4 Тізбектер арасындағы өзара әсерлесу параметрлерін өлшеу

4.1 Негізгі мағлұматтар

Симметриялы тізбектердің арасындағы электромагниттi әсер ету көлденең электр магнит өрiсінің бар болуымен шартталған, ол өріс жақын орналасқан ток тізбегіне бөгет сілтейді. Саңылаусыз сыртқы өткiзгiште коаксиалды тізбек сыртқы көлденең электромагниттiк өрiстерін алмайды. Е_г электрлік радиалды құраушысы және Н<рмагнит өрісінің тангенциал құраушысы iшкi және сыртқы өткiзгiштердiң арасындағы тізбек ішінде тұйықталады, ал Н_г магниттінің радиалды құраушысы мен Е<р электр өрісінің тангенциал құраушысы тізбектің осьтік симметриясы нәтижесінде болмайды. Коаксиалды тізбектердің арасындағы әсер үшiншi тізбектің әсері арқасында ұзына бойы құрайтын Е_г электр өрiсi әсерінен болады. Үшінші тізбек- өзара әсерлесетін тізбектердің сыртқы өткізгіштерінен құралған. Осы тізбектерден, әсерге душар болған тізбектің сыртқы өткізгішінің сыртқы бетіндегі кернеуінің құлауына әкеп соғатын, ток пайда болады. Коаксиалды тізбектің сыртқы бетiндегi ұзына бойына кернеуi тізбектің iшкi бетiндегi ұзына бойы ЭҚҚ пайда болуына әкеп соғады, ол тізбек ықпалға душар. Осы ЭҚҚ- ң әсерінен бөгеттер тогы пайла болады. Коаксиалды тізбектің сыртқы өткiзгiшiндегi жақындық эффектi нәтижесінде берiлетiн сигналдың жиiлiгiнiң өсуiмен сыртқы өткiзгiштiң iшкi бетiнде тоқтың тығыздығы өседi, ал сыртқы бетте азаяды. Демек, жиiлiктiң өсуiмен әсер ететiн коаксиалды тізбектің сыртқы бетiндегi өрiсiнiң кернеулiгi азаяды, сәйкесінше тізбектертің арасындағы электромагниттiк ықпалдардың да азаюына алып келедi. Коаксиалды кабельге қарағанда, симметриалы кабельдің жиілікке тәуелділік әсері басқа. Жиiлiктiң өсуiмен симметриялы кабельдердегi электромагниттiк өрiстiң өзгерiсiнiң жылдамдығы өседi, және сондықтан тізбектертің арасындағы электромагниттiк әсер өседi. Жиіліктің өсуімен, коаксиалды тізбектер арасында өзара әсерлесу азаяды.

Тізбектер арасындағы өзара әсерлердің шамасын А соңындағы және А₀ -ң жақын соғындағы ауыспалы өшулер арқылы, сонымен қатар А₃ қорғаныштық арқылы көрсетуге және нормалауға болады.

Курстық жобаны орындау кезінде көрсетілген сипаттамаларды есептеп, нормамен салыстыру керек. Егер нормалар өзара әсерлесу параметрлеріне орындалмаса, онда өзара әсерлесуді кішірейту шараларын көрсету керек [4].

4.2 Реконструкцияланатын симметриялық экс тізбегіндегі әсер ету параметрлерін есептеу

Желі реконструкцияланып, АСП-ны ЦСП-ға ауыстырғанда ЭКС жұмыс спектрі айтарлықтай өзгереді. Импульсті-кодты модуляцияланған ЦСП сызықтық сигналының аналогты сигналға қарағанда жиілік жолағы үлкен болады. ЦСП сызықтық сигналы спектрінің максималды энергиясы тарату жүйесінің жартытактілік жиілік аумағына шоғырланған. Сондықтан, кабельдің электрлік сипаттамаларын нормалау, есептеу және өлшеу ЦСП жартытактілік жиілік аумағында орындалады.

ЦСП сызықтық трактіндегі қателіктер ықтималдығы және элементарлы кабельдік бөлімшеге әсер етуші параметр болып келесілер табылады: Жақын ұшындағы А₀-дегі өтпелі өшу және соңындағы А₁-дегі қорғаныс. Жергілікті желілерде қолданылатын біркабельді жүйелер үшін, анықталатын параметр А₀ болып табылады, магистральды және ішкі аумақтарды қолданылатын екікабельді жүйелер үшін негізгі параметр А₁.

Элементарлы кабель бөлімшесіндегі әсер ету параметрлерінің нормалары.

А₀ жақын ұшындағы өтпелі өшулер жартытактілік жиілікте былай нормаланады: ИКМ-120 тарату жүйесінде 4,2 МГц жиілікте А₀≥39 дБ;

Жартытактілік жиілікте А₃ ұшындағы қорғаныс былай нормаланады:

ИКМ-120 тарату жүйелерінде 4,2 МГц жиілікте А₃≥27 дБ (төрттіктер ішіндегі тізбектер арасында);

Жақын ұшындағы өтпелі өшудің есебі.

Жақын ұшындағы әсер етулер энергияның тізбектер арасымен өтуінен және электромагниттік байланыстың пайда болуынан болады:

N₁₂(x)=iω[N_p+n(x)] (5.10)

мұндағы: N_p – желі бойынша біртекті таралған байланыс;

n(x) – желі бойынша байланыстың тұрақсыз өзгерісін сипаттайтын функция.

Жүйелік байланыстың арқасында жақын жердегі ауыспалы өшуді келесі формула арқылы есептеуге болады[11]:

мұндағы, l – элементар кабельді аумақтың ұзындығы, км;

– өшу коэффициенті мен СТЖ-нің жарты тактілі жиілігіндегі өзара әсер ететін тізбектердің фазалары, сәйкесінше өлшем бірліктері Нп/км және рад/км.

Жүйелік байланыстың шамасы келесі формула арқылы анықталады:

мұндағы – көлемдік байланыс;

m₁₂=с₁₂z_в² (5.4)

m₁₂=55*10^-12 *119,53² = 0,785*10^-6

m₁₂=55*10^-12 *119,25² = 0,782*10^-6

m₁₂=55*10^-12 *118,32² = 0,769*10^-6

=58,91 дБ

=58,91 дБ

Тұрақсыз байланыс кезіндегі жақын жеріндегі ауыспалы кедергіні келесі формуламен анықтауға болады:

, дБ (5.11)

, дБ

мұндағы – тұрақсыз байланыстың жақын жердегі кездейсоқ функциясының нормаланған спектральді тығыздығы n(x) және шамалары кабельдің өзекшесінің біркелкілігінің дәрежесіне тәуелді.

Жақын жердегі ауыспалы өшудің қорытқы мәнін келесі формула арқылы есептеуге болады:

, дБ (5.12)

, дБ

Алыстағы қорғанушылықты есептеу.

Екікабельді жүйе бойынша СТЖ-ні қолдану арқылы байланысты ұйымдастыру кезінде анықтауыш ретінде алыстағы өзара әсер болады. Әр-түрлі төрттіктер тізбектері мен төрттіктер ішіндегі тізбектің арасында өзара әсер құраушылары әр-түрлі болады, сондықтан да оларды жеке қарастыру керек. Берілген тізбектер арасында қорғанушылық шамасы да әр-түрлі болады.

Әр-түрлі төрттіктер тізбектері арасындағы өзара әсерлер.

Өткізілген зерттеулер арқасында 0,5...1 МГц аспайтын жиілікте алыстағы әр-түрлі төрттіктер тізбектері арасындағы өзара әсерлер негізінен функциясымен сипатталатын электромагнитті байланыстың тұрақсыз құраушысының арқасында энергияның тікелей ауысуымен айқындалады.

n құрылыс ұзындықтарынан тұратын элементарлы кабельді аумақтың ұзындығындағы тұрақсыз құраушысы арқасында алыстағы қорғанушылық шамасы келесі формуламен анықталады:

, дБ (5.13)

дБ

мұндағы – кабельдің құрылыс ұзындығының созылуы, км, – кездейсоқ функциясының корреляция аралығы, - кездейсоқ функциясының дисперсиясы.