- •Isbn 0-333-97131-0 (ағылшын.)
- •Isbn 5-238-00814-7 (орыс.)
- •1. Саясат дегеніміз не? ----------------------------------------------------------------- 2
- •2. Үкіметтер, жүйелер және режимдер ---------------------------------------------28
- •3. Саяси идеологиялар -----------------------------------------------------------------50
- •VI мазмұны
- •4. Демократия ---------------------------------------------------------------------------- 82
- •5. Мемлекет ------------------------------------------------------------------------------106
- •VII мазмұны
- •6. Ұлттар және ұлтшылдық ---------------------------------------------------------130
- •7. Әлемдік саясат -----------------------------------------------------------------------156
- •8. Ішкі саясат ---------------------------------------------------------------------------197
- •VIII мазмұны
- •9. Экономика және қоғам ------------------------------------------------------------222
- •10. Саяси мәдениет, коммуникациялар және легитимділік ---------------250
- •11. Өкілдік, сайлаулар және дауыс беру --------------------------- ------------278
- •12. Партиялар және партиялық жүйелер ---------------------------------------307
- •IX мазмұны
- •13. Қоғамдық топтар, мүдделі топтар және әлеуметтік қозғалыстар----333
- •IV Бөлім. Мемлекеттік басқару механизмдері -------------------------------357
- •14. Конституциялар, құқық және сот жүйелері--------------------------------358
- •15. Заң шығарушы мәжіліс ----------------------------------------------------------384
- •16. Атқарушы билік -------------------------------------------------------------------410
- •17. Мемлекеттік қызмет -------------------------------------------------------------438
- •18. Армия және полиция -------------------------------------------------------------463
- •V Бөлім. Саясат және саяси жүйелердің қызмет етуі-----------------------487
- •19. Саяси үрдіс және саяси жүйелердің қызмет етуі-------------------------488
- •1. Саясат дегеніміз не? 3
- •4 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 5
- •6 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 7
- •8 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 9
- •10 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 11
- •Саясат ымрашылдық және келісім ретінде (компромисс және консенсус)
- •12 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 13
- •14 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 15
- •16 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 17
- •18 І. Саяси теориялар
- •Қылмыскер в
- •1.Саясат дегеніміз не? 19
- •20 І. Саяси теориялар
- •Саясатты зерттеудің ғылыми болуы мүмкін бе?
- •1.Саясат дегеніміз не? 21
- •22 І. Саяси теориялар
- •1.Саясат дегеніміз не? 21
18 І. Саяси теориялар
Назар аударайық .....
Тұтқындар дилеммасы
Жеке камераларға отырғызылған екі қылмыскер, бір – біріне қарсы куәлік беруді немесе бермеуді таңдауға мәжбүр етілген. Егер де олардың бірі өзінің күнәсін мойындап, сонымен бірге екіншісінің сотталуы үшін жеткілікті мәліметті беретін болса, ол ешқандай айыптаусыз босатылады, ал оның екінші әріптесі барлық қылмысқа кінәлі болып, есептің шарты бойынша бас бостандығынан он жылға айырылады. Егер істеген істерін екеуі де мойындайтын болса, олар алты жылдан бас бостандығынан айрылады. Егер де олардың екеуі де мойындамаса, онда оларды болмашы қылмыста айыпты деп танып, олардың әрбірі бір жылдан түрмеге жабылады. Варианттары 1,2 суреттерде көрсетілген.
Осынау таңдауға тап болған екі қылмыскер, ә дегенде қылмыстарын мойынына алады: олардың әрбірі егер ол мойындамаған күннің өзінде, әріптесі оған қарсы куәлік береді деп ойлайды, сөйтіп олардың екеуі де максимум жаза алады. Есеп осылайша, көзге көрініп тұрған рационалдық шешімнің, шындығында ең өкінішті нәтижеге жеткізетіндігін көрсетеді. Үйткені екі қылмыскер өзара келісіп алу мүмкіндігінен айырылған және бір-біріне сенбейді. Осының бәріне бір ғана қарсылық болу мүмкін: егер есепті бірнеше рет қайталайтын болса, қылмыскерлер мәселенің мәнін түсінеді де, оларға әріптес болу ең тиімді екендігіне көз жеткізеді және олардың екеуі де қылмысты мойындаудан бас тартады.
Қылмыскер в
Мойындайды Мойындамайды
А: В:
6, 6
|
А: В:
0, 10 |
А: В:
10, 0 |
А: В:
1, 1 |
Қылмыскер А
Мойындамайды
1, 2 сурет. Тұтқындар дилеммасынан шығудың варианттары
экономика» ретінде кеңінен танымал формальдық саяси теорияны, «қоғамдық таңдау теориясын» және «рациональдық таңдау теориясын» айтуға болады. Бұл ұстанымды көпшілік қазіргі заманғы эконмикалық теориядан, әсіресе индивидтердің рционалдық экономикалық көңіл – күйі концепциясынан алады. Бәрінен де АҚШ –да мықтап орныққан, Виргиндік мектеппен4 байланысты болған формальдық саяси теория ең болмағанда сайлаушылардың, лоббистердің, шенеуніктердің және саясаткерлердің көңіл – күйіне, сондай-ақ мемлекеттердің халықаралық жүйе шеңберіндегі көңіл-күйіне саңылау түсіретін пайдалы сараптамалық құралды береді. Бұл ұстанымның қоғамдық таңдаудың институционалдық формасы ретінде саяси сараптауға елеулі ықпалы бар. Бұл концепцияны Энтони Даунз (Anthony Downs), Манкур Олсен (Mancur Olsen) және Вильям Нисканен (William Niskanen) сияқты авторлардың партиялардың бәсекелестігі, мүдделі топтардың көңіл – күйлері және шенеуніктердің саяси ықпалы туралы зерттеулерінде қолданғандықтары келесі тарауларда талданады.