21.Қорларды түгендеу және қайта бағалау

Түгендеу‑бұл меншіктің сақталуын, материалдық құндылықтардың сапалы күйін , олардың қоймалық және буглтерлік есебін жүргізуді қамтамасыз ететін бақылау әдістерінің бірі. Оны меншік нысанына, қызмет түріне және жұмыс режиміне қарамастан барлық шаруашылық субъектілері жүргізеді. Құралдардың жағдайын жылдық есеп беруде (есепті жылдың 10 қазанынан кейін) объективті түрде көрсету үшін жылына кем дегенде бір рет жүргізеді. Бұған қоса, оны материялдық жауапты тұлға ауысқан кезде істі қабылдаған күн, құндылықтардың ұрлау, бүліну фактілері белгілі болғанда,өрт және табиғи апарттардан кейін жүргізіледі. Түгендеудің негізгі мақсаты – тауарлық – материалдық құндылықтардың нақты қолда барын натуралды (нақты) және құндықөлшемдермен айқындау. Түгендеу процесінде:тауарлы материялдық құедылықтардың сақталуын; олардың сақталуының, босатылуының, салмақ және өлшем құрал‑саймандарының жағдайының дұрыстығы; тауарлы‑материялдық құндылықтардың насақталуын; олардың сақталының, босатылуының, салмақ және өлшем құрал‑саймандарының жағдайының дұрстығы; тауарлы‑материалдық қорлардың қозғалысы есебін жүргізудің тәртібі тексеріледі.Түгендеу тексерудің көлеміне қарай жалпылама және талдамалы, уақытына қарай – уақылы және аяқасты болып бөлінеді. Кәсіпорынның басшысы, оның орынбасары немесе бас бухгалтері түгендеуді ұйымдастырады және оның жүргізілуіне басшылық жасайды. Басшының бұйрығымен тағайындалған өкілетті адамдардан тұратын комиссия түгендеу жүргізу жөніндегі жұмысты жүзеге асырады. Тауарлы­‑материалдық құндылықтардың нақты қолда барын тексеруді бастағанға дейін түгендеу комиссиясы:

1) тауарлы‑материалдық құндылықтар сақталатын қосалқы үй‑жайларды, жертөлелерді және жеке кіріп шығатын жері бар басқа да орындарды пломбалауға;

2) барлық салмақ өлшеу құралдарының дұрыстығын және оларды таңбалау мерзімдерін сақтауды тексеруге;

3) түгендеу сәтінде кіріс және шығыс құжаттарының инвентарлық тізілімінің немесе тауарлы‑материалдық құндылықтардың қозғалысы туралы есептемелердің соңғыларын алуға;

4) түгендеу басталған кезде барлық кіріс және шығыс құжаттарының бухгалтерияға тапсырылғандығын, келіп түскен барлық тауарлы‑материалдық құндылықтар кіріске алынғандығын, ал шығарылғандары шығысқа есепке шығарылғандығын растайтын қолхатты материалдық жауапты тұлғадан алуға міндетті.

Түгендеуі жүргізу сәтінде бухгалтерияда “Қоймалар, учаскілер бойынша тауарлы‑материалдық құндылықтардың инвентарлық тізілімі’’ (ИНВ.№3 нысаны) жасалады. Түгендеуі комиссияның тек толық құрамы мен материядық‑жауапты адамның қатысуымен жүргізіледі. Материалдардың бар‑жоғы міндетті түрде салмақ өлшеу және шамалау жолдарымен анықталады. Фабрикалық қаптамада тұрған құндылықтардың саны құжаттар бойынша міндетті түрде тексерумен анықталады.

Тауарлы‑материалдықтар құндылықтардың артықшылығы мен кемшілігінің құнын бағалаумен бірге есептік тіркелімдерде келтіреді. Тауарлы‑материалдық құндылықтардың бүліну себептері, пайдаланылмайтын және жарамсыздарының қалыптасуының себептері келтіріледі, оған кінәлі адамдар көрсетіледі, сондай‑ақ қортынды жасалып, анықталған кемшіліктерді жою жөніндегі ұсыныстар жасалады.

Тест сұрақтары.

1.Жабдықтаушылардан материалдар алынды, бірақ төлем өткізілмеді

1. Дт 1310 Кт 3310

2. Дт 1311 Кт 1211

3. Дт 3310 Кт 1040

4. Дт 1311 Кт 4210

5. Дт 1311 Кт 4170

2.Жабдықтаушыларға берешек қарыз төленді

1. Дт 1010 Кт 1010

2. Дт 1040 Кт 1210

3. Дт 3310 Кт 1030

4. Дт 1010 Кт 1280

5. Дт 1010 Кт 6010

3.Бухгалтерлік жазудың мазмұнын айтыңыз: Дт 1030 Кт 3510