9.Химиялық өндірістердің мемлекетіміздің экономикалық қалыптасуындағы маңыздылығы және орны, оның басқа салалармен байланысы

Химиялық өндіріс – халық шаруашылығында ғылыми-техникалық және материалды база болып табылады және өндіріс күшінің дамуында, ел қауіпсіздігін қорғауда маңызды рөл атқарады. Заманауи химиялық өндіріс құрамына келесі салалар кіреді (олардың зиянды әрекетіне қарамастан).

Химиялық өндіріс салалары:

• тау – химиялық (пайда және химиялық минералдық шикізаттың байлығы фосфорит, апатит, тұз калий және т.б.);

• негізгі химиялық (органикалық емес қышқылдың, минералды тұздың, минералды тыңайтқыштардың, хлор, аммиактың өндірісі және т.б.)

• синтетикалық бояулардың өндірісі (органикалық бояулардың, жартылай тағамдардың, синтетикалық дубитендердің қайта өңделуі);

• синтетикалық смоламен пластикалық масстардың өндірісі;

• жасанды және синтетикалық жіптердің өндірісі;

• химиялық реактивтердің, таза заттар мен катализаторлардың өндірісі;

• фотохимиялық (фотокинопленка, магниттік ленталардың және басқа фотоматериалдардың өндірісі);

• лак бояу (белил, бояу, лак, эмаль, нитротмольді алу);

• химико-фармацевтикалық (дәрі-дәрмек және препараттардың өндірісі);

Өсімдіктерді қорғаудағы химиялық құрамдардың өндірісі.

• тұрмыстық химия тауарларының өндірісі;

• пластмассалық бұйымдармен, әйнек материалдардың, әйнек пластиналарының және одан жасалған бұйымдардың өндірісі.

Мұнай химиялық өндірісітң салалары: синтетикалық каучуктың өндірісі, оған қоса мұнайхимиялық тауарлар, резиноасбеттік (резинотехникалық, асбесттік бұйымдардың және дөңгелектердің өндірісі).

Сонымен қатар, шығарылатын газ негізінде және тағамдарда химиялық тағамның нақты бөлігі кокос химиялық өндірісте, түсті металлургияда, целлюлоздік қағазды, ағаш өңдеуде (орман химия) және басқа салаларда өңделеді. Мұнай тек қана өндірістің маңызды саласымен емес, сонымен қатар тәуелсіз ел статусының белгісі, жақсы болашаққа деген үміт.

Химиялық өндіріске деген техникалық белгілер бойынша мыналарды жатқызуға болады: цемент және басқа керамика, фарфор, әйнек өндірісі; тағам өндірісінің өндірісі; ақуыз-витаминдік концентраттардың өндірісі, аминокислот, витамин, антибиотик және т.б. (микробиологиялық өндіріс).

10. Химиялық өнеркәсіптің салалары. Мұнай химия өнеркәсіптерінің салалары

Бұл кешен әр түрлі химиялық заттармен қатар конструкциялық материалдар шығарады. Ол өнеркәсіп пен құрылыстың шикізат базасын кеңейтіп, ауыл шаруашылығының интенсивті дамуына ықпалын тигізеді және халықты тауармен қамтамасыз етеді. Химиялық кешен дәрі-дәрмек, өсімдікті қорғайтын, суды тазалайтын және ағын суды залалсыздандыратын заттар шығарады.

Химияның салааралық байланыстары ауқымды.

Оның өнімдері машина жасауда (пластмасса, шина), металлургияда (флотация үшін реагенттер), жеңіл өнеркәсіпте (өңдегіш заттар, талшық), құрылыста (бояулар), ауыл шаруашылығында (тыңайтқыштар, улы химикаттар), көлікте (пластик құбырлар) қолданылады. Химия өндірісіне 3 ерекшелік тән. Олар:

1) табиғатта кездеспейтін, жасанды заттар шығарады, мысалы, пластмассалар. Бұл заттар көп жағдайда өздерінің қасиеті жөнінен дәстүрлік конструкциялық материалдардан да асып түседі;

2) шикізат базасы ауқымды болып келеді

3) көмірмен (кемір-химия), металлургиямен (кокс-химия), мұнай өңдеу өнеркәсібімен (мұнай-химия) құрамдасады.

Химия кәсіпорындарын орналастырудың негізгі факторларына - шикізат, су, энергетика, тұтыну және экологиялық факторлар жатады. Зауыттарда өндіріс процестерін автоматтандыру кеңінен қолданылады. Мысалы, металлургияға қарағанда жүмысшы саны аз. Химия кешеніне 5 ірі сала:

1) кен-химия (минералдық шикі-заттар - фосфорит, ас тұзы, гипс, әктас өндіру);

2) негізгі химия (қышқылдар, қоспалар, фосфор, минералдық тыңайтқыштар алу);

3) полимерлер химиясы (пластмасса, химиялық талшык;

4) полимерлердіөцдеу (шина, пластмасса өнімдерін шығару);

5) химия - фармацевтикалық (дәрі жасау).

Мұнай химиялық өндірісітң салалары: синтетикалық каучуктың өндірісі, оған қоса мұнайхимиялық тауарлар, резиноасбеттік (резинотехникалық, асбесттік бұйымдардың және дөңгелектердің өндірісі).

Сонымен қатар, шығарылатын газ негізінде және тағамдарда химиялық тағамның нақты бөлігі кокос химиялық өндірісте, түсті металлургияда, целлюлоздік қағазды, ағаш өңдеуде (орман химия) және басқа салаларда өңделеді. Мұнай тек қана өндірістің маңызды саласымен емес, сонымен қатар тәуелсіз ел статусының белгісі, жақсы болашаққа деген үміт.

Химиялық өндіріске деген техникалық белгілер бойынша мыналарды жатқызуға болады: цемент және басқа керамика, фарфор, әйнек өндірісі; тағам өндірісінің өндірісі; ақуыз-витаминдік концентраттардың өндірісі, аминокислот, витамин, антибиотик және т.б. (микробиологиялық өндіріс).