18.Қорларды сатып алу және жабдықтаушылармен есеп айырысу есептері.

Материалдық қорлардың қозғалысы есептеу алу бойынша типтік құжаттар әзірленген. Оларды уақытылы жазып, дұрыс ресімдеу уйлесімді ұйымдастыру есеп пен осы қорлардық сақталуы, әрі дұрыс пайдалануына бақылау жасау мүмкіндік береді. Субъектінің бас бухгалтері дұрыс құжат айналымын, типтік құжаттардың қолданылуына, әзірлеуін ұйымдастырып, олардың жасалу, тексері және қабылдау кестесін барлық орындаушыларға жеткізуге міндетті. Материалдық қорлардың қозғалысына байланысты барлық операциалар құжаттармен рәсімделеді.Материалдық құндылықтар кәсіпорындағы, әдетте, жеткізу шарты бойынша келіп түседі. Онда жеткізілімінің саны, сомасы, ассортименті, жиынтықтылығы, сапасы, есептеулер мен жеткізу шарты бұзғаны үшін қарастырылған санкциялардың сомасы белгіленеді.Келіп түсетін материалдық құндылықтардың есептік құжаттары (шот-фактура, төлем талап-тапсырмасы, тауар-көлік жүк құжаттары) жабдықтау бөліміне жіберіледі. Жабдықтау бөлімінің қызметкерлері:

1. Осы құжаттардың деректерін ассортиментке, материалдық құндылықтардың санына, бағаға, тиеп-жөнелту мерзімдеріне қатысты жеткізу шартына сәйкестигін тексеру;

2. Жеткізушінің есеп айрысу құжаттарын төлеуге келісім беруге немесе оларды төлеуден бас тартуға;

3. Есеп айрысу құжаттарын келіп түсетін жүктерді есепке алудың №1 нысанындағы журналға тіркеуге;

4. Есеп айрысуға құжаттардың бухгалтериаға табыс етуге және материалды алу және сақталатын жеріне дейін жеткізу туралы өкілеттілігі бар лауазымды тұлғаларға өкім беруге міндетті.

Тауар жеткізушілермен, қызмет көрсетіп, жұмыс орындаушы мердігерлермен есептесудің құқықтық режимі ҚР Азаматтық кодексінің талаптарына сай келісім шартпен анықталады.

Жеткізушілермен келіп түскен құндылықтар үшін, шот-фактуралар, жүкқұжаттар, актілер және т.б құжаттар толтыру талап етіледі. Құндылықтармен қоса келген тқұжаттарға сәйкес қоймадағы материалдар есебін жүргізетін карточкалар толтырылады. Қоймадан жіберілетін материалдар үшін лимиттік-алым карточкасы толтырылады. Материалдарды

босатуға қатысты құжаттардың барлығы бухгалтерияда толтырылып, қоймадағы жауапты тұлғаға орындау үшін жіберіледі.

Шоттардың үлгілік жоспарында, қолдану мерзіміне байланысты, есеп жүргізу үшін төмендегі шоттар қолданылады: 1610 –берілген қысқа мерзімді аванстар; 2910-берілген ұзақ мерзімді аванстар; 3310- жеткізушілермен мердігерлердің қысқа мерзімді кредиторлық қарыздары;

4110- жеткізушілермен мердігерлердің ұзақ мерзімді кредиторлық қарыздары.

Жеткізілген тауарға төленген аванс мөлшері: Дт 1610,2910 Кт 1030,1010

Егер авнастық сомалар кейін қайтарылатын болса: Дт 1030,1010

Кт 16910,2910. Алдын ала төленген аванс жеткізушіге төленетін қарыздың есебіне жатқызылған кезде: Дт 3310,4110 Кт 1610,2910.

Қарыздар мекеме мойындаған әртүрлі айыппұлдар немесе сот шешімі бойынша өндіріліп алуға жататын сомалар 6280 шотында көрсетіледі

Өткен тақырыпты бекіту.

Төменде келтірілген шаруашылық операцияларына шоттар байланысын құрыңыз:

№	Операциялар мазмұны	Сомасы, тг	Дт	Кт
1	Жабдықтаушылардан алынған материалдар кірістелді	980 000
2	Оның ішінде ҚҚС сомасы көрсетілді	?
3	Алынған материалдар өндіріс мұқтажына босатылды	500 000
4	Негізгі өндіріс жұмысшыларына еңбекақы есептелінді	620 000
5	Жұмысшылардың еңбекақы қорынан әлеуметтік салық ұсталынды
6	Жабдықтаушылардың қарыз сомасы есеп айырысу шотынан төленді	1200 000

№	Операциялар мазмұны	Сомасы, тг	Дт	Кт
1		110 000	1210	6010
2		128000	1210	3130
3		10000	1332	3310
4		5000	1320	8110
5		4000	1350	6280

№	Операциялар мазмұны	Сомасы, тг	Дт	Кт
1		150 000	8310	1310
2		18000	8110	1312
3		120000	8410	1313
4		45000	1310	6220
5		24000	1340	8110
6		330000	1320	8110