6. Ауыл шаруашылық алқаптарының топырақ мониторингі

Ауыл шаруашылығы алқаптарының топырақ мониторингі-барлық санаттарда жәнеауылшаруашылығына жататын жерлердің құқықтық режиміне, сипатына және пайдалану мерзіміне қарамастан барлық түрлерінде жүргізіледі, әсіресе егістік алқаптарында (суарылатын және суарылмайтын).

Ауыл шаруашылығы алқаптарының топырақ мониторингіжерге орналастыру жұмыстарында жеке жұмыс түрі ретінде және ботаникалық, гидрогеологиялық, инвентаризациялық, топогеодезиялық жұмыстармен бір кешенде жүргізіледі.

Ауыл шаруашылығы алқаптарының топырақ мониторингінің негізгі мақсаты-топырақтың жай-күйін бақылау, олардың өнімділік потенциалын арттыру, тиімді пайдаланумен қорғау бойынша ұсыныстар өңдеп шығару, жерлердің жағдайын бағалау болып табылады. Ауыл шаруашылығы алқаптарының топырақ мониторингісі топырақ жамылғысының жай-күйін тексеру және бақылау жүргізу жүйесін көрсетеді.Топырақ мониторингісінде бақылау, тексеру, бағалау және болжам жасау топырақтың келесідей параметрлеріне жүргізіледі:

• су және жел эрозиясы;

• тұздық және су режимі;

• ауыр металдармен, пестицидтермен, гербицидтермен, радионуклеидтермен және тыңайтқыштармен ластану;

• өсімдіктерді қоректендіру элементтері (гумус, жылжымалы азот, калий).

Аймақты игеру нәтижесінде сандық және сапалық жағдайын бақылау және келеңсіз процесстердің немесе құбылыстардың алдын-алу бойынша шараларды қолданумен талдау жүргізіледі.

Ауыл шаруашылығы алқаптарының топырақ мониторингі келесідей негізгі бағыттарда бойынша жүргізіледі:

-ғылыми-әдістемелік;

-әдістемелік-қолданбалы;

-қолданбалы;

-ақпараттық-техникалық.

Ғылыми-әдістемелік бағыт бойынша зерттеулер стационарлық және жартылай стационарлық экологиялық алаңдарда полигондарда және басқа да негізгі учаскелерде 1 жыл немесе ұзақ мерзімді 5-15жыл интервал аралығында гумус құрамын калий, фосфор, суға еритін тұздар, пестицидтер және гербицидтер мөлшерін бақылау сондай-ақ судың физикалық қасиеттерін топырақтың тұздық режимін зерттейді.

Әдістемелік-қолданбалы бағыт бойынша мына жұмыстар жүргізіледі:

Топырақ, топырақ мелиоративті, топырақты эрозиялық зерттеулер материалдарын жалпылау және жүйелендіру аудандық, облыстық, республикалық арнайы карталарды картограммаларды құрастыру, сондай-ақ топырақ тізімін жүйелеу және өңдеу классификациясын нұсқауларын көрсету топырақты бониттеу бойынша жұмыстарды ұйымдастыру және т.б.

Қолданбалы бағыт алғашқы топырақтық, топырақ мелиоративті, топырақты эрозиялық іздестіруді, қайта зерттеулерді және қолдағы бар материаладарды және табыстау жұмыстары осы бағыт бойынша орындалады.Сондай-ақ су және жел эрозиясының жергілікті дамуын топырақтың тұздық режимінің өзгеруін, топырақтың ауыр металдармен мұнай өнімдерімен пестицидтермен мирералдық тыңайтқыштармен ластануы бойынша кешенді түрде далалық, лабораториялық, камералдық жұмыстар жүргізіледі.

Ақпаратты-техникалық бағытта автоматизациялық ақпараттық база құру барша бағдарламаларды жасау республиканың мониторинг бойынша мәліметтерді өңдеу және жүйелендіру жұмыстарын жүргізеді.