Сабаққа арналған әдістемелік нұсқау

Мамандығы: 5В130100 “Жалпы медицина”

1. Тақырып. Организмнің зақымдануға жалпы әсерленістері

2. Сабақтың мақсаты:

Организмнің зақымдануға жалпы әсерленістерінің хтиологиясы, патогенезін және организм үшін маңызын меңгеру

3. Оқыту міндеттері:

• стрес пен «жауаптың жедел кезеңі» жауабының хтиологиясы, патогенезі, қорғану-бейімделулік және патогенді маңызын зерттеу

• сілейменің түлерін және даму тетіктерін зерттеу

• жарақатты шоктың гуморалдық моделін үлгілеу.

4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Зақымдануға жалпы әсерленістер туралы түсінік, мысалдар келтіру.

2. «Жауаптың жедел кезеңі», себептері, дәнекерлері және олардың әсері. «Жауаптың жедел кезеңінің» нәруыздары, олардың қызметі. Организм үшін жауаптың «жауаптың жедел кезеңінің» маңызы. Жүйелік қабынулық жауап синдромы туралы түсінік.

3. Қан плазмасының протелиздік жүйесінің белсенденуі. Калликреин-кинин жүйесінің және комплемент жүйесінің маңызы.

4. Жалпы адаптациялық синдром ( стресс), себептері, кезеңдері, даму тетіктері. Стрестің қорғаныстық – бейімделулік және дерттуындатулық маңызы. Адаптация дерттері туралы түсінік.

5. Сілейме. Хтиологиясы және патогенезі бойынша жіктелуі. Жарақаттық сілейме, себептері, сатылары, қанайналымы және микроциркуляцияның өзгерістері.

6. Кома, түрлері, даму тетіктері.

7. Естен тану: себептері, қауіп-қатер жайттары, түрлері, патогенезі, организм функцияларының бұзылуы, алдын алу мен емдеудің патофизиологиялық негіздері

5. Сабақ беру және оқыту әдістері

Пікірталас, демонстрация

Тәжiрибе № 1. Жарақатты шоктың гуморалдық моделi

Тәжiрибе барысы: Қоянды вивекционды столға бекiтедi. Мойын венасы мен ұйқы артериясын жаланаштайды. Ұйқы артериясын сынаптын манометрi мен жалғап, артериалдық қысымды тiркейдi. Тыныс алу қозғалыстарының санын санап алады. Көрсеткiштердi жазып алып, қоян венасына 37⁰С дейiн жылытылған 40% пептон ерітіндісін жібереді. Оны 1,4 г құрғақзатты жануардың 1 кг салмағына сәйкес жiбередi. Сонынан артерия қысым мен тыныс алу қозғалыстарының өзгерiстерiн байқайды.

Нәтижесi

Қорытынды

6. Әдебиеттер

Негізгі

1. Ә.Н.Нұрмухамбетов Патологиялық физиология 2000, 2007жж.

2. Ә.Н.Нұрмухамбетов, Е.Дәленов Патологиялық физиология,-Алматы,1995 ж.,

3. Патологическая физиология под ред. А.Д.Адо и Л.М.Ишимовой.-М.1980 г.

–С.46-54, 56-59,62-63

4. Патологическая физиология под ред. А.Д.Адо и В.В.Новицкого. -Томск,1994 г.

–С.28-31,73-82, 440-445.

5. Дәрiстер К.А.Шаймарданов, 1-шi бөлiм, Семей қаласы,1991 ж.

Қосымша

1. В.К.Кулагин Патофизиология травмы и шока Л.ЮБ 1978 г.

2. И.И.Дерябин, О.С.Насонкин –Л, 1987г. Травматическая болезнь

3. Ф.З.Меерсон. Стресс кровообращения –М., 1990г.

4. В.А.Неговский. Очерки по реаниматологии –М.,Медицина,1986г, -С 252

5. В.Ю.Шанин Клиническая патофизиология. Учебник для медицинских вузов. – Спб:

специальная литература, 1998 г., 569 с.

7. Бақылау. Тестілер. Сабақ тақырыбының сұрақтары бойынша әңгімелесу.

Тесттілер

1. Клеткалардың зақымдануы келесi факторлардың әсерiнен туады:

1. сөздiк тiтiркендiргiш

2. механикалық,физикалық, химиялық тiтiркендiргiш

3. көмiрсулардың жетiспеуi

4. көмiрсулардың мөлшерден тыс

5. қанда лейкоциттердің жоғарлауы

2. Клеткалардың зақымдануы келесi факторлардың әсерiнен тууы мүмкiн:

1. сұйықтардың осмотикалық қысымның жоғарлауы және клетка аралық, клеткада судың азаюы

2. белоктық заттардың азаюы

3. липидтiң азаюы

4. инертті газдар жетiспеуi

5. интерферон әсері кезінде

3. Клетканың арнайы зақымдануының негiзгi көріністерін көрсет:

1. белоктық қайтымды денатурациясы

2. цитохромоксидазаның блокадасы цианисті калимен, ацетилхолиның бұзылуы холинхстераза әсерінен

3. клетка мембранасы өткiзгiштiгiнiң бұзылуы

4. мембранды насостың функциясының зақымдануы

5. калий иондарының клеткадан шығуы

4. Клетканың генетикалық аппаратының арнайы зақымдануын келесi факторлар тудырады:

1. клеткада Nа⁺ ионының жиналуы

2. иондаушы сәулелену, пуриндi негiздердiң клеткада жиналуы, кейбiр антибиотиктердiң әсерi

3. цитохромоксидазаның белсендiлiгi

4. жасушадағы осмостық қысымның жоғарылауы

5. жасушадағы осмостық қысымның төмендеуі

5. Клетка зақымдануының арнайы емес көрiнiстерiне келесiлер жатады:

1. белоктын жоғары температура әсерінен коагуляциялануы

2. белокты-липоидты құрылымның төменгі температурадағы коагуляциясы

3. паранекроздың дамуы,тiндердiң сорбциялық қасиетiнiң кушеюi

4. генетикалық аппарат қызметiнiң бұзылуы

5. механикалық факторлар әсерінен мембрана бүтіндігінің бұзылуы

6. Зақымданған клетканың қорғаудың арнайы емес механизмiне жатады:

1. көмiрсулардың тотығуының гликолизге ауысуы, интерферон өндiрiлуi, клетка органеллаларынын гипертрофиясы

2. ацидоздын дамуы

3. органеллалар гипоплазиясы

4. тотығу фосфорланудың төмендеуі

5. тіннің сорбциялық қасиетінің жоғарылауы

7. Клетка зақымдануының көрсеткiштерi:

1. клетка рН-ң жоғарылауы

2. клеткаiшiлiк натрий иондары концентрациясының жоғарылауы

3. клетка рН-ң төмендеуi (ацидоз), мембранды потенциалдың төмендеуi

4. клеткаiшiлiк кальций иондары концентрациясының жоғарылауы

5. клеткаiшiлiк калий иондары концентрациясының жоғарылауы

8. Стрестiк реакциялар бұл:

1. спецификалық реакцияның жалпы көрiнiсi

2. организмнің жауап реакциясының тууы, әртүрлi табиғатты тiтiргендiргiш әсерiне жауап

3. қорғаныш механизмдерінің тежелуі

4. қорғаныш механизмдерінің әлсiреуi

5. жарақатқа бірлескен спецификалық реакциялық жауап

9. Стрестiң реакция кезiнде болады:

1. қан айналым мен тыныс алудың, тежелуі

2. хнергетикалық рессурстардың мобилизациясы, ммунологиялық процестерiн

стимуляциясы, бүйрек үстi гормондарының лақтырысы

3. iшек перистальтикасының өтуi

4. парасимпатикалық нерв жүйесінің белсенуі, метаболизмнің төмендеуі

5. қалқанша безі гиперфункциясы және бүйрек үсті безі қыртысының гипофункциясы

10. Травматикалық шоктың хректильдi кезеңiне тән:

1. брадикардияның дамуы

2. ОНЖ-н қозуы,тамырлардың ОПС жоғарылауы

3. көп ағзаларда қанның шунтты лақтырысы, қан келуiнiң бұзылуы,гипоксияны дамуы, қанайналудың декомпенсациясы

4. сирек беткей тыныс алу

5. периодтық түрдегі тыныс алу

№ 6-шы тәжірибелік