
- •Isbn 0-333-97131-0 (ағылшын.)
- •Isbn 5-238-00814-7 (орыс.)
- •1. Саясат дегеніміз не? ----------------------------------------------------------------- 2
- •2. Үкіметтер, жүйелер және режимдер ---------------------------------------------28
- •3. Саяси идеологиялар -----------------------------------------------------------------50
- •VI мазмұны
- •4. Демократия ---------------------------------------------------------------------------- 82
- •5. Мемлекет ------------------------------------------------------------------------------106
- •VII мазмұны
- •6. Ұлттар және ұлтшылдық ---------------------------------------------------------130
- •7. Әлемдік саясат -----------------------------------------------------------------------156
- •8. Ішкі саясат ---------------------------------------------------------------------------197
- •VIII мазмұны
- •9. Экономика және қоғам ------------------------------------------------------------222
- •10. Саяси мәдениет, коммуникациялар және легитимділік ---------------250
- •11. Өкілдік, сайлаулар және дауыс беру --------------------------- ------------278
- •12. Партиялар және партиялық жүйелер ---------------------------------------307
- •IX мазмұны
- •13. Қоғамдық топтар, мүдделі топтар және әлеуметтік қозғалыстар----333
- •IV Бөлім. Мемлекеттік басқару механизмдері -------------------------------357
- •14. Конституциялар, құқық және сот жүйелері--------------------------------358
- •15. Заң шығарушы мәжіліс ----------------------------------------------------------384
- •16. Атқарушы билік -------------------------------------------------------------------410
- •17. Мемлекеттік қызмет -------------------------------------------------------------438
- •18. Армия және полиция -------------------------------------------------------------463
- •V Бөлім. Саясат және саяси жүйелердің қызмет етуі-----------------------487
- •19. Саяси үрдіс және саяси жүйелердің қызмет етуі-------------------------488
- •1. Саясат дегеніміз не? 3
- •4 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 5
- •6 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 7
- •8 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 9
- •10 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 11
- •Саясат ымрашылдық және келісім ретінде (компромисс және консенсус)
- •12 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 13
- •14 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 15
- •16 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 17
- •18 І. Саяси теориялар
- •Қылмыскер в
- •1.Саясат дегеніміз не? 19
- •20 І. Саяси теориялар
- •Саясатты зерттеудің ғылыми болуы мүмкін бе?
- •1.Саясат дегеніміз не? 21
- •22 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 21
22 І. Саяси теориялар
Қ
Түсініктемелік түйін
Идеалдық тип (әдебиетте
кейде «таза тип» деп те беріледі) –
әлемнің шексіз-шетсіз құбылыстарынан
ең жоғарғы деңгейдегі мән – мағынаны
ажыратып алуға , оның ең маңызды жалпы
қисындық түйінін айқындауға мүмкіндік
беретін танымдық кон-струкия. Алғаш
рет экономикалық сараптауларға,
айталық – кәміл бәсекелестік дегеніміз
не екендігін сипаттауға қолданылған.
Бұл әдістемені қоғамдық ғылымдарда
кеңінен қолдануды М.Вебер ұсынды.
Оның түсінігінде - идеалдық тип дегеніміз
болмыстың бейнеленуі емес, ол болмысты
түсіндірудің құралы; идеалдық типтер
«болмысты толық қамтымайды» және
қандай да бір ізгілікті идеалды
ұсынбайды. Вебердің идеалдық типтері
билік пен бюрократияның типтерін
қамтиды.
Алайда, дегенмен, біздің түсініктеріміздің бізге кесірі тиіп кетуі де ғажап емес екендігін естен шығармағанымыз жөн. Бәріміз танып білуге талпыныс жасайтын бүгінгі саяси болмыстан бастайық, ол үнемі өзгерісте және ұдайы күрделеніп бара жатыр. Бұл арада айтайын дегеніміз «демократия», «адам құқығы» және «капитализм» сынды түсініктер бізге онсыз да айқын емес болмыс туралы шектен тыс құбылмалы айқындықты ұсынады. Бұл қиындықты кезінде еңсеруге М.Вебер «идеалдық типтер» секілді түсініктерді жіктеу арқылы әрекет еткен болатын, себебі бұл секілді түсініктерде қандай да бір құбылыстардың ең маңызды , фундаментальдық қасиеттері айқындалып, олардың барлық өзге сипаттары екінші орынға шегіріледі. Осыған байланысты айтарымыз, мысалы «революция» түсінігі идеалдық типке жатады, себебі онда мәжбүрлі түрде жүзеге асырылатын фундаментальдық саяси өзгерістерге басымдық берілген: оны қолдана отырып біз 1789 жылғы Француз революциясы мен 1989 – 1991 жылдардағы шығысевропалық революцияларды біріктіретін жалпы құбылыстарды түсінеміз. Бірақ та бұл жағдайда да бізге сақтық шараларын естен шығармағанымыз жөн, өйткені «революция» түсінігінде құбылыстар аралығындағы маңызды айырмашылықтар, мысалы, революциялардың идеологиялық және әлеуметтік мазмұндарына қатысты мәселелер назардан тыс қалуы әбден мүмкін. Сондықтан да түсініктер мен идеалдық типтер туралы «шынайы» , немесе «жалған» түсініктер деп емес, ең абзалы оларды белгілі бір деңгейдегі «пайдалы» түсініктер деп қарастырған жөн.
Ендігі бір мәселе саяси түсініктердің қашанда қызу идеологиялық таластарға арқау болатындығы. Саясат дегеніміздің өзі де белгілі бір дәрежеде кімнің саяси сөздер, түсініктерді дұрыс түснетіндігіне қатысты бәсекелестік болып табылмайды ма?