1. Terytorium

Powstanie granicy państwa (od okresu napoleońskiego opis granicy bardziej szczegółowy, dokument podróży (początki paszportu), współcześnie "płaszczyzna oddzielająca dwie suwerenności od siebie", lub "płaszczyzna oddzielająca suwerenność od terytorium niczyjego" - np. morza otwartego); płaszczyzna, bo jądro ziemi, powierzchnia i słup powietrzny; nie wiadomo gdzie kończy się słup powietrza, a gdzie zaczyna przestrzeń kosmiczna - więc zwyczajowo przyjmuje się, że słup powietrza suwerenności sięga tak wysoko jak wysoko państwo jest w stanie bronić swojej suwerenności.

Granica państwa tworzona jest w czterech etapach:

1. decyzja polityczna

2. delimitacja granicy (opisanie przebiegu granicy państwa w umowie międzynarodowej)

3. demarkacja granicy (wytyczenie granicy państwa w terenie)

4. redemarkacja granicy (ponowne wytyczenie granicy państwa, która została np. zniszczona, rzeka zmieniła bieg - zwykle przesuwa się rzekę wtedy)

Granica przebiega zwykle charakterystycznymi punktami, góry, rzeki - jeśli rzeka jest żeglowna - środkiem nurtu, jeśli nieżeglowna - środkiem koryta.

Granica morska - do roku 1958 w zasadzie obowiązywał zwyczaj. W 1958 świat podpisuje trzy konwencje genewskie morskie. Czwarta nie weszła w życie. Na początku lat '50 świat stwierdził, że te przygotowane teksty nie uwzględniają wszystkich zjawisk, które na morzach i oceanach są (np. morze terytorialne dla państw archipelagowych, linia brzegowa, jurysdykcja na dnie pod morzem otwartym); eksploatacja dna morskiego.

10 grudnia 1982 (?) w Jamajce - podpisanie nowego traktatu, jednego dokumentu zamiast trzech, uwzględniające przedtem niewzięte pod uwagę problemy (wyżej wymienione).

Niektóre państwa wyznaczają granice morskie zwyczajowo.

Wszystko co na wykładzie - dotyczy Jamajki:

Linia bazowa, wyimaginowana linia zaczynająca mierzenie morza terytorialnego

Linia bazowa powinna odwzorowywać przebieg wybrzeża, wyjątek dotyczy zatoki - jeżeli jest to mniej niż 24 mile morskie państwo może zatokę zamknąć i mierzyć od zamknięcia, jeśli jest więcej, niż 24 mile morskie to liczy się to od brzegu zatoki, trzeci wyjątek - jeśli to zatoka historyczna to państwo może je zamknąć (udowodnić, że od czasów niepamiętnych państwo

nad tą zatoką panuje - potwierdzają to sąsiedzi)

Nie uznanie historyczności zatoki - Libia, zatoka Kadafiego (chciał kontrolować morze śródziemne, USA, lotniskowiec)

Od linii bazowej państwo nadbrzeżne może wyznaczyć morze terytorialne do 12 mil morskich (granica suwerenności), pas przyległy do 24 mil morskich (kontrola przepływu) oraz wyłączną strefę ekonomiczną do 200 mil morskich (ekskluzywne prawo połowu - państwo może, ale nie musi korzystać z połowu, wydaje zgodę lub nie - innemu państwu)

Pas przyległy + morze terytorialne = nie może przekroczyć 24 mile; w ramach tej sumy wody terytorialne mogą mieć do 12 mil

Statek w tych okolicznościach: ciągnienie swojego prawa za granicę.

Państwo nadbrzeżne daje komunikat do zatrzymania statku do kontroli, jeśli statek nie zatrzymuje się i ucieka - państwo rozpoczyna pościg; pościg rozpoczęty na morzu terytorialnym może być prowadzony do skutku; pościg przerwany nie może być kontynuowany.