9 Тақырып. Негізгі құралдар, олардың қаржылық есептегі топтамасы мен бағалануы

Өндіріс процесі өндіріс құралдарының қатысуымен жүзеге асырылады,олар:

1) еңбек заттары (шикізат,материалдар,сатып алынатын жартылай фабрикаттар);

2) еңбек құралдары (станок, машиналар) болып бөлінеді.

Негізгі құралдарға мыналар жатады: жылжымайтын мүліктер (жер участкелері, үйлер, ғимараттар, көпжылдық өсімдіктер және жермен тығыз байланысты, қозғалысы олардың мақсатына зиян келтірмеу мүмкін емес басқа объектілер), көлік құралдары, жабдықтар, аулау аспаптары, өндірістік және шаруашылық құрал‑саймандар,үлкен және өнім беретін малдар, арнайы құралдар мен басқа да негізгі қорлар (кітапхана қорлары, мұражай құндылықтары, жануарлар әлеменің экспонаттары, автомобиль жолдары және т.б.).

Негізгі құралдардың бухгалтерлік есебінің міндетті:

1. Расталған есептік мәліметтердің, техникалық паспорттардың, басқа да құжаттар мен түгендеу журналдарының негізінде еңбек құраклдарының барлық түрлерінің сақталуына жүйелік бақылауды ұйымдастыру.

2. Негізгі құралдардың келіп түсуін, шығарылуын, қозғалысын есепте уақытылы және дұрыс көрсетілуін қамтамасыз ету.

3. Негізгі құралдардың тозуының дұрыс есептелуіне және тиімді пайдаланылуына бақылауды ұйымдастыру және қор қайтарымдылығын арттыру жөніндегі шараларды жүзеге асыру.

4. Негізгі құралдарға ағымдағы және күрделі жөндеулерді, қайта құруды және жаңғыртуды жүргізумен байланысты шығындарды есепте дұрыс және уақытылы көрсетуді жүзеге асыру.

5. Моральды және физикалық тұрғыдан ескірген негізгі құралдарды жедел айқындау.

6. Негізгі құралдар бойынша дұрыс есептеме жасау үшін бухгалтерлік есептің деректері банкін уақытылы және дұрыс қалыптастыру.

НҚ-ң бағалануы

№ 16 ҚЕБХС сәйкес НҚ мыналар бойынша бағаланады:

1. Бастапқы құн немесе өзіндік құн – активті сатып алуға берілген және де сатып алуға байланысты жұмсалған барлық шығындар сомасы

2. Ағымдағы құн мен - белгілі бір күнде қолданыста жүрген нарықтық баға

3. Өткізу немесе сату құнымен – сатушы мен сатып алушының арасындағы келісілген баға.

4. Жойылу құн: істен шыққан активтің болашақта бір бөлшектерінен пайда түседі деп үміттенетін баға.

5. Баланстық құн – жинақталған залал сомасы шегергенде баланста мойындалған сома.

6. Амортизациялық құн: бастапқы құн мен жойылу құн арасындағы айырма.

2410- НҚ

2411- жер

2412- үйлер мен ғимараттар

2413- машиналар мен жабдықтар

2414- көлік құралдары

2415 – компьютерлер, перефериялық қондырғылар

2416- кеңсе жиһазы

2417 – өндірістік құрал саймандар мен керек жарақтар

2420- НҚ-ң амортизациясы мен тозуы

2422- ғимараттардың құнсыздануы

2423- машиналар мен жабдықтардың тозуы

2424 – машиналар мен жабдықтардың құнсыздануы

2425- көлік құралдарының тозуы

2427- компьютерлік перефериялық қондырғылардың тозуы

2429- өндірістік құрал-саймандардың керек жарақтардың тозуы

2428- кеңсе жиһазының тозуы

2430. – НҚ құнсыздануынан болған шығындар