Inne źródła prawa wojennego:

konwencja o zakazie doskonalenia, produkowania i przechowywania broni biologicznych i toksycznych oraz o ich zniszczeniu

konwencja o zakazie lub ograniczeniu używania pewnych broni konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub posiadające niekontrolowane skutki – 1980

konwencja o zakazie doskonalenia, produkowania, przechowywania i używania broni chemicznych oraz o ich zniszczeniu – 1993

konwencja o zakazie używania, przechowywania, produkowania i przekazywania min przeciwpiechotnych oraz o ich zniszczeniu – 1997

Prawo kosmiczne międzynarodowe

prawo astronauty

prawo międzyplanetarne

prawo przestrzeni (kosmicznej)

prawo kosmiczne międzynarodowe

1. normowanie spraw związanych z żeglugą do punktów położonych poza powierzchnią Ziemi

2. postanowienia związane z badaniem i użytkowaniem kosmosu

3. określanie statusu przestrzeni pozaatmosferycznej w tym status ciał niebieskich

W węższym znaczeniu definicja ta określa, że jest to całokształt prawa traktatowego i norm zwyczajowych związanych z eksploatacją i wykorzystywaniem przestrzeni kosmicznej.

W szerszym znaczeniu zdefiniowanie przestrzeni kosmicznej prowadzi do sformułowania, że do całokształtu norm traktatowych i norm zwyczajowych należy dodać unormowania (jeszcze nieliczne) krajowe odnoszące się do przestrzeni kosmicznej.

Dyskusje wokół prawa państwa do przestrzeni powietrznej ponad terytorium ziemi:

a. starożytny Rzym – kodyfikacja justyniańska (VI wiek) zrównała powietrze z morzem i płynącą wodą i traktowała jako rzecz wspólną dla wszystkich

b. w dziełach Hugo Grocjusza (ojca narodów, XVII wiek) mowa jest już o tym, że morze w całości jak i w głównych częściach nie może należeć do nikogo – ze względu na swe rozmiary – to samo odnosi się do powietrza

c. XX wiek przynosi nam pierwsze traktatowe wielostronne uregulowania:

13 października 1919 w Paryżu podpisano konwencję dotyczącą uregulowania żeglugi powietrznej („wysokie umawiające się strony uznają, że każde państwo posiada pełną i wyłączną suwerenność nad przestrzenią powietrzną ponad swoim terytorium”)

7 grudnia 1944 w Chicago podpisano konwencję o międzynarodowym lotnictwie cywilnym („umawiające się państwa uznają, że każde państwo posiada pełną i wyłączoną suwerenność nad przestrzenią powietrzną ponad swoim terytorium”)

4 października 1957 pierwszy sztuczny satelita okrążając Ziemię przecina suwerenności wielu państw.

Historia powstania prawa kosmicznego:

prawo lotnicze – prawo kosmiczne

prace stowarzyszenia prawa międzynarodowego, instytutu prawa międzynarodowego, instytutu prawa kosmicznego

w ramach ONZ powstaje (12.12.1959r.) stały komitet ds. wykorzystania przestrzeni kosmicznej

Podstawowe źródła:

Z zakresu miękkiego prawa międzynarodowego:

rezolucja ZO ONZ z 12.12.1959r. w dziedzinie pokojowego wykorzystania przestrzeni kosmicznej i powołanie Komitetu

rezolucja ZO ONZ z 20.12.1961r. w sprawie współpracy międzynarodowej w dziedzinie pokojowego wykorzystania przestrzeni kosmicznej

Z zakresu twardego prawa międzynarodowego:

układ o zakazie prób broni nuklearnej w atmosferze, w przestrzeni kosmicznej i pod wodą (Moskwa, 5.08.1963)

zakaz i zapobieganie jakichkolwiek próbnych eksplozji w jakimkolwiek miejscu znajdującym się pod jurysdykcją sygnatariusza Układu, w tym w atmosferze, przestrzeni kosmicznej pod wodą (wody terytorialne i morze pełne), w jakimkolwiek środowisku jeśli…

układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej, łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi (Moskwa, Londyn, Waszyngton – 27 stycznia 1967)

badanie i użytkowanie przestrzeni kosmicznej, Księżyca i innych ciał niebieskich stanowi dorobek całej ludzkości

przestrzeń kosmiczna, Księżyc i inne ciała niebieskie wolne są dla badań dla wszystkich

przestrzeń kosmiczna, Księżyc i inne ciała niebieskie nie podlegają zawłaszczeniu ani przez ogłoszenie suwerenności, użytkowania czy okupacji ani w jakikolwiek inny sposób

badanie przestrzeni kosmicznej, Księżyca i innych ciał niebieskich prowadzone jest zgodnie z prawem międzynarodowym publicznym i Kartą NZ

zakazuje się wprowadzać na orbitę wokół Ziemi obiektów przenoszących broń jądrową i inne rodzaje broni masowego rażenia

przestrzeń kosmiczna i ciała niebieskie użytkowane są wyłącznie w celach pokojowych

kosmonauci są wysłannikami ludzkości i udziela się im wszelkiej pomocy

państwa sygnatariusze ponoszą odpowiedzialność za swą działalność…

umowa o ratowaniu kosmonautów, powrocie kosmonautów i zwrocie obiektów wypuszczonych w przestrzeń kosmiczną (22 kwietnia 1968, Moskwa, Londyn, Waszyngton)

obowiązek zawiadamiania o niebezpieczeństwie lub przymusowym oraz niezamierzonym lądowaniu

rozpowszechnienie tej informacji wszelkimi możliwymi środkami

obowiązek przekazania części składowych statku kosmicznego państwu wypuszczającemu

obowiązek państwa wypuszczającego podjęcia skutecznych środków celem wyeliminowania ewentualnego niebezpieczeństwa powstania szkody

Przesłaniem pierwszych źródeł prawa kosmicznego jest:

- „Księżyc i jego zasoby stanowią wspólne dziedzictwo ludzkości”

- „badanie i wykorzystanie… jest domeną całej ludzkości”

- „państwa uznają kosmonautów za wysłanników ludzkości w przestrzeń kosmiczną”.