої.
- •Боби IV. Субъектњои њуќуќи мењнатї
- •§1. Мафњуми субъектњои њуќуќї мењнатї
- •§2. Шахси воќеї њамчун субъекти њуќуќи мењнатї
- •§3. Корфармо њамчун субъекти њуќуќи мењнатї
- •§4. Коллективи мењнатї њамчун субъекти
- •§5. Маќомоти намояндагии кормандони ташкилот ва маќомоти намояндагии корфармоён њамчун субъекти њуќуќи мењнатї
- •Боби V. Муносибатњои њуќуќї дар бахши њуќуќи мењнатї
- •§ 1. Мафњум ва тавсифи умумии низоми муносибатњои њуќуќї дар соњаи њуќуќи
- •§2. Муносибати њуќуќии мењнатї ва хусусиятњои он
- •§3. Субъектњои муносибати њуќуќии мењнатї
- •§4. Мазмуни муносибати њуќуќии мењнатї
- •§5. Асосњои ба вуљуд омадан, таѓйир ёфтан ва ќатъ гаштани муносибати њуќуќии мењнатї
- •§6. Муносибатњои њуќуќии алоќаманд ба
- •2) Муносибатњои њуќуќии иљтимої-шарикї1.
- •7) Муносибатњои њуќуќї оид ба баррасии бањсњои мењнатї.
- •Боби VI. Шарикии иљтимої дар бахши мењнат
- •§1. Мафњум ва низоми шарикии иљтимої дар бахши муносибатњои мењнатї ва дигар муносибатњои љамъиятии ба онњо алоќаманд
- •§2. Намояндагии манфиатњои кормандон ва корфармоён дар бахши шарикии иљтимої
- •§3. Маќомоти шарикии иљтимої
- •§4. Шартномањои коллективї ва созишномањо
- •§5. Назорати иљрои шартномаю созишномањои
- •Накардани онњо
- •Ќисми махсус Боби VII Бозори мењнат ва танзими њуќуќии мусоидат ба шуѓлмандї ва бокортаъминкунї
- •Боби VIII Шартномаи мењнатї
- •Мафњум ва ањамияти шартномаи мењнатї.
- •Љонибњо ва тартиби умумии бастани шартномаи мењнатї.
- •Мазмуни шартномаи мењнатї.
- •Намудњои алоњидаи шартномаи мењнатї.
- •Таѓйир ёфтани шартномаи мењнатї.
- •6.Ќатъшавии шартномаи мењнатї. Муќаррароти умумї оид ба ќатъшавии шартномаи мењнатї.
- •Бекор намудани шартномаи мењнатї бо ташаббуси корманд.
- •8. Бекор намудани шартномаи мењнатї бо ташаббуси корфармо.
- •Ќатъшавии шартномаи мењнатї бинобар њолатњои ба иродаи љонибњои он вобаста набуда.
- •Ба расмият даровардани ќатъшавии шартномаи мењнатї.
- •Дафтарчаи мењнатї.
- •Боби IX
- •Мафњум ва танзими њуќуќии ваќти корї.
- •Намудњои ваќти корї. Ваќти кори мўътадил. Ваќти кори кўтоњшуда. Ваќти нопурраи кор.
- •Изофакорї.
- •Реља ва бањисобгирии ваќти корї. Мафњуми рељаи ваќти корї. Рўзи кори ба меъёр гирифтанашуда.
- •Рељаи чандирии ваќти корї. Кори бастї.
- •Таќсимоти рўзи корї ба ќисматњо. Бањисобгирии ваќти корї.
- •Боби X Ваќти дамгирї
- •Рухсатињои боподоши њарсола. Мафњум ва намудњои рухсатии боподоши њарсола. Тартиби пешкаш намудани рухсатињои боподоши њарсола.
- •Рухсатињои эъљодї ва иљтимої.
- •Рухсатињои бе подоши музди мењнат.
- •Боби XI Танзими њуќуќии музди мењнат
- •Мафњум ва усулњои танзими њуќуќии музди мењнат.
- •Низоми тарифии музди мењнат ва унсурњои он.
- •Шаклњо ва низоми музди мењнат.
- •Музди мењнат њангоми дуршавї аз шароитњои мўътадили мењнат.
- •Бамеъёргирии мењнат.
- •Боби XII Кафолатњо ва љубронпулињо
- •1. Мафњуми кафолатњо ва љубронпулињо.
- •2. Кафолатњо ва љубронпулињо њангоми фиристонидани кормандон ба сафари хизматї ва кўчидан љињати иљрои кор ба дигар мањал.
- •3. Кафолатњо ва љубронпулињо барои кормандон бинобар иљро намудани ўњдадорињои давлатї ё љамъиятї.
- •4. Кафолат ва љубронпулињо барои кормандон њангоми таъвизї тањсил ва кор.
- •5. Дигар намудњои кафолатњо ва љубронпулињо.
- •Боби XV Њифзи мењнат
- •Боби XVI Њифзи њуќуќњои мењнатии кормандон
- •Боби XVII
- •Боби XVIII Танзими байналмилалї-њуќуќии мењнат
Рељаи чандирии ваќти корї. Кори бастї.
Рељаи чандири ваќти корї бо ќоидањои тартиботи дохилии мењнатї тадбиќ шуданаш мункин аст. Чунин реља барои кормандони алоњида махсусан занони кудакдор инчунин колективи кисмњои алоњидаи корхона, Ки худидоракунии оѓоз ва анљоми корро амали менамоянд, бо шарти њатман баќайдгирии ваќти корї дар, Ки дар давоми он корманд њатман бояд дар љойи корї бошад, тадбиќ карда мешавад. Ингуна реља њам дар њафтаи кори панљрўза ва ё њам дар њафтаи кории шашрўза ва дигар намудњои рљаи ваќти корї љой дошта метавонад. Аммо давомияти нињоии он дар як рўз наметавонад аз 10 соат зиёд бошад. Вобаста ба шароити истењсолї чунин наќшаи корї дар вариантњои гуногун бо рељаи гуногуни ваќти корї ва ваќти дамгирї тадбиќ шуданаш мункин аст. Шарти њатмии ин гунна реља риояи тавозуни солонаи ваќти корї мебошад.
Кори бастї- ин давомияти ваќти корї мебоша, Ки дар давоми як бо санадњои меъёрии љузъї муќаррар карда шудааст.Моддаи 66. Корї сменавї. Њангоми кори сменавї давомнокии кори њамарўза (смена) тибќи љадвали сменавї, ки аз љониби корфармо пас аз машварати пешакї бо маќомоти дахлдори намояндагии кормандон тасдиќ карда мешавад, муќаррар гардида, дар муддати то як моњи пеш аз љорї гардидани он ба маълумоти кормандон расонида мешавад. Кормандон якдигарро дар смена баробар иваз мекунанд. Аз як смена ба дигар смена гузаштан мутобиќи љадвали кори сменавї сурат мегирад. Паи њам ба кор љалб намудани корманд дар давоми ду смена манъ аст.
Рељаи ваќти корї дар як ё якчанд баст (смена) иљро намудани корро пешбинї намуданаш мумкин аст.
Кори сменавї (дар 1, 2, 3 смена) дар ташкилотњое љорї карда мешавад, ки љараёни истењсолот аз давомнокии кори њаррўза зиёд буда, бо маќсади самаранок истифода бурдани таљњизоти тењникї ва афзун намудани истењсоли мањсулот дар њамон таљњизот ба роњ монда мешавад. Ќисми якуми моддаи 66 КМ ЉТ шартњоеро пешбинї намудааст, ки риояи онњо њангоми кори сменавї њатмист, яъне:
а) давомнокии кор мувофиќи љадвали сменавї бошад;
б) љадвали сменавї дар мувофиќа бо маќомотї намояндагии кормандон тасдиќ шуда бошад;
в) љадвали сменави то як моњи пеш аз љорї намудани он ба маълумоти кормандон расонида шуда бошад.
Баробар яќдигарро иваз намудани кормандон дар смена онро мефањмонад, ки аз як смена ба сменаи дигар гузаштан одатан бояд баъди њар як њафта мувофиќи љадвали сменавї ба роњ монда шавад (нигаред, ба ќисми 2 моддаи 66 КМ ЉТ). Гузаштан аз як смена ба сменаи дигар бояд ба воситаи шумораи муайяни рўзњои корї тибќи љадвали кори сменавї амалї карда шавад. Дар ин њолат тартиби бевоситаи бо навбат иваз намудани смена ва ё баръакси он роњ дода намешавад. Њангоми рост наомадани рўзњои корї ва истироњат мувофиќи љадвал бо њафтаи таќвимї, гузаштан аз як смена ба сменаи дигар бояд баъди рўзи истироњат аз рўи љадвал ба роњ монда шавад. Танаффуси байни сменавї набояд аз ду давомнокии кори сменаи пеш аз истироњат кам бошад. Љадвали сменавї чї барои корманд ва чї барои корфармо њатмист. Корфармо наметавонад, ки кормандро барои иљрои вазифањои мењнатї ѓайри љадвали сменавї даъват кунад, корманд бошад, бе иљозати маъмурият навбати сменаро, ки дар љавдал пешбинї шудааст, иваз кунад, њамчунин бо дигар корманд сменаашро иваз кунад. Риоя накардани ќоидањои пешбинишуда вайронкунии интизоми мењнат њисобида мешавад. Ба кормандоне, ки аз рўи смена кор мекунанд, аз њисоби маблаѓи ташкилот мумкин аст рухсатињои иловагї ва иловапулињо муќаррар шаванд. Корфармо метавонад андозаи мукофотпули кормандонеро, ки тибќи низоми бисёрсменавї кор мекунанд барои натиљаи кори солона баланд бардоранд, ба шахсоне, ки дар сменањои шабона кор мекунанд, хўроки гарми бепул ва ё бо нархњои имтиёзнок љорї намояд.