Практикалық жұмысы №13
Сабақтың тақырыбы: Символдық мәліметтерді өңдейтін есептерді программалау
Сабақтың мақсаты: символдық шамалармен орындалатын амалдармен таныстыру. Символдық мәліметтерді енгізу, шығару ерекшеліктерін түсіндіре отырып. Программа құруға дағдыландыру
Символдық мәліметтер үшін төмендегідей стандартты функциялар анықталған:
chr(х) - byte типіндегі х санын символға түрлендіреді;
ord(ch) - сһ символын оның byte типіндегі сәйкес кодына түрлендіреді;
pred(ch)- кодына сәйкес алдыңғы символды береді;
succ(ch)- кодына сәйкес келесі символды береді;
upcase(ch) -кіші латын әріптерін бас әріптерге айналдырады;
Сөз тіркестерін өңдеуге арналған стандартты функциялар мен процедуралар. Паскаль тілінің стандартты функциялары:
CHR(I) -I санына сәйкес символы береді.
ORD(S) -S символының бүтін сан түріндегі кодын береді.
COPY (ST, Poz, N): String; ST сөз тіркесінің Poz нөмірлік (позициялық) символынан бастап қатар тұрған N - символ көшіріліп алынады.
CONCAT(Sl,S2,...,SN):String; Мәтіндерді ретімен біріктіреді.
UPCASE(C:CHAR):CHAR; латын алфавитінің кіші әріптерін бас әріптерге ауыстырады. DELETE(Var S:String; N, M:Integer); S – мәтінінің, N - таңбасынан бастап, М - таңбасын өшіреді.
INSERT(S1,S2, Poz); S сөз тіркесі символдарының Poz нөмірінен (позициясынан) бастап, N символды өшіреді де, нәтижені S мәні ретінде жазады.
Мысал 1.
Нүйтемен аяқталатын символдық жол берілген. Осы жолды экранға соңынан басына қарай шығарыңдар.
PROGRAM ESEP1;
VAR I,L: INTEGER;
BEGIN
WRITELN ("Нүктемен аяқталатын текст енгізіңдер'); READLN(S1);
L:=LENGTH(S1);
FOR I:=L-1 DOWN 1 DO
WRITE(S1[1]);
WRITELN (‘,’');
END.
№1. Кіші латын әріпімен енгізілген жолды, үлкен латын әріптеріне ауыстыру программасын құрыңыз.
Program austir;
Var s:string;
k:byte; begin
readln(s);
for k:=1 to length(s) do s[k]:=upcase (s[k]); writeln(s); end.
№2. Мәтіндегі 'a' әріпінің санын анықтау программасын құрыңыз. Program sanau;
Var s, f, h:string;
I, Acany:integer; Begin
Writeln ('мәтін енгіз'); Readln(s);
Acany:=0;
For i:=1 to length(s) do begin
If (Copy(s,I,l)= 'a') then Acany:=Acany+1
End:
Wriletn( 'мәтіндегі a әріпін санау');
End.
Практикалық жұмысы №14-15
Сабақтың тақырыбы: Турбо Паскаль тілінде графиканы қолдану
Сабақтың мақсаты: Графикалық режимге көшу адаптерлері. CRT модуліндегі адаптерлердің мәтіндік мүмкіндіктері
Графикалық экранның мүмкіндігі дегеніміз - бұл экранға шығарылатын бейненің дәлдігі. Мысалы, экранға графикалық бейнелерді шығару мүмкіндігі қаншалықты жоғары болса, функциялардың графигін соншалықты дәл тұрғызуға болады.
Палитра (бояулар) дегеніміз - бүл графикалық режимге арналған түстер жиынтығы. Режимге арналған бірнеше палитралар бар, бірак әдетте стандартты 16 түс пайдаланылады.
Black -0 - қара DarkGray -8 - қара-сұр
Blue - 1 -cұp Light Blue -9 - ашық көк
Green -2 - жасыл LightGreen -10 - ашық жасыл
Cegan -3 - көгілдір LightCegan - 11 - ашық көгілдір
Red -4 - қызыл LightRed -12 - алқызыл
Magenta -5 - күлгін Light Magenta -13 - таңқурай түс
Brown -6 - қоңыр Yellow - 14 - сары
Light Gray -7 - ақ-сұр White - 15 - ақ
Кестеде келтірілген түстердің ағылшынша атауларының номерлері GRAPH модулі үшін тұрақты (константа) болып есептеледі. Алғашқы 8 түсті (0..7) фонының түсі үшін де, шығару түсі үшін де пайдалануға болады, ал қалған түстер (8.. 15) тек графикалық бейнелерді шығару түсі үшін ғана пайдаланылады.
Мысалы:
TextColor (Yellow);
TextBackGround (Red);
Write(‘Қызыл экранға сары символдар шығарылады’);
TextColor(Yellow+Blink);
Write(‘Жыпылықтайтын сары символдар шығарылады’);
TextColor(6);
Write(‘Экранға қоңыр символдар шығарылады’);
Тапсырма
№1. Экранда бұрыш жасаған екі түзу сызық, шеңбер және шеңбер центрінде орналасқан нүкте салу программасын құру керек.
№2. Әр түрлі түспен берілген геометриялық фигуралардың астына аттарын жазатын
программа құру керек.