11. "Қазақстанның мұнай химиясы" даму бағдарламасының негізгі жағдайлары. Енгізіліп жатқан газ химиялық кешендер.

Бағдарлама мақсаты: мұнайхимия саласының дамуын жеделдету; мұнайхимия өніміндегі импортта құрайтын шикізаттың төмендеуі есебінде ауылшаруашылық құрылысының жаңаруы және мұнайхимияның экспортқа бағытталған және жоғарытехнол-қ өнімнің үлесін көбейту; көмірсутекті шикізаттың терең өңделуі б-ша жалпы валды өнімнің көбейтілуі (мұнай, газоконденсат, табиғи газды); ҚР экон-қ қауіпсіздігін қамтамасыз ету.

Бағдарлама тапсырмалары:

• Мұнайхимия кешенінің импорттан қатынасының босатылуы;

• Тұтынушы базарында жұмыс жасайтын мұнайхимиялық өндірістің үлесін көбейту;

• Бәсекеге қабілетті экспортқа бағытталған мұнайхимия өндірісін құру;

• Өзара ыңғайлы шартта Қаз-ға шет ел инвестициясын тарту;

• Мұнай өндіретін және мұнай өндейтін өндірістің ғылыми-техникалық дамуының интенсификациясын;

• Өндірістің жалпы әлемдік жүйесін интеграциялау;

Бағдарламаны іске асыру нәтижелері: технологиялық сызбалардың сапасының жақсаруын және кәсіпорын үнемделуі.

Ішкі экономикалық байланысының диверсификациясы, өңдеу өндірісіндегі өнімнің ғылымилығын өсіру.

Бағдарламаның іске асуы басқа мемлекеттік мұнайхимия шикізатына салалардың бағытталуымен жүзеге асады.

Бағдарламаның экон-қ саясатының құрамды элементі (шаралардың кещені):

 Импортты және отандық тауардың қатысты бағаларға негізделуі

 Ішкі рынокта отандық өндірушілерді шетелдік бәсекелестікте бақылау арқылы қолдау;

 Бағыттаға кредитті және салықты саясат;

 Барлық шаралардың орындалуын реттеу; экономикалық , ғылыми, техникалық, экологиялық, қоғамдық және басқалары;

 Барлық орындаушылардың нақтылы өзараәрекеті организация мен кәсіпорын, министрліктер, ведомствалар,коммерциялық құрылыстың;

 Әрбір жеке обьект үшін шаралардың индивмдуалды таңдалуы;

 Республикалық өнд-тік инфрақұр-на мұнахимия кешенінің максималды енгізілуі:

Бағдарлама этаптары:

1998-2002жж. Шикізат базасын құру б-ша алқашқы кешенінің іске асуы және республиканың басқа өндірістік кешендермен мұнайхимия кешенінің бірінші дәрежелік тұтынушылығын қамтамасыз ететін жаңа өндірістерлі құру; 2002-2012жж. Мұнайхимия кешенінің жұқа орг-қ синтез және жаңа мұнайхимия шикізаты мен өнімнің түрлерімен кеңейтілуі .

2012-2030жж. Жоғары тауарлы дайындықпен экспортқа бағытталған өнімнің шығарылуы үшін терең өңделетін көмірсутекті шикізаттардың үлесін көбейту. Проблема жағдайының заманауи талдануы.

Республика экономикасы шикізатты бағытқа ие. Өнімнің жалпы көлемінің 80% көбінде жабық технологиялық цикл болиайды. Мұнайхимия, химиялық өндірістің үлесі 20% төмен , осы уақытта экономикалы дамыған елдерде бұл көрсеткіш 50-60% -ға жетеді. Мұнайхимия саласында капиталы,фондты және энергиялы өндірістердің болуы. Шикізатты шет елден алуына кететін жоғары шығынның кетуіне бай-ты және оның тасымалдануына қарай өнімнің көп бөлігі қазіргі кезде бәсекеге қабілетті емес және тек сыртқы рынокқа ғана емес,сонымен қатар республика ішінде де.

Әлемдік тәжірибе есебімен отандық мұнайхимия өндірісі 4 топқа бөлінеді:

1 топ. Жеңіл көмірсутекер өндірісі б-ша зауыттар( этан, пропан, бутан, өндірісі) – Қазақ және Теңгізді газөңдеу зауыттары.

2 топ. Базалық мұнайхимия шикізаты өндірісінің зауыттары: этилен, пропилен, бензол шығаруы мүмкін) сонымен қатар барлық мұнай өңдеу зауыттары(пропилен, бензол, толуол, ксилол, шығаруы мүмкін) Бағдарламаның бірінші этаптары 1992-2002жж.

3 топ. Полимерлер және басқа да мұнайхимия өнімдерінің тауарларын шығаратын зауыттар: шайырлар, лактар, бояулар және басқалары. Бұл топқа республиканың негізгі әркеттегі мұнайхимия кәсіпорындарын жатқызуға болады. Бірінші этапта бөлікті екінші этапқа өтеді 2002-2012жж.

4 топ. Қолдануға дайын әртүрлі бағыттағы конструкциялы материалдар мен полимер өнімін шығару зауыттар. Мұндай зауыттар жоқ. Өндіріс шағын және орта бизнес көлемінде мүмкін. Екінші этапта бөлікті үшінші этапқа 2012-2030жж.жатады.

Бағдарламалық шараларды іске асыратын базалық мұнайхимия және химиялық кәсіпорындар : Атырау МӨЗ, Павлодар МӨЗ,Тенгиз ГӨЗ, Қазақ ГӨЗ, «АКПО» полипропилен өндірісі б-ша, хим-қ және мұнайхимия өнімін өндіру б-ша «Карбид» АО-ң (Теміртау қ-сы)