5. Оқыту мен сабақ жүргізудің тәсілдері:

тәжірибелік жұмысты орындау және талдау, хаттаманы толтыру, дискуссия

Тәжірибе № 1. Организмнің гипоксия серпілісіндегі жас мөлшерінің маңызы. Тәжірибе барысы: Егеуқұйрықпен жаңа туған егеуқұйырықтың баласын, бәрінбір шыны ыдысқа банкіге орналастырамыз. Егеуқұйрықтың баласы сеткалы жәшікшеге салынады. Тығыз аузын ланолин қақпақтың шетіне жағып жабамыз. Жануардың жағдайын, тыныс алуын өзгеруін олардың әрекетін бақылаймыз.

Шыққан қорытындыны салыстырамыз.

	Уақыт	Кілегей түсі	Тыныс алуы	Тәртібі
Ересек егеуқұйрық	Бастапқы 5 мин кейін 10 мин кейін 15 мин кейін 20 мин кейін
Жана туған егеуқұйрық	Басқапқы 5 мин кейін 10 мин кейін 15 мин кейін 20 мин кейін

Қорытынды: Беттін 1/3 жазуға қалдыру керек.

Тәжірибе № 2. Орталық нерв жүйесіне әсер ету арқылы организм реактивтілігінің

өзгеруі.

Тәжірибені үш егеуқұйрыққа жасайды, оның біреуіне 100 гр салмаққа 1 мл есебімен 1%-тік гексенал ерітіндісін тері астына енгізу арқылы наркоз жасайды. Екінші егеуқұйрыққа тәжірибеге дейін 10 мин. Бұрын 100 гр салмаққа 0,5 мл есебімен 20 %-тік кофеин ерітіндісін тері астына енгізеді. Үшінші егеуқұйрық бақылауға алынады. Барлық үш егуқұйрықты шыны ыдысқа салады, герметикалық жолымен жабылады. (шетіне ланолин жағылады).

Бақылау алынған нәтижені кестеге жазады.

Әсер ету түрлері	Уақыт	Кілегей түсі	Тыныс алуы	Тәртібі
Бақылау	Бастапқы 5 мин кейін 10 мин кейін 20 мин кейін 30 мин кейін 40 мин кейін
Гексенал	Бастапқы 5 мин кейін 10 мин кейін 20 мин кейін 30 мин кейін 40 мин кейін
Кофейн	Бастапқы 5 мин кейін 10 мин кейін 20 мин кейін 30 мин кейін 40 мин кейін

Қорытынды

6. Әдебиеттер:

Негізгі

1. Нұрмұхамбетулы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 80-115.

2. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 23-33.

3. Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 81-90.

4. Патологическая физиология п/р А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. – М.: Триада-Х, 2002. – С. 73-89.

5. Тестовые задания по патологической физиологии / под ред Т.П. Ударцевой и Н.Н.Рыспековой – Алматы.: изд-во «Хффект», КазНМУ, 2007.- С. 57 -63

Қосымша

1. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГХОТАР-МЕД, 2003. – Т. 1. – С.

41-44.

2. Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-

Томск: Том.ун-та, 2001, С.133-149

3. Назаренко Н.М. Патофизиология раннего онтогенеза., Алматы, 1998.– 175с.

4. Ә. Нұрмұхамбетов. Ұрық даму мен балалық шақ ауруларының патофизиологиясы.,

Алматы, 2004. – 162 б.

5. Н.В. Жуйко. Особенности реактивности детского организма, Алматы, 2006.- 68с.

7. Бақылау

1. Реактивтілік бұл:

1. реактивтiлiк - ол ағзаның өз жағдайын сыртқы ортаның факторларының әсерi арқылы өзгерту қабiлеттiгi

2. реактивтiлiк – ағзаның iшкi ортаның әсерiн қабылдау қабiлеттiгi

3. реактивтiлiк - ағзаның iшкi және сыртқы факторына жауап беруi

4. реактивтiлiк – ағзаның қорғаныс - бейiмделу реакциялары

5. реактивтiлiк-ағзаның айналадағы ортаның әсерiне бүтiндей жауап беруi

2. Резистенттiлiк - бұл:

1. сыртқы ортаның әр түрлi әсерiне ағзаның жауап беру қасиетi

2. қоршаған ортаның патогендi факторлардың әсерiне ағзаның қарсыластығы

3. қоршаған ортаның адекватты тiтiркендiргiштерiне ағзаның жауап беру қасиетi

4. қоршаған ортаның тек қана хксперименталды қасиеттерiне ағзаның жауап беру қасиетi

5. жеке реактивтілігі

3. Үлкендерге қарағанда жаңа туғандар гипоксияны жеңiл өткiзедi, оның мысалы:

1. түрлiк реактивтiлiк

2. жыныстық реактивтiлiк

3. жастық реактивтiлiк

4. жекеше реактивтiлiк

5. иммунологиялық реактивтiлiк

4. Егеуқуйрыққа, теңiз шошқасына және қояндарға қарағанда бақалар гипоксияны жеңiл өткiзедi. Оның мысалы:

1. топтық реактивтiлiк

2. түрлiк реактивтiлiк, биологиялық реактивтiлiк

3. жекеше реактивтiлiк

4. жастық реактивтiлiк

5. физиологиялық

5. Жекелеген физиологиялық ағза реактивтiлiгiнiң мысалын көрсетiңiз:

1. қан жоғалту кезiндегi ағза реакциясы

2. биiк тау турғындардың хритроцитозы, спортсмендерде жүрек гипертрофиясы

3. биологиялық реакцияның тiнге тәуелсiздiгi

4. ас қорыту лейкоцитопения

5. ақаулар кезіндегі миокарда гипертрофиясы

6. Тұқым қуалайтын ауру – бұл:

1. ата-анадан баласына берiлетiн және генетикалық аппараттың зақымдануына байланысты ауру

2. адам туғанда сол аурумен туады және ол генетикалық аппарат зақымдануына байланысты емес

3. анасының ауруына байланысты балада құрсақтық кезеңде дамитын ауру

4. туа бiткен аурулар

5. фенокопия

7. Мутагендi жайттарға жатады:

1. иондаушы радиация, пестицидтер

2. механикалық әсер

3. жоғары температура

4. инфрақызыл сәуленену

5. төменгі барометірлік қысым

8. Тұқым қуалайтын аурудың фенокопиясын көрсет:

1. рецессивтi типтi туа бiткен көз жанарының лайлануы

2. шешесi иондаушы сәуле әсерiне ұшыраған жас баланың туа бiткен көз жанарының лайлануы

3. фенилкетонурия

4. фенилпирожүзiмдi олигофрения

5. полидактилия

9. Морфологиялық деңгейде көрiнетiн тұқымқуалайтын ауру:

1. қоян ерiн, брахидактилия

2. гемофилия, гемосидероз

3. фенилкетонурия, брахидактимия

4. ахондроплазия, алкаптонурия

5. фенилкетонурия, қоян ерін

10. Доминантты типте тұқым қуалайтын ауру:

1. фенилкетонурия

2. брахидактилия, Гентингтон хореясы

3. микроцефалия

4. альбинизм

5. галактоземия

№ 4-ші тәжірибелік