1.Саясат дегеніміз не? 21

Әдетте құндылықтардың фактілер менен етене қабысып кеткендігі соншалықты, оларды бір –бірінен бөліп, әрбірін жеке қарастыру тіптен мүмкін емес. Концепциялар мен теориялар әрқашанда адам, қоғам, мемлекет және т.б туралы белгілі бір түсініктердің негізінде қалыптасады, және олардың бәрінде де, қай жағынан қарасаңда, қандай да бір жасырынған саяси немесе идеологиялық мәнді көресің. Мысады бихевиоризмде, рационалдық таңдау теориясында және жүйелер теориясында әрқашанда консервативтік құндылықтар – нанымдарды (bias) тануға болады, сондай-ақ феминистердің саяси көзқарастарында –қоғамдағы гендерлік айырмашылықтың мәні мен маңызы туралы тек қана осы ағымға тән тсүініктерді көресің.

Ең соңында, қоғамдық ғылымдардағы бейтараптықтың аңыз екендігін мойындауға мәжбүр боласың. Тек қана жаратылыстану ғылымында ғана зерттеуші өзі қарастырып отырған мәселені объективтілікпен, сезімге бой алдырмай, ешқандай да алдын ала күтілетін тұжырымдарсыз зерттей алады, - саясаттануда мұндай жағдай өте сирек кездеседі немесе мүлдем кездеспейді. Саясатты біз қалай анықтасақта, ол бәрібір біз есейіп өмір сүріп жатқан қоғамның құрылымы мен өмір сүруіне қатысты сұрақтармен байланысты болады. Біздің әрбіріміздің өзіндік отбасылық және әлеуметтік тәжірибеміз, өзінідік экономикалық жағдайымыз, өзіміздің жеке талғамымыз бар -

Түсініктер, модельдер және теориялар

Т

Нанымдар – адамдардың ұғымына ықпал етіп, шынайы болмысты (көбіне санасыз-дықпен), өзгертіп көрсететін ұнату , жек көру, әдет-ғұрып және т.б. сол секілді қасиеттер

үсініктер, модельдер және теориялардың мәні саяси талдаулардың құралы болып табылады. Алайда саясаттағы өзге де көптеген заттар сияқты оларды да абайлап пайдаланған жөн. Алдымен түсініктерді қарастырып көрелік. Түснік дегеніміз – бұл әлде бір құбылыс туралы бір ауыз сөзбен немесе сөйлеммен баяндалатын жалпылама идея болып табылады. Бірақ бұл төл атау немесе сын атаудан әлдеқайда ауқымды. Мысалы , біз мысық туралы айтып отырмыз ба (нақты және бір мысық туралы) жоқ әлде «мысық» түсінігін қарастырып отырмыз ба, бұл екеуінің айырмашылығы үлкен. Мысық түсінігі – бұл материалдық объекті емес, бұл мысықтарға тән «жүнді жаратылыс», «көлемі онша үлкен емес», «егеу құйрықтар мен тышқандарды аулайды» деген сияқты түрлі атрибуттардан құралған «идея». Осы секілді «теңдік» түсінігі де белгілі бір приниптерді немесе идеалдарды білдіреді. Біз айталық спортшы әлемдік рекордқа «тең» уақыт көрсетті немесе мұра бауырлар араснда «тең» бөлінді дегенімізде оны назарда тұтпақ емеспіз. Сол сияқты «президенттік» түсінігі нақты президентке қатысты емес, ол атқарушы билікті ұйымдастыруға қатысты идеялардың жиынтығын білдіреді.

Түсініктің маңыздылығы неде? Түсінік жоғарыда атап өткеніміздей біздің ойлауымызға, сынауымызға, дәлелдеуімізге, түсіндіруімізге және талдауымызға мүмкіндік беретін құралдардың мәні болып табылады.