- •Душанбе – 2009.
- •§1. Предмети њуќуќи мењнатї
- •§2. Услуби њуќуќи мењнатї
- •§3. Системаи њуќуќи мењнатї њамчун
- •§4. Таносуби њуќуќи мењнатї бо дигар соњањои муљовири њуќуќ
- •§5. Предмет, услуб ва системаи илми њуќуќи мењнатї
- •Саволу супоришњо барои худсанљї
- •Боби II. Манбаъњои њуќуќи мењнатї
- •§1. Мафњум ва хусусиятњои хоси манбаъњои
- •§2. Таснифи манбаъњои њуќуќї мењнатї
- •§3. Ќонунгузории умумї ва махсус оид ба мењнат. Ягонагї ва тафриќа дар танзими муносибатњои мењнатї
- •§4. Амали ќонунњо ва дигар санадњои меъёрии њуќуќї оид ба мењнат дар замон, макон
- •§5. Наќши фаъолияти њуќуќэзоњдињии маќомоти судї дар танзими муносибатњои мењнатї
- •Боби III. Принсипњои њуќуќи мењнатї
- •§1. Мафњум, ањамият ва таснифи принсипњои њуќуќї
- •§2. Принсипњои байнисоњавии танзими
- •§3. Таркиб ва мазмуни принсипњои асосии
- •1) Принсипи озод будани мењнат, аз љумла њуќуќ ба мењнат;
- •2) Принсипи манъи њамагуна мањдудият дар бахши мењнат;
- •3) Принсипи манъи мењнати иљборї;
- •4) Принсипи њимоя аз бекорї ва мусоидат ба шуѓлмандї;
- •6) Принсипи баробарии њуќуќу имкониятњои кормандон;
- •7) Принсипи таъмини њуќуќи кормандон ба пардохти айниваќтї ва одилонаи музди мењнат;
- •9) Принсипи таъмини њуќуќи кормандон ва корфармоён ба муттањидшавї бањри њифзи њуќуќ ва манфиатњои хеш;
- •10) Принсипи таъмини њуќуќи кормандон љињати иштирок дар идоракунии ташкилот;
- •11) Принсипи мувофиќати танзими давлатї ва шартномавии муносибатњои мењнатї ва дигар муносибатњои бо онњо алоќаманди љамъиятї;
- •12) Принсипи шарикии (њамкории) иљтимої;
- •13) Принсипи талофии зиёни ба корманд дар иртибот ба иљрои вазифањои мењнатї расонидашуда;
- •14) Принсипи муќаррар намудани кафолатњои давлатии таъмини њуќуќњои кормандон ва корфармоён ва ба амал баровардани назорату тафтиши риояи онњо;
- •15) Принсипи таъмини њуќуќи њар як шахс ба њимояи давлатии њуќуќу озодињо;
- •16) Принсипи таъмини њуќуќ ба баррасии бањсњои инфиродї ва коллективии мењнатї, инчунин ба корпартої;
- •18) Принсипи таъмини њуќуќи иттифоќњои касаба љињати ба амал баровардани назорату тафтиши риояи ќонунгузории мењнатї ва дигар санадњои меъёрии њуќуќии таљассумкунандаи меъёрњои њуќуќи мењнатї;
- •19) Принсипи таъмини њуќуќи корманд љињати дар љараёни фаъолияти мењнатї њифз намудани шарафи худ;
- •20) Принсипи таъмини њуќуќи корманд ба суѓуртаи иљтимої.
- •Боби IV. Субъектњои њуќуќи мењнатї
- •§1. Мафњуми субъектњои њуќуќї мењнатї
- •§2. Шахси воќеї њамчун субъекти њуќуќи мењнатї
- •§3. Корфармо њамчун субъекти њуќуќи мењнатї
- •§4. Коллективи мењнатї њамчун субъекти
- •§5. Маќомоти намояндагии кормандони ташкилот ва маќомоти намояндагии корфармоён њамчун субъекти њуќуќи мењнатї
- •Боби V. Муносибатњои њуќуќї дар бахши њуќуќи мењнатї
- •§ 1. Мафњум ва тавсифи умумии низоми муносибатњои њуќуќї дар соњаи њуќуќи
- •§2. Муносибати њуќуќии мењнатї ва хусусиятњои он
- •§3. Субъектњои муносибати њуќуќии мењнатї
- •§4. Мазмуни муносибати њуќуќии мењнатї
- •§5. Асосњои ба вуљуд омадан, таѓйир ёфтан ва ќатъ гаштани муносибати њуќуќии мењнатї
- •§6. Муносибатњои њуќуќии алоќаманд ба
- •2) Муносибатњои њуќуќии иљтимої-шарикї1.
- •7) Муносибатњои њуќуќї оид ба баррасии бањсњои мењнатї.
- •Боби VI. Шарикии иљтимої дар бахши мењнат
- •§1. Мафњум ва низоми шарикии иљтимої дар бахши муносибатњои мењнатї ва дигар муносибатњои љамъиятии ба онњо алоќаманд
- •§2. Намояндагии манфиатњои кормандон ва корфармоён дар бахши шарикии иљтимої
- •§3. Маќомоти шарикии иљтимої
- •§4. Шартномањои коллективї ва созишномањо
- •§5. Назорати иљрои шартномаю созишномањои
- •Накардани онњо
- •Ќисми махсус Боби VII Бозори мењнат ва танзими њуќуќии мусоидат ба шуѓлмандї ва бокортаъминкунї
- •Боби VIII Шартномаи мењнатї
- •Мафњум ва ањамияти шартномаи мењнатї.
- •Љонибњо ва тартиби умумии бастани шартномаи мењнатї.
- •Мазмуни шартномаи мењнатї.
- •Намудњои алоњидаи шартномаи мењнатї.
- •Таѓйир ёфтани шартномаи мењнатї.
- •6.Ќатъшавии шартномаи мењнатї. Муќаррароти умумї оид ба ќатъшавии шартномаи мењнатї.
- •Бекор намудани шартномаи мењнатї бо ташаббуси корманд.
- •8. Бекор намудани шартномаи мењнатї бо ташаббуси корфармо.
- •Ќатъшавии шартномаи мењнатї бинобар њолатњои ба иродаи љонибњои он вобаста набуда.
- •Ба расмият даровардани ќатъшавии шартномаи мењнатї.
- •Дафтарчаи мењнатї.
- •Боби IX
- •Мафњум ва танзими њуќуќии ваќти корї.
- •Намудњои ваќти корї. Ваќти кори мўътадил. Ваќти кори кўтоњшуда. Ваќти нопурраи кор.
- •Изофакорї.
- •Реља ва бањисобгирии ваќти корї. Мафњуми рељаи ваќти корї. Рўзи кори ба меъёр гирифтанашуда.
- •Рељаи чандирии ваќти корї. Кори бастї.
- •Таќсимоти рўзи корї ба ќисматњо. Бањисобгирии ваќти корї.
- •Боби X Ваќти дамгирї
- •Рухсатињои боподоши њарсола. Мафњум ва намудњои рухсатии боподоши њарсола. Тартиби пешкаш намудани рухсатињои боподоши њарсола.
- •Рухсатињои эъљодї ва иљтимої.
- •Рухсатињои бе подоши музди мењнат.
- •Боби XI Танзими њуќуќии музди мењнат
- •Мафњум ва усулњои танзими њуќуќии музди мењнат.
- •Низоми тарифии музди мењнат ва унсурњои он.
- •Шаклњо ва низоми музди мењнат.
- •Музди мењнат њангоми дуршавї аз шароитњои мўътадили мењнат.
- •Бамеъёргирии мењнат.
- •Боби XII Кафолатњо ва љубронпулињо
- •1. Мафњуми кафолатњо ва љубронпулињо.
- •2. Кафолатњо ва љубронпулињо њангоми фиристонидани кормандон ба сафари хизматї ва кўчидан љињати иљрои кор ба дигар мањал.
- •3. Кафолатњо ва љубронпулињо барои кормандон бинобар иљро намудани ўњдадорињои давлатї ё љамъиятї.
- •4. Кафолат ва љубронпулињо барои кормандон њангоми таъвизї тањсил ва кор.
- •5. Дигар намудњои кафолатњо ва љубронпулињо.
- •Боби XV Њифзи мењнат
- •Боби XVI Њифзи њуќуќњои мењнатии кормандон
- •Боби XVII
- •Боби XVIII Танзими байналмилалї-њуќуќии мењнат
Реља ва бањисобгирии ваќти корї. Мафњуми рељаи ваќти корї. Рўзи кори ба меъёр гирифтанашуда.
Рељаи ваќти корї ин таќсими меъёри ваќти корї дар давраи муайяни календари аст. Реља ифодакунандаи сохти њафтаи корї (панљрўа ва ё шашрўза), давомияти кори њаррўза, оѓоз ва анљоми рўзи корї, ваќт ва давомияти танафус дар давоми рўзи корї, шумораи бастњо дар давраи њисоботи ва ѓайра мебошад. Чунин намуњои рељаи ваќти корї љой дорад: 1. њафтаи кори панљрўза ва шашрўза ва рељаи ваќти кори якљоя бањисобгирифташаванда. Ѓайр аз се намуди рељаи ваќти корї инчунин чунин рељањо тадбиќ карда мешаванд.
Рељаи рўзи кории таќсимшуда ва ё бамеъёргирифтанашуда- барои кормандоне, Ки њаљми корашон дар давоми рўз бамеъёр гирифта нашудааст ва ду маротиба дар давоми рўз ба кор меоянд. Ба монанди кормандони алоќа, метрополитен. Њуќуќи интихоби чунин реља ба роњбари корхона бо гирифтани ризоияти итифоќи касаба ва ризояти корманд дода шудааст. Барои иљрои кор дар бастњо бо ду баромад ба кор иловапулї дода мешавад.
Моддаи 71. Якљоя ба њисоб гирифтани ваќти кор. Дар ташкилотњое, ки мувофиќи шароити истењсолот (кор) давомнокии муќарраргардидаи њарњафтаинаи ваќти коррро риоя кардан мумкин нест, метавонад бањисобгирии якљояи ваќти кор љорї карда шавад, ба шарте ки давомнокии ваќти кор дар давраи бањисобгирї аз шумораи мўътадили соатњои кор (моддањои 67-70 њамин Кодекс) зиёд набошад. Дар ин маврид давраи бањисобгирї набояд аз як сол ва давомнокии кори њаррўза (смена) аз 12 соат зиёд бошад. Тартиби татбиќи бањисобгирии якљояи ваќти корро шартномаи коллективї ва агар он баста нашуда бошад, корфармо баъди маслињат бо маќоми дахлдори намояндагии кормандон муќаррар менамояд.
Корфармо вазифадор аст бањисобгирии кориро ба роњ монад. Бањисобгирии ваќти кор воситаи муњими назорати иљрои меъёри муќарраршудаи давомияти кор аз љониби корманд мебошад. Ќонунгузории мењнат 3 намуди бањисобгирии ваќти корро пешбинї намудааст: “њаррўза”, “њафтаина” ва «якљоя”. Бањисобгирии њаррўза дар сурати якхела будани давомнокии кори њаррўза истифода бурда мешавад. Бањисобгирии њафтаинаи кор, њамон ваќт истифода бурда мешавад, ки агар ќонун њафтаи кориро бевосита муќаррар карда бошад (40, 36, 35, 24, 12 соат) ва давомнокии кори њаррўза тибќи љадвал дар доираи меъёри муќарраршудаи њафта муайян карда шуда бошад. Якљоя бањисобгирии ваќти кор њангоми кори басти барои њафта, моњ, семоња ва сол истифода бурда мешавад, агар бастњои корї давомнокии њархела дошта бошанд.
Чунин бањисобгирии ваќти кор дар ташкилотњои муттасилкоркунанда, њангоми иљро намудани кор дар љои дигар (аз рўи методи вахтавї), дар наќлиёти роњи оњан, дар корњои растанипарварї, геологї, кўњканї, сохтмон ва ѓайрањо истифода бурда мешавад. Кам ё зиёд кор кардан, ё зиёдкоркунї аз ваќти басти корї дар доираи бањисобгирии ваќти корї мувофиќ гардонидашуда, мувофиќан бо кам кардан дар дигар басти кори ва ё бо рўзњои истироњати иловагї љуброн карда намешаванд. Ваќти кори зиёда аз басти корї, изофакорї хисобида мешавад. Агар давомнокии ваќти кори воќеии њаррўза дар рўзњои алоњида бо давомнокии басти корї аз рўи љадвали корї рост наояд, он гоњ зиёд кор кардан дар баъзе рўзњо (дар доираи давомнокии аксари басти корї) бо кўтоњ намудани ваќти корї дар рўзњои дигар љуброн карда мешавад, ё дар доираи давраи бањисобгирї рўзи дигари истироњат дода мешавад. Дар ин њолат чунин зиёдкоркунї изофакорї њисоб намешавад. Тартиби бањисобгирии якљояи ваќти кор дар шартномаи мењнатї нишон дода мешавад ва агар дар он пешбинї нашуда бошад, корфармо онро бо маслињати пешакї бо маќоми намояндагии корманд, муќаррар менамоянд.