6 І. Саяси теориялар

Түсініктемелік түйін

Макробасқару³ – бұл сөз мағынасы бойынша мемлекеттік басқаруға қарағанда әлдеқайда кең түсінік (қар. 30 б.). Дегенмен оның тұрақты қалыптасқан түсінгі әлі күнге жоқ, термин қоғамда орын алған басқару қатынастарының барлығына қатысты қолданыла береді. Осы ретте үкіметтің, сонымен бірге мемлекеттің де қоғамды макробасқаруға қатысатын институттардың бірі ғана екендігін: сондай-ақ тіпті « үкім-етсіз де макробасқаруға» болатындығын (Роуз, 1996) айтып өтуге болады. Қоғамдық макробасқарудың негізі ретінде: нарық, сан-алуан түрдегі иеархиялық құрылымдар, қатынастың алуан түрлі желілері көрінеді. Сөз сондай-ақ, қазіргі заманғы деңгейінде мемлекеттер мен қоғамдар арасындағы бұрынғы шекара-лардың жойылуы туралы да болуда: қоғамдық менежмендтің жаңа түрлері дамуда, қоғамдық және жеке меншік секторларының арасындағы ынтымақтас-тықтың аясы кеңейе түсуде, саяси қатынастардың жаңа желілері пайда болуда, ұлттан жоғары және субұлттық ұйымдардың ықпалы күн өткен сайын күшейіп келеді («көпдеңгейлі басқарулар»). Бұл құбылыстар төңірегінде пікір-таластар жүріп жатыр: бірқатар зерттеушілер макробасқару құбылысын мемлекеттің дәстүрлі бақылау және үлестіру механизмдерінен бас тартып кеңестер және «саудаласу» механизмдеріне арқа сүйеуі десе, енді бірқатар зерттеушілер бұдан «шектелген үкімет пен еркін нарықтың

үстемдігі» идеологиясының ықпалын іздестіреді.

Мұндай ұстаным бойынша саясат, тек қана кеңселер мен заң шығарушы палаталарда, үкіметтік мекемелерде жүзеге асырылмақ , ал оның қандай болатынын санаулы адамдардың тобы – саясаткерлер, шенеуніктер, лоббистер ғана білмек. Адамдардың көпшілігі, институттар мен қоғамдық қатынастар түрлерінің басым бөлігі бұл арада қасақана саясат кеңістігінен ысырыл тасталып отыр. Бизнес, жергілікті алуан түрлі қауымдастықтар, отбасы, мектеп және басқа да білім беруші институттардың – бәрі де аталған жағдай да «елді басқаруға» ешқандай да қатысы жоқ «саяси емес» құрылымдар ретінде қарастырылуда. Бұдан басқа, саясатты мемлекеттік кеңсеге телу дегеніңіз, халықаралық тәртіпке тиесілі факторларды, соның ішінде сіз бен біздің өмірімізге күн өткен сайын мейлінше ықпалы артып келе жатқан жаһандану үрдістерін , трансшекаралық техноло-гиялар мен трансұлттық корпорация-ларды да саясат шеңберінің сыртында қалдырмақ. Мұндай ұстаным, ашығын айтатын болсақ, өткен күндердің, халықаралық қатынастар кеңістігінде тек қана томаға-тұйықталған ұлттық мемлееттер әрекет еткен күндердің жаңғырығы ғана болмақ.

Мұның барлығы да бүгінгі таңдағы болмыстың нақты көріністеріне қарама-қайшы келеді, үйткені күн өткен сайын күрделене түсіп отырған қоғамдар тек қана үкімет тарыпан ғана емес сондай-ақ қоғамдық және жеке секторлардың алуан түрлі басқару желілері тарапынан да басқару объектісіне айналып отыр сондықтан да «үкімет» терминінің өзін «макробасқару»³ деп өзгертетін күн туды.

Ж

Полития – саяси билікті жүзеге а ыруға негізделген қоғам; Аристотельдің пікірі бойынша көпшіліктің бпошпның мүддесі үшін билік жүргізуі.

оғарыда ұсынылған ұстанымның қайшы-

лығы сондай-ақ оның мейлінше тар мағын-

ада болып – түптеп келгенде тұтас саясат

түсінігін партиялық саясатпен теңестіруін-

де жатыр. Басқаша сөзбен айтатын болсақ,

«саясилық» әлемі мұнда белгілі бір