- •Пәні бойынша «5в011700» - «Қазақ тілі мен әдебиеті», мамандығы 1-курс студенттерінің білімін бақылауға арналған обсөж мәтіндері мен тапсырмалары
- •Оқытушы: бақылау, бағалау
- •Ағымдағы
- •Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
- •Барлық сағат саны: 90
- •Лекция – сабақтарының күнтізбелік – тақырыптық жоспары
- •5В011700– “Қазақ тілі мен әдебиеті”, 1 – курс, 1 – семестр. 30 сағат
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Обсөж – сабақтарының күнтізбелік – тақырыптық жоспары мен обсөж тапсырмаларын қабылдау кестесі
- •5В011700 – «Қазақ тілі мен әдебиеті», 1 – курс, 1 – семестр. 30 сағат
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Студенттің өзіндік жұмысының жоспары және орындау кестесі
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Бірінші аралық бақылау
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Жоспар:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Жоспар:
- •Бақылау сұрақтар:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Жоспар:
- •Реферат тақырыптары:
- •Бақылау сұрақтары
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Бақылау сұрақтары:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Жоспар:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Жоспар:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Бақылау сұрақтары
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Жоспар:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Бақылау сұрақтары:
- •Жоспар:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Екінші аралық бақылау
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Жоспар:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Жоспар:
- •Глоссарий
- •Жоспар:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Жоспар:
- •Жаттығу орындау
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Жоспар:
- •Жаттығу орындау:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Е) граматика
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Қазақ тіліндегі сөз тудыратын тәсілдер (синтетикалық, аналитикалық тәсіл және семантикалық даму заңы). Сөзжасам тәсілдері арқылы жасалған сөздерге талдау жасаңыздар.
- •Текстердегі сөз тудырушы тәсілдер арқылы жасалған сөздерді тауып, олардың тұлғалық құрамына (туынды сөз, қос сөз, қысқарған сөз, біріккен сөз, тіркескен сөз) қарай талдау жасаңдар.
- •Пысықтау үшін тапсырмалар:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Жоспар:
- •Грамматикалық ұғымдардың түрлеріне (грамматикалық мағына, грамматикалық форма, грамматикалық тәсіл, грамматикалық категория) сипаттама беріңдер.
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Жоспар:
- •Глоссарий:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Бақылау тапсырмасы: Тест.
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Жоспар:
- •Қолданатын әдебиеттер тізімі
- •Қосымша:
- •Білімді бақылауға тест сұрақтары.
Білімді бақылауға тест сұрақтары.
Көнерген сөздердің неше түрі бар.
А) 2
В) 3
С) 4
Д) 5
Е) 6
Түбір морфемаға аффикстік морфеманың жалғануы арқылы жасалатын тәсіл.
А) Лексика – семантикалық.
В)Морфологиялық. С)Грамматикалық. Д)Синтаксистік. Е) Аналитикалық .
Тілде жаңа ұғымды білдіретін сөздер.
А) Историзм. В) Архайзм. С) Эвемизм. Д) Неологизм. Е) Табу.
Сөз тудырудың синтаксистік тәсілдері арқылы күрделі біріккен сөзді табыңыз.
А) Шелек. В) Отағасы. С) Қыран. Д) Басқару. Е) Әлем.
Фразеологиялық оралымға тән басты белгі.
А) Ерікті тіркесу, В) Қосарлы келу. С) Даяр қалпында жұмсау. Д) Біріккен түбір болуы. Е) Қысқарту арқылы жасалу.
“Ашық, айқын” мағынасындағы фразеологиялық тіркес.
А) Су жүрек. В) Соқырға таяқ ұстатқандай. С) Түймедейді түйедей ету. Д) Қас қаққанша. Е) Қол қусыру.
Біртұтас мағынасы сыңарларының мағынасымен жуыспайтын фразеологиялық оралым түрі.
А) Фразеологиялық оралым. В) Фразеологиялық бірлік. С) Фразеологиялық тізбек. Д) Фразеологиялық сөйлемше. Е) Мақал – мәтелдер.
Ерікті сөздің тіркесінен құралып, құрамымен қолданылуы тұрақты тіркес.
А) Фразеологиялық оралым. В) Фразеологиялық бірлік. С) Фразеологиялық тізбек. Д) Фразеологиялық сөйлемше. Е) Мақал – мәтелдер.
Лексикография нені қарастырады.
А) Сөздерді. В) Сөйлемдерді. С) Сөз тіркесін. Д) Сөз мағынасын. Е) Сөздіктерді.
Сөздіктерді неше топқа бөліп қарастырады.
А) 2 В) 3 С) 4 Д) 5 Е) 6
Сөздердің шығу тегі мен олардың семантикалық дамуы туралы мағлұмат беретін сөздіктер.
А) Этимологиялық, тарихи. В) Түсіндірме, аударма, терминологиялық. С) Фонетикалық, орфографиялық. Д) Энциклопедялық, иллюстративті. Е) Антонимдер.
Қазіргі тілдердегі сөздердің мағыналарын түсіндіріп, олардың қолданылуы жайлы мағлұмат беретін сөздіктер.
А) Этимологиялық, тарихи. В) Түсіндірме, аударма, терминологиялық. С) Фонетикалық, орфографиялық. Д) Энциклопедиялық, иллюстративті. Е) Антонимдер.
Сөздің дыбыстық құрылысы мен олардың жазылуы туралы мағлұмат беретін сөздіктер.
А) Этимологиялық, тарихи. В) Түсіндірме, аударма, терминологиялық. С) Фонетикалық, орфографиялық. Д) Энциклопедиялық, иллюстративті. Е) Антонимдер.
Заттармен құбылыстардың ұғымдарын айқындап түсіндіретін сөздіктер.
А) Этимологиялық, тарихи. В) Түсіндірме, аударма, терминологиялық. С) Фонетикалық, орфографиялық. Д) Энциклопедиялық, иллюстративті. Е) Антонимдер. Синонимдер.
Тілдің өмір сүріп тұрған дәуірдегі құрамын қарастырады да, ондағы фонемалар жүйесін және фонемалардың ішкі өзара байланыстарын белгілеп айқындайды.
А) Сипаттама фонетика. В) Тарихи фонетика. С) Морфология. Д) Синтаксис. Е) Лексика.
Тілдің даму тарихының әр түрлі дәуірлерінде оның дыбыстық құрамының өзгеруін және өзгеру себептерін зерттейтін фонетиканың саласы.
А) Сипаттама. В) Тарихи фонетика. С) Морфология. Д) Синтаксис. Е) Лексика.
17. Дауыстыларды айту кезіндегі физиологиялық ерекшелік.
А) Фонациялық ауаның шығу қарқыны күшті болады. В) Тосқауылмен айтылады.
С) Дыбыстау мүшелеріне күш түседі. Д) Фонациялық ауа баяу шығады. Е) Қысым дыбыс аппаратының бәріне түседі.
Қатаң дауыссыздарды көрсетіңіз.
А) б, в, г, ғ, д. В) в, с, т, д, ш. С) р, л, м, н, ң. Д) а, ә, б, в, г. Е) қ, к, т, с, ш.
Ұяң дауыссыздарды көрсетіңіз.
А) б, в, г, ғ, д. В) в, с, т, д, ш. С) р, л, м, н, ң. Д) а, ә, б, в, г. Е) қ, к, т, с, ш.
Үнді дауыссыздарды көрсетіңіз.
А) б, в, г, ғ, д. В) в, с, т, д, ш. С) р, л, м, н, ң. Д) а, ә, б, в, г. Е) қ, к, т, с, ш.
20. Дауыстылар классификациясының неше типі (түрі) бар.
А) 3 В) 2 С) 4 Д) 5 Е) 6
Дауыстылар тілдің қатысына қарай қалай бөлінеді.
А) еріндік, езулік. В) ашық, қысаң. С) қатаң, ұяң. Д) жуан, жіңішке. Е) тіл алды.
Вокализм дегеніміз не?
А) Дауыссыз дыбыстар жүйесі. В) Үндестік заңы. С) Дыбыс үндестігі. Д) Ерін үндестігі. Е) Дауысты дыбыстар жүйесі.
Консонантизм дегеніміз не?
А) Дауыссыз дыбыстар жүйесі. В) Үндестік заңы. С) Дыбыс үндестігі. Д) Ерін үндестігі. Е) Дауысты дыбыстар жүйесі.
24 Сөздермен олардың дыбыстық формаларын ажырататын, ары қарай
бөлшектеуге келмейтін дыбыстық единица.
А) Морфема. В) Сөз. С) Фонема. Д) Сөз тіркесі. Е) Сөйлем.
Фонема теориясының алғаш негізін қалаған лингвист кім ?
А) А. Шлейхер. В) Бодуэн де Куртенэ. С) Л. В. Щерба. Д) Н. Я. Морр. Е) Ф. Де Соссюр .
Сөйлеудің фонетикалық единицасының түрі нешеу ?
А) 2 В) 3 С) 5 Д) 4 Е) 6
Буынның неше түрі бар.
А) 4 В) 2 С) 3 Д) 5 Е) 6
Басқа буындардан айрықша күшті айтылатын буын (екпін).
А) Динамикалық (лебізді). В) Тоникалық (әуенді). С) Квантативті. Д) Ашық. Е) Бітеу.
Айтылу тонының ырғағы арқылы ерекшеленетін буын (екпін).
А) Динамикалық (лебізді). В) Тоникалық (әуенді). С) Квантативті. Д) Ашық. Е) Бітеу.
Бір буынға байланбай, ырғағына қарай әр басқа буынға түсетін екпін қалай аталады ?
А) Тұрақты. В) Лебізді. С) Динамикалы. Д) Жылжымалы. Е) Квантативті.
Белгілі бір буынға телініп, жылжымайтын екпін.
А) Тұрақты. В) Лебізді. С) Динамикалы. Д) Жылжымалы. Е) Квантативті.
Дауыстылардың бір – біріне өзара үндесуі дегеніміз не ?
А)Ассимиляция. В)Диссимиляция. С)Прогрессивтіықпал. Д)Регрессивтіықпал. Е) сингорманизм.
Түркі тілдерінде байырғы сөздерде сингорманизм неше түрде кездеседі.
А) 3 В) 4 С) 2 Д) 5 Е) 6
Дауыстылардың тілдің қатысына қарай үндесуі дегеніміз не ?
А) Лабиальдық сингорманиз. В) Толық ассимиляция. С) Жартылай ассимиляция. Д) Лингвальдық сингорманизм. Е) Регрессивті ассимиляция.
Ерін дауыстының ыңғайына қарай бірыңғай еріндіктер арқылы үндесу.
А) Лабиальдық сингорманизм. В) Толық ассимиляция. С) Жартылай ассимиляция. Д) Лингвальдық сингорманизм. Е) Регрессивті ассимиляция.
Сөз ішіндегі тетелес екі дыбыстың бірі екіншісін дәл өзіндей етіп, толық бағындыратын ассимиляция.
А) Лабиальдық сингорманиз. В) Толық ассимиляция. С) Жартылай ассимиляция. Д) Лингвальдық сингорманизм. Е) Регрессивті ассимиляция.
Алғашқы дыбыстың кейінгі дыбысқа әсер етіп, өзіне бағындыруы.
А) Лабиальдық сингорманиз. В) Толық ассимиляция. С) Жартылай ассимиляция. Д) Прогрессивті ассимиляция. Е) Регрессивті ассимиляция.
Фонема теориясының алғаш негізін қалаған лингвист кім ?
А) А. Шлейхер. В) Бодуэн де Куртенэ. С) Л. В. Щерба. Д) Н. Я. Морр. Е) Ф. Де Соссюр .
Сөз құрамында немесе сөздердің аралығында келген дыбыстардың бірі екіншісіне ықпал етіп, өзара үндесуі.
А) Ассимиляция. В) Диссимиляция. С) Сингорманизм. Д) Регрессивті ассимиляция. Е) Прогрессивті ассимиляция.
Ассимиляцияға қарама – қарсы құбылыс қалай аталады.
А) Ассимиляция. В) Диссимиляция. С) Сингорманизм. Д) Регрессивті ықпал. Е) Прогрессивті ықпал.
Белгілі бір фонетикалық жағдайда дыбыстардың әлсіреп, көмескеленуі дегеніміз не?
А) Элизия. В) Конвергенция. С) Дивергенция. Д) Редукция. Е) Орфоэпия.
Кейінгі дыбыстың алғашқы дыбысқа әсер етіп, оны өзіне бағындыруы.
А) Ассимиляция. В) Диссимиляция. С) Сингорманизм. Д) Регрессивті ассимиляция. Е) Прогрессивті ассимиляция
Сөздердің шығу тегі мен олардың семантикалық дамуы туралы мағлұмат беретін сөздіктер.
А) Этимологиялық, тарихи. В) Түсіндірме, аударма, терминологиялық. С) Фонетикалық, орфографиялық. Д) Энциклопедялық, иллюстративті. Е) Антонимдер.
Кейбір фонетикалық жағдайда дыбыстардың мүлдем түсіп қалуы.
А) Элизия. В) Диссимиляция. С) Сингорманизм. Д) Регрессивті ассимиляция. Е) Прогрессивті ассимиляция
Ассимиляцияға негізделіп дыбыстың ығыстырылу процесі.
А) Ассимиляция. В) Диссимиляция. С) Сингорманизм. Д) Диэреза. Е) Прогрессивті ассимиляция
Екі дыбыс аралығына қосалқы дыбыстың келіп ену құбылысы.
А) Диэреза. В) Эпентеза. С) Протеза. Д) Апокона. Е) Метатеза.
Сөздің алдынан дыбыс қосылу процесі.
А) Диэреза. В) Эпентеза. С) Протеза. Д) Апокона. Е) Метатеза.
Тіл – тілде кейбір сөз соңындағы дыбыстардың түсіп қалу құбылысы.
А) Диэреза. В) Эпентеза. С) Протеза. Д) Апокона. Е) Метатеза.
Сөз құрамында дыбыстардың орын ауысу құбылысы.
А) Диэреза. В) Эпентеза. С) Протеза. Д) Апокона. Е) Метатеза.
Тілдің ары қарай бөлшектеуге келмейтін ең кіші мағыналық единицасы.
А) Фонема. В) Морфема. С) Грамматикалық форма. Д) Грамматикалық категория. Е) Грамматикалық форма.
Тілдің даму барысында сөз құрамындағы морфемалардың бірінің элементі, екіншісіне ауысып өзгеру құбылысы.
А) Сіңісу құбылысы. В) Жылысу құбылысы. С) Күрделену процесі. Д) Декорреляция процесі. Е) Диффузия құбылысы.
Бастапқы негіз туынды негізге айналып, сөздің морфемаларға мүшелену процесі.
А) Сіңісу құбылысы. В) Жылысу құбылысы. С) Күрделену процесі. Д) Декорреляция процесі. Е) Диффузия құбылысы.
Сандық емес, сапалық өзгеріске ұшырау процесі.
А) Сіңісу құбылысы. В) Жылысу құбылысы. С) Күрделену процесі. Д) Декорреляция процесі. Е) Диффузия құбылысы.
Сөз құрамындағы морфемалардың арасындағы біркелкі дауыстылармен біркелкі дауыссыздардың өзгеріске ұшырауы.
А) Сіңісу құбылысы. В) Жылысу құбылысы. С) Күрделену процесі. Д) Декорреляция процесі. Е) Диффузия құбылысы.
Сөз құрамындағы морфемалардың арасындағы біркелкі дауыстылармен біркелкі дауыссыздардың өзгеріске ұшырауы.
А) Сіңісу құбылысы. В) Жылысу құбылысы. С) Күрделену процесі. Д) Декорреляция процесі. Е) Диффузия құбылысы.
...Түбірге аффикстер жалғау арқылы грамматикалық мағына беру тәсілі.
А) Аффикация. В) Ішкі флексия. С) Қосарлану. Д) Бірігу. Е) Көмекші сөздер.
Түбірдің дыбыстық құрамының өзгеруі арқылы грамматикалық мағына беру тәсілі.
А) Сіңісу құбылысы. В) Жылысу құбылысы. С) Күрделену процесі. Д) Ішкі флексия. Е) Диффузия құбылысы.
Екі сөздің қосарлануы арқылы берілетін тәсіл.
А) Қосарлану тәсілі. В) Жылысу құбылысы. С) Күрделену процесі. Д) Декорреляция процесі. Е) Диффузия құбылысы.
Өзара түбір морфемалар немесе түбір мен негіздің қосылып, сөз жасалу тәсілі.
А) Сіңісу құбылысы. В) Жылысу құбылысы. С) Күрделену процесі. Д) Бірігу тәсілі. Е) Диффузия құбылысы.
Жалғаулықтар, септеуліктер және т. б сөздер тобы арқылы жасалатын тәсіл.
А) Сіңісу құбылысы. В) Жылысу құбылысы. С) Күрделену процесі. Д) Декорреляция процесі. Е) Көмекші сөздер тәсілі.
61. Тіл және оның даму заңдылықтары туралы ғылым?
А) лингвистика
В) грамматика
С) фонетика
Д) лексикология
Е) логика
62. Тілдегі сөздердің түрлену, өзгеру ережелері мен сөздерден сөйлемдердің құралу ережелерін белгілейтін ғылым.
А) грамматика
В) лингвистика
С) фонетика
Д) лексикология
Е) логика
63. Тіл білімінің ойлау категориялары мен ойлаудың заңдары туралы ғылым.
А) логика
В) лингвистика
С) фонетика
Д) лексикология
Е) грамматика
64. Бір заттың не құбылыс атауының екінші затқа не құбылысқа олардың өзара бірлестігі, жетекшілігі кезінде атау болып ауысуы қалай аталады?
А) метонимия
В) синикдоха
С) эвфемизм
Д) метафора
Е) граматика
65. Бүтіннің орнына бөлшекті, жалпының орнына жалқыны, үлкеннің орнына кішіні қолданудың негізінде сөз мағынасының ауысуы.
А) синекдоха
В) метонимия
С) эвфемизм
Д) метафора
Е) грамматика
66. Біркелкі жазылып, екпіннің алмасып түсуіне байланысты түрліше айтылатын сөздер.
А) омографтар
В) каламбур
С) полисемия
Д) омонимдер
Е) синонимдер
67. Дыбысталуы бірдей, мағынасы әр басқа сөздерге негізделген сөзінен жасалған термин.
А) каламбур
В) омографтар
С) полисемия
Д) омонимдер
Е) синонимдер
68. Көп мағыналық деген түсінікті беретін ғылым.
А) полисемия
В) омонимдер
С) омографтар
Д) каламбур
Е) синонимдер
69. Сөздердің шығу тегі мен олардың семантикасының дамуы туралы мағлұмат беретін сөздік
А) этимологиялық, тарихи сөздік
В) салыстырмалы сөздік
С) синонимдер сөздігі
Д) терминологиялық сөздік
Е) омонимдер сөздігі
70. Дербестігі жоқ түбірден немесе дербестігін сақтаған түбір морфемадан сөз жасайтын сөз тудырушы аффикстердің мағынасы
А) деривациялық
В) геляциялық
С) бірігу
Д) апакопа
Е) метатеза
71. Сөз бен сөзді байланыстырып, олардың бір-біріне қатысын білдіретін аффикстер. Сөз түрлендіруші аффикстердің грамматикалық мағынасы.
А) релияциялық
В) деривациялық
С) метатеза
Д) апаксия
Е) апакона
72. Сөз тудыруда немесе сөз түрлендіруде өзара түбір морфемалар немесе түбір мен негіздің қосылып сөз жасалу тәсілі.
А) бірігу
В) гелияциялық
С) деривациялық
Д) метатеза
Е) апаксия
73. Даралық ұғым мен көптік ұғымды ажырату үшін қолданылатын категория.
А) сан-мөлшер категориясы
В) септік категориясы
С) жақ категориясы
Д) рай категориясы
Е) жалғаулық категориясы
74. Жалғау мен грамматикалық мағыналар бірлігінен тұратын категория.
А) септік категориясы
В) сан-мөлшер категориясы
С) жақ категориясы
Д) рай категориясы
Е) жалғаулық категориясы
75. Іс-әрекеттің қай жаққа қатысты екенін білдіретін категория
А) жақ категориясы
В) сан-мөлшер категориясы
С) септік категориясы
Д) рай категориясы
Е) жалғаулық категориясы
76. Қимыл іс-әрекеттің шындыққа қатынасын іске алу мүмкіндігіне сөйлеушінің көзқарасын білдіретін категория.
А) рай категориясы
В) сан-мөлшер категориясы
С) септік категориясы
Д) жақ категориясы
Е) жалғаулық категориясы
77. Қимыл іс-әрекеттің обьектіге немесе субьектіге бағытталғандығын білдіретін категория.
А) етіс категориясы
В) сан-мөлшер категориясы
С) рай категориясы
Д) жақ категориясы
Е) жалғаулық категориясы
78. Суретке негізделген жазу
А) пиктографиялық жазу
В) идеографиялық жазу
С) буын
Д) консонанттық
Е) фраза
79. Таңбалар арқылы берілетін жазу түрі
А) идеографиялық жазу
В) пиктографиялық жазу
С) буын
Д) консонанттық
Е) фраза
80. Таңбаның белгілі бір буындары беруіне негізделген жазу түрі
А) буын
В) пиктографиялық жазу
С) идеографиялық жазу
Д) консонанттық
Е) фраза
81. Ертедегі әріп жазуы.
А) Дыбыстық жазу
В) пиктографиялық жазу
С) идеографиялық жазу
Д) буын
Е) фраза
82. Пауза арқылы ажыратылатын ең ірі фонетикалық единица.
А) фраза
В) мелодика
С) сөйлеу типі
Д) сөйлеу үдемелігі
Е) сөйлеудің әуені
83. Дауыс ырғағының көтеріліп барып бәсеңдеуі немесе бәсеңдеп барып қайта көтерілуі.
А) мелодика
В) фраза
С) сөйлеу типі
Д) сөйлеу үдемелігі
Е) сөйлеудің әуені
84. Сөйлеудің шапшаң немесе баяу болуы.
А) мелодика
В) фраза
С) сөйлеу темпі
Д) сөйлеу үдемелігі
Е) сөйлеудің әуені
85. Сөйлеудің күштілігі немесе әлсіздігі
А) сөйлеу үдемелігі
В) фраза
С) сөйлеу типі
Д) мелодика
Е) сөйлеудің әуені
86. Айтылудың мақсатына қарай “көңілді” немесе “ойнақы”, “қапалы”, “қуанышты” болуы
А) сөйлеудің әуені
В) фраза
С) сөйлеу типі
Д) мелодика
Е) сөйлеу үдемелігі
87. Фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі
А) Такт
В) дыбыс
С) сөйлеу типі
Д) мелодика
Е) сөйлеу үдемелігі
88. Ең кішкене фонетикалық единица
А) дыбыс
В) сөйлеу типі
С) мелодика
Д) сөйлеу үдемелігі
Е) әріп
89. Бір ғана дауыстыдан болған немесе дауыссыздан басталып, дауыстыға біткен буын түрі
А) ашық буын
В) тұйық буын
С) бітеу буын
Д) буын
Е) жай буын
90. Дауыстыдан басталып, дауыссызға біткен буын
А) тұйық буын
В) ашық буын
С) бітеу буын
Д) буын
Е) жай буын
91. Ортасы дауысты болып, екі жағы да дауыссыз дыбыспен тұйықталған буынның түрі
А) бітеу буын
В) ашық буын
С) тұйық буын
Д) буын
Е) жай буын
92. Сөздің заттар мен құбылыстардың және олардың әр түрлі белгілерінің бейнесімен тікелей лексикалық мағынасы
А) тура немесе номинативті мағына
В) фразеологиялық байлаулы мағына
С) синтаксисті шартты мағына
Д) толық омоним
Е) фонемалар
93. Сөздің тұрақты сөз тіркестерінде көрінетін лексикалық мағынасы
А) фразеологиялық байлаулы мағына
В) тура немесе номинативті мағына
С) синтаксисті шартты мағына
Д) толық омоним
Е) фонемалар
94. Сөздің сөйлемде белгілі бір синтаксистік қызметі атқаруына байланысты туған лексикалық мағынасы
А) синтаксисті шартты мағына
В) тура немесе номинативті мағына
С) фразеологиялық байлаулы мағына
Д) толық омоним
Е) фонемалар
95. Омонимдердің қалай түрленсе де барлық формаларында бір-біріне сәйкес келуі.
А) толық омоним
В) тура немесе номинативті мағына
С) фразеологиялық байлаулы мағына
Д) синтаксисті шартты мағына
Е) фонемалар
96. Дифференциялаушы қызметі басым таңбалар.
А) фонемалар
В) тура немесе номинативті мағына
С) фразеологиялық байлаулы мағына
Д) синтаксисті шартты мағына
Е) толық омоним
97. Дифференциялаушы қызметінен теңдестіруші қызмет басым.
А) морфемалар
В) сөздер, сөз тіркестері, сөйлемдер
С) ономосиология
Д) аралас синоним
Е) семасиология
98. Әрі дифференциялаушы қызметке, әрі жалпылаушы қызметке ие таңбалар
А) сөздер, сөз тіркестері, сөйлемдер
В) морфемалар
С) ономосиология
Д) аралас синоним
Е) семасиология
99. Сөздердің мағынасын және олардың мағыналардың өзгерілу жолдарын зерттейтін саласы
А) семасиология
В) морфемалар
С) ономосиология
Д) аралас синоним
Е) сөздер, сөз тіркестері, сөйлемдер
100. Зат немесе құбылыс ұғымының белгілі бір сөзбен аталуының себебін қарастыратын лексиканың бір саласы
А) ономосиология
В) морфемалар
С) семасиология
Сөз тіркесі мен сөйлем, олардың құрылымы мен түрлерін зерттейтін грамматиканың саласы:
а) морфология
ә) лексикология
б) синтаксис
в) фонетика
Тілдің өмір сүріп тұрған дәуіріндегі қалпын қарастырып баяндайтын грамматика қалай деп аталады?
а) тарихи грамматика
ә) сипаттама грамматика
б) салыстырмалы грамматика
в) жалпы грамматика
Грамматикада 1) сөздің құрылымы, 2) сөз тіркесінің құрылымы және 3) сөйлемнің құрылымы зерттеледі. Кімнің сөзі:
а) Ф.Энгельс
ә) А.Шлейхер
б) В.И.Ленин
в) Р.А.Будагов
Тілдің әрі қарай бөлшектеуге келмейтін ең кіші мағыналық единицасы:
а) сөз
ә) сөйлем
б) морфема
в) сөз тіркесі
Тілдің грамматикалық құрылысын зерттейтін ілім:
а) фразеология
ә) полисемия
б) грамматика
в) семасиология
Жұрнақтың жалғануы арқылы жасалған туынды сөз қандай сөз?
а) бір тұтас сөз
ә) бір жуық сөз
б) бір мағына сөз
в) бір реттік сөз
Тіл-тілде сөздер бір-бірімен мағыналық қарым-қатынасқа түсуіне қарай қандай сөздер болып топталады?
а) омонимдес сөздер; синонимдес сөздер; антонимдес сөздер.
ә) морфемалық сөздер; лексикалық сөздер.
б) әлеуметтік сөздер; графикалық сөздер.
в) туынды сөздер; тудырушы сөздер.
Бір түбірден кемінде екі сөз тудыратын, дыбысталуы бірдей, мағынасымен қызметі басқа-басқа аффикстер (жұрнақтар) қандай аффикстер деп аталады?
а) синонимдес аффикстер
ә) омонимдес аффикстер
б) антонимдес аффикстер
в) лексикалық аффикстер
Аффикстер білдерітін мағыналары жағынан алғанда, дара мағыналы аффикс және қандай мағыналы аффикс болып бөлінеді?
а) өз мағыналы аффикс
ә) дара мағыналы аффикс
б) көп мағыналы аффикс
в) жеке мағыналы аффикс
Мағынасы мен қызметі бір-біріне ұқсас, өзара мәндес аффикстер қандай аффикстер деп аталады?
а) синонимдес аффикстер
ә) антонимдес аффикстер
б) омонимдес аффикстер
в) даралық аффикстер
Дербестігі жоқ түбірден немесе дербестігін сақтаған түбір морфемадан сөз жасайтын аффикстер қалай аталады?
а) сөз түрлендіруші
ә) сөз тудырушы
б) реляциялық мағына
в) сөз байланыстырушы
Деривациялық мағына қай аффикске тән?
а) форма тудырушы
ә) сөз түрлендіруші
б) көмекші
в) сөз тудырушы
Көмекші морфемалар немесе қанша топқа бөлінеді?
а) 4
ә) 1
б) 2
в) 3
Сөз тудырушы жұрнақтың қызметі:
а) жұрнақ жалғанған сөзіне басқа мағына береді
ә) өзі жалғанған сөзге сәл ғана қосымша мағына береді
б) сөздің мағынасын өзгертпейді
в) сөзге көптік мағына береді
Бір түбірден кемінде екі сөз тудыратын, дыбысталуы бірдей, мағынасы мен қызметі басқа-басқа аффикстер қалай аталады?
а) омонимдес аффикстер
ә) синонимдес аффикстер
б) дара мағыналы аффикстер
в) көп мағыналы аффикстер
Декорреляция процесі бойынша сөз құрамында қандай өзгеріс болады?
а) сандық
ә) сапалық
б) диффузия
в) қатыстық
Грамматикалық мағыналарды білдіру жолы қалай аталады?
а) грамматикалық мағына
ә) грамматикалық құбылыс
б) грамматикалық байланыс
в) грамматикалық тәсіл
Жұрнақтар өз ішінде … топқа бөлінеді?
а) 4
ә) 5
б) 2
в) 3
Аффикстердің жалғануы арқылы грамматикалық мағынаның өзгерілуі қалай аталады?
а) ішкі фленция
ә) аффиксация
б) біріктіру тәсілі
в) қосарлану тәсілі
Фузия қай тілге тән құбылыс?
а) славян
ә) түркі
б) монғол
в) индеоевропа
Түбірдің дыбыстық құрамының өзгерілуі арқылы берілетін тәсіл:
а) ішкі флекция
ә) интонация
б) орын тәртібі
в) көмекші сөздер
Хабардың мақсатына қарай сөйлемдер қанша топқа бөлінеді?
а) 4
ә) 2
б) 3
в) 5
Эдуард Сепир тіл арқылы білдіретін ұғымдарды қанша түрге бөліп қарады?
а) 1
ә) 2
б) 3
в) 4
Тілдерді формасы бар тілдер және формасыз тілдер деп топтастырған кім?
а) Гейман Штейнталь
ә) Эдуард Сепир
б) Август Шлейхер
в) Фридрих Шлегель
Грамматика қай тілден алынған?
а) Роман
ә) Армян, албан
б) Грек
в) Бушмен
“Білімпаз” деген сөзде қанша морфема бар?
а) 2
ә) 4
б) 1
в) 3
“Грамматика – сөз формаларының жасалу, қолдану жолдары мен сөйлемдегі сөз тіркестерінің өзгерілу заңдылықтары туралы ілім” деп анықтама берген кім?
а) С.И.Ожегов
ә) И.И.Конданов
б) О.С.Ахманова
в) Б.И.Головин
Гректің syntaxis (құрастыру) деген сөзінен алынған термин:
а) синтаксис
ә) морфология
б) морфема
в) сингорманизм
Қытай-тибет тілдері қанша топқа бөлінеді?
а) 3
ә) 2
б) 4
в) 6
Дүние жүзінде шамамен қанша тіл бар?
а) 1500
ә) 1700
б) 4200
в) 3000
Салыстармалы тарихи тіл қашан қалыптасқан?
а) ХVIII
ә) XIX
б) XX
в) XXI
“Славянские языки” деген кітаптың авторы кім?
а) В.И.Ленин
ә) Н.А.Кондрашов
б) Э.Сепир
в) В.Гумбольдт
Тіл қандай құбылыс?
а) биологиялық
ә) құқықтық
б) қоғамдық-тарихи
в) құқықтық-тарихи
Литва, латыш, прус тілдері қай топқа енеді?
а) Балтық тобына
ә) Герман тобына
б) Семит-Хамит тіліне
в) Роман тобына
Субстрат қай тілден алынған?
а) грек
ә) парсы
б) латыш
в) латын
Субстрат қандай құбылыс?
а) тілдердің тоғысу процесінде пайда болады
ә) жылысу процесінде пайда болады
б) сіңісуде пайда болады
в) тілдердің бір-бірімен әсерінде болады
Түбірдің дыбыстық құрамының өзгеруі арқылы грамматикалық мағынаны білдіру тәсілі:
а) аффиксация тәсіоі
ә) интонация тәсілі
б) ішкі флекция тәсілі
в) біріктіру тәсілі
Бұл тәсіл бойынша өзара түбір морфемалар немесе түбір мен негіз қосылып, сөз жасалынады:
а) біріктіру
ә) орын тәртібі
б) ішкі флекция
в) аффиксация
Бірігу тәсілі қандай қызмет атақарады?
а) сөз тудыру
ә) сөз жасау
б) сөз құрау
в) сөз біріктіру және ажырату
Жалғаулықтардың қызметі:
а) көптік мағына береді
ә) сөзге басқа мағына береді
б) тілдің дыбыстық құрамын өзгертеді
в) сөйлем мүшелерін байланыстырады
Алуан түрлі грамматикалық мағыналарды білдіретін көмекші сөздердің бір тобы:
а) демеуліктер
ә) көмекші етістіктер
б) артикльдер
в) септеуліктер
Сөздің синтетикалық формалары неше жолмен жасалады?
а) 2
ә) 4
б) 3
в) 6
Неміс тіліндегі етістіктердің аналитикалық конструкциясына тән төрт белгіні айтқан кім?
а) Ф.Ф.Фортунатов
ә) В.М.Жирмунский
б) М.М.Гухман
в) В.В.Виноградов
Аналитикалық тәсіл жиі қолданылатын тілдер қалай аталады?
а) синтетикалық тілдер
ә) аналитикалық тілдер
б) тізбекті тілдер
в) аналитикалық, синтетикалық тілдер
“Түркі тілдеріндегі етістіктің аналитикалық формалары” деген еңбек кімдікі?
а) А.А.Юлдашев
ә) В.И.Ярцева
б) Н.Оралбаева
в) В.В.Гухман
Етістіктің рай формасының неше тобы бар?
а) 4
ә) 3
б) 2
в) 6
Орыс, неміс, грек, араб тілдері қай типке жатады?
а) флективті тип
ә) агглютинативті тип
б) полисинтетикалық тип
в) даралаушы тип
Ф.Шлегель ұсынған классификацияны өңдеп және толықтырған кім?
а) Г.Штейнталь
ә) А.Шлейхер
б) Эдуард Сепир
в) А.Шлегель
Тілдердің типологиялық тұрғыдан неше типі бар?
а) 6
ә) 8
б) 4
в) 10
Кім грамматикалық тәсілдердің, яғни грамматикалық қатынастарды білдіру техникасының төрт түрлі комбинациясын көрсетеді:
а) Э.Сепир
ә) Ш.Шлегель
б) А.Шлегель
в) А.Шлейхер
Лингвистикалық типологияның мақсаты не?
а) тілдердің типтерін айқындайды
ә) тілдердің сөздік қорын айқындайды
б) тілдердің туыстығын айқындайды
в) тілдің тарихына назар аударады
Тіл арқылы білдіретін ұғымдарды … түрге бөліп қарауға болады:
а) 4
ә) 6
б) 8
в) 2
Тілдердің тоғысу процесінде болатын құбылыс қалай аталады?
а) синтез
ә) диффузия
б) ассимиляция
в) субстрат
Кім сөз таптарын сөздердің лексика-грамматикалық топтары деп есептейді?
а) А.Шлейхер
ә) В.В.Виноградов
б) А.А.Шахматов
в) В.М.Жирмунский
Академик … сөз таптарын грамматикалық категория деп атайды:
а) А.А.Реформатский
ә) Л.В.Щерба
б) В.В.Виноградов
в) А.К.Боровков
Идеографикалық жазудың таңбалары қалай аталады?
а) пиктограмма
ә) идеограмма
б) цифр
в) планк тұрақтысы
Логографиялық жазудың жетіле түскен түрі:
а) морфема – логографиялық жазу
ә) морфемалық жазу
б) логографиялық жазу
в) идеограммалық жазу
Жазудың буын жүйесі шығу тегі жағынан неше топқа бөлінеді?
а) 2
ә) 3
б) 4
в) 6
Финикий жазуында неше таңбар бар?
а) 42
ә) 32
б) 28
в) 22
Консонантты – дыбыстық таңбалар алғаш рет қай елде пайда болды?
а) Египет
ә) Грекия
б) Қазақстан
в) Франция
Арамит жазуынан тараған жазулардың неше түрі бар?
а) 2
ә) 6
б) 8
в) 4
Араб алфавиті құрамында неше әріп бар?
а) 28
ә) 22
б) 27
в) 31
Алфавит дегеніміз не?
а) әріп жиынтығы
ә) рет-ретімен орналасқан әріп жиынтығы
б) әріп ережесі
в) дауыссыз дыбыстар жиынтығы
Грамматикалық белгі саны қанша?
а) 2
ә) 4
б) 3
в) 8
Грамматикалық категориялардың ішінде дүние жүзіндегі тілдердің басым көпшілігіне тән, соларға ортақ категориялардың бірі:
а) шақ категория
ә) жақ категория
б) рай категория
в) етіс категория
Ақиқат түріндегі іс-әрекетті емес, болуы мүмкін іс-әрекетті немесе болжалу түріндегі іс-әрекетті білдіретін етістік формалары:
а) қалау рай
ә) ашық рай
б) бұйрық рай
в) болжау рай
Қимыл іс-әрекеттің объектіге немесе субъектіге бағытталғандығын білдіреді де, субъектінің объектімен өзара қарым-қатынасын анықтайтын категория:
а) шақ
ә) рай
б) жақ
в) етіс
Өзгелік етіс қандай аффикстері жалғану арқылы жасалады?
а) -ыс, -іс, -дыр, -дір, -тыр, -тір
ә) -ым, -ім, -ыр, -ір
б) -тыр, -тір, -ғыз, -гіз, -қыз, -кіз
в) -дау, -деу, -бау, -беу
Сөйлеудің темпі:
а) сөйлеудің үдемелілігі айтудың күштілігі немесе әлсіздігі
ә) айтылудың мақсатына қарай
б) дауыс ырғағының көтеріліп барып бәсеңдеуі немесе бәсеңдеп барып көтерілуі
в) сөйлеудің шапшаң немесе баяу болуы
Ең ірі единица:
а) фраза
ә) морфема
б) такт
в) буын
Дауыссыздан басталып дауыстыға біткен буын қандай буын?
а) ла, та, мә-се-ле
ә) құм, тас, қант
б) ант, ұрт, өрт, оқ
в) ақ, қа-ра, қас
Тілдегі сөздердің шығу тегін зерттейтін ғылым:
а) фразеология
ә) этимология
б) лексикология
в) лингвистика
Тіл дыбыстары дыбыстың заңдарды зерттейтін тіл білімінің бір саласы:
а) фонетика
ә) лексикология
б) этимология
в) грамматика
Тіл және оның даму заңдары туралы ғылым:
а) фонетика
ә) лексикология
б) лингвистика
в) синекдоха
Толық коммуникативті қызметі зор синтаксистік единица:
а) сөйлем
ә) морфема
б) сөз
в) сөз тіркесі
Тіл білімінде дауысты дыбыстар жүйесі:
а) дифтонг
ә) фрикатив
б) консонантизм
в) вокализм
Сөйлеуші мен тыңдаушы бір-бірімен хабарласуы:
а) даралаушы
ә) құрмалас
б) хабарлы
в) аралас
Құс, құм, қаз, қар, қап қандай буын?
а) бітеу
ә) тұйық
б) ашық
в) даралаушы
Пауза арқылы ажыратылатын ең ірі фонетикалық единица:
а) такт
ә) фраза
б) мелодика
в) сөйлем
Айтылудың мақсатына қарай көңілді, не ойнақы, қапалы ,не қуанышты болуы:
а) такт
ә) сөйлеудің үдемелігі
б) сөйлеудің әуені
в) мелодика
Тілдегі жаңа ұғымды білдіретін сөздер:
а) неологизмдер
ә) кірме сөздер
б) историзмдер
в) архаизмдер
Дауыстыдан басталып, дауыссызға біткен буын:
а) бітеу
ә) ашық
б) тұйық
в) дифтонг
Оң, ұл, өрт, ант қандай буын?
а) тұйық
ә) бітеу
б) дифтонг
в) ашық
Тілді биологиялық құбылыс қатарына жатқызған лингвист:
а) Ф.Шлегель
ә) А.Шлегель
б) М.Горький
в) А.Шлейхер
Орыс, неміс, грек, араб қай тіл тобына жатады?
а) полисинтетикалық
ә) флективті
б) даралаушы
в) аморфты тілдер
“Эмоциональды теория” еңбегінің авторы кім?
а) Ф.Мистели
ә) А.Шлейхер
б) Ж.Ж.Руссо
в) Э.Сепир
Түркі, монғол, урго-фин тілдері қай типке жатады?
а) флективті
ә) агглютинативті
б) полисинтетикалық
в) даралаушы
“Тіл көркем әдебиеттің бірінші элементі” авторы кім?
а) В.И.Ленин
ә) К.Маркс
б) А.Байтұрсынов
в) М.Горький
ХІХ ғ. тұрпайы материалистер тілдің шығуы туралы … деп аталатын теорияны ұсынды:
а) еңбек айқайы
ә) дыбысқа еліктеу
б) одағай
в) тілдің шарттасуы
Транскрипцияның неше түрі бар?
а) 2
ә) 4
б) 6
в) 3
Латын алфавитінің құрамында қанша әріп бар?
а) 27
ә) 28
б) 29
в) 30
Қазақ халқы орыс графикасына негізделген жаңа алфавитті қай жылы қабылдады?
а) 1878
ә) 1991
б) 1999
в) 1940
Графиканы алфавиттің ережелері деп кім атаған?
а) Ж.Ж.Руссо
ә) Л.В.Щерба
б) А.Байтұрсынов
в) М.Горький
Жазу жүйесінің неше түрі бар?
а) 4
ә) 6
б) 2
в) 3
Сабақтас құрмалас сөйлемді үлкен 2 топқа бөлген кім?
а) А.М.Пешковский
ә) С.Мұқанов
б) Н.С.Поспелов
в) В.А.Истрин
Тілдегі сөздердің шығу тегін зерттейтін ғылым:
а) этимология
ә) лексикология
б) фонетика
в) морфема
Тіл және оның даму заңдары туралы ғылым:
а) этимология
ә) семасология
б) грамматика
в) лингвистика
“Ғылым және қоғамдық прогресс еңбегінің” авторы:
а) С.Мұқанов
ә) И.Д.Андреев
б) А.Шлейхер
в) М.Горький
“Тіл білімінің негіздері” оқулығының авторы:
а) Хасенова
ә) Аханов
б) Байтұрсынов
в) Жүсіпова