Inne instrumenty, prowadzące do powstania zobowiązań między państwami (spowodowane przyspieszeniem stylu życia I potrzebą zawierania szybkich zobowiązań):

Różnego rodzaju noty dyplomatyczne, listy dyplomatyczne - ich wymiana powoduje nawiązanie węzła prawnego (nota dyplomatyczna, memorandum) - wyłuszczenie spraw, o które chodzi, podpis, wymiana - jest datą nawiązania węzła prawnego (po otrzymaniu noty /cytat/ (pisemnej lub werbalnej) w dniu… postanawiam…) - nie są typową umową zgodnie z konwencją o prawie traktatów, nie jest rejestrowana, odbiega formą od umowy; jednak prowadzi do zobowiązań; może być zmieniony w umowę, ale państwa raczej tego nie chcą

Ponad połowa zobowiązań Polski w ostatnich 30 latach to zobowiązania płynące z innych instrumentów niż umowa międzynarodowa. Zgodnie z prawem, legalnie, ale innych niż umowa międzynarodowa. Można je również łatwiej rozwiązań. Ich minusem jest to, że nie ma nad nimi kontroli parlamentarnej. Nie są zwykle publikowanie (żadna kontrola społeczna, lub minimalna kontrola społeczna).

Polska praktyka traktatowa:

W literaturze prawa międzynarodowego publicznego brak jest dowodów na to aby Polska była związana jakimiś traktatami wielostronnymi przed 1918 rokiem. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Polska nie przejęła drogą sukcesji ani jednego traktatu z tych, które podpisały państwa zaborcze. W tej sytuacji sytuację prawną Polski można określić jako tabula rasa. Polska zatem rozpoczęła współpracę międzynarodową z niezapisaną kartą i sama byłą twórcą swoich stosunków traktatowych. Pierwszym traktatem, którym Polska związała się jest traktat wersalki między głównymi mocarstwami sprzymierzonymi i stowarzyszonymi…

Traktat wersalski postanawiał w art. 295, że jego podpisanie przez Polskę automatycznie oznacza podpisanie i ratyfikację:

Konwencji w sprawie opium podpisanej w Hadze 23 stycznia 1912 roku

Protokołu trzeciej konferencji w sprawie opium podpisanego w Hadze 25 czerwca 1914 roku

Były to zatem dwa pierwsze traktaty, którymi Polska się związała.

Obowiązek przyjęcia i ratyfikacji w ciągu roku od traktatu wersalskiego.

Początki procedury akceptowania traktatów po odzyskaniu niepodległości:

Zatwierdzenie i zgoda sejmu w formie ustawy z jednoczesnym upoważnieniem Naczelnika państwa do ratyfikacji traktatu (J. Piłsudski)

Ewolucja sposobu zawierania traktatów podstawowe "kamienie milowe" w sprawie:

Mała konstytucja - 20 lutego 1929

Konstytucja marcowa 17 marca 1921

Konstytucja z 1935

Konstytucja z 1947

Konstytucja z 1952

Konstytucja z 4 kwietnia 1997

Ustawa o umowach z 14 kwietnia 2000

Rozporządzenie RM o wykonaniu ustawy o umowach z 18 sierpnia 2000

Wraz z traktatem wersalskim Polska podpisała traktat między głównymi mocarstwami sprzymierzonymi i stowarzyszonymi z Polską (Wersal, 28 czerwca 1928) – ten zaś w art. 19 postanawiał, że Polska w ciągu 12 miesięcy zobowiązuje się przystąpić do międzynarodowych konwencji wymienionych w aneksie pierwszym

Były to następujące traktaty wielostronne:

międzynarodowa konwencja telegraficzna (St. Petersburg 10-22 lipca 1875)

regulamin służby międzynarodowej i taryfy ustalone przez międzynarodową konferencję telegraficzną w Lizbonie (11 czerwca 1908)

konwencja radiotelegraficzna (5 lipca 1912)

konwencja i porozumienia dotyczące kolei (14 października 1890)

porozumienie z 15 maja 1886 o sposobie zamykania wagonów mających przejść przez komorę celną

porozumienie z 15 maja 1886 o jednolitości technicznej dróg i materiału kolejowego

konwencja sanitarna (3 grudnia 1903)

konwencja o zakazie pracy nocnej kobiet zajętych w przemyśle (26 września 1906)

konwencja o zniesieniu używania białego fosforu przy fabrykacji zapałek (26 września 1906)

konwencja o ściganiu handlu żywym towarem (18 maja 1904)

konwencja o zakazie publikacji przeciwnych moralności (4 maja 1910)

międzynarodowa konwencja paryska (20 marca 1883) o ochronie własności przemysłowej

międzynarodowa konwencja berneńska o ochronie utworów literackich i artystycznych (9 września 1886)

W aneksie drugim zobowiązano Polskę do przyjęcia:

1. porozumienia madryckiego o zakazie fałszywego podawania pochodzenia towarów (14 kwietnia 1831)

2. porozumienia madryckiego o międzynarodowym rejestrowaniu znaków fabrycznych (14 kwietnia 1891)

Zastrzeżenia i sprzeciwy do traktatów w polskiej praktyce od 1918 do 1989 roku:

o W okresie międzywojennym Polska zgłosiła zastrzeżenia do 5 traktatów:

protokół o klauzulach arbitrażowych, Genewa, 24 września 1923

konwencja o zwalczaniu przemytnictwa towarów alkoholowych, Helsingfors, 19 sierpnia 1925

konwencja w sprawie jednolitej ustawy o wekslach tarasowanych i własnych, Genewa, 7 czerwca 1930

konwencja w sprawie jednolitej ustawy o czekach, Genewa, 19 marca 1931

konwencja dla ułatwienia międzynarodowego obiegu filmów mających charakter wychowawczy, Genewa, 11 października 1933

o W okresie od 1945 do 1987 roku Polska złożyła zastrzeżenia do 43 traktatów

pierwszy to konwencja o przywilejach i immunitetach organizacji wyspecjalizowanych, Nowy Jork 1947

43-ci to konwencja o międzynarodowych przewozach kolejami, Berno, 9 maja 1980

zdecydowana większość zastrzeżeń dotyczyła wyłączenia klauzul sądowych lub arbitrażowych

Składane zastrzeżenia w omawianym okresie można podzielić na dwie kategorie:

pierwsza dotyczyła ściśle określonych postanowień traktatów (np. odmowa korzyści płynących z konwencji o jeńcu wojennym, tym którzy popełnili zbrodnie wojenne lub zbrodnie przeciwko ludzkości)

druga dotyczyła traktatów jako całości, ale w sposób zgodny z tekstem traktatów

Zgodnie z ówcześnie obowiązującym Polskę prawem zwyczajowym (konwencja wiedeńska o prawie traktatów wchodzi w życie w stosunku do Polski dopiero w 1990 roku) zastrzeżenie składano przy ratyfikacji, przyjęciu i przy przystąpieniu do traktatu.

W większości przypadków polskie zastrzeżenia przyjęte w sposób milczący co powoduje, że w stosunkach z tymi stronami traktat obowiązuje w postaci zmienionej przez polskie zastrzeżenie.

W przypadku 4 traktatów, które w swej treści umożliwiały składanie zastrzeżeń, a do których Polska złożyła zastrzeżenia, spotkały się one z 12 sprzeciwami kwalifikowanymi, i tak:

o konwencja w sprawie praw politycznych kobiet – sprzeciwy złożyły Kanada, Tajwan, Dania, Etiopia, Norwegia, Pakistan, Szwecja, Izrael

o konwencja o ułatwieniach celnych – sprzeciwy złożyły Włochy, Szwajcaria

o Protokół dodatkowy do w/w konwencji dotyczący przewozu materiałów propagandy turystycznej – sprzeciw złożyła Szwajcaria

Ponieważ sprzeciwy miały charakter kwalifikowany pomiędzy tymi państwami a Polską nie doszło do nawiązania węzła prawnego (niektóre sprzeciwy trudno jednak zakwalifikować czy są kwalifikowane czy zwykłe). Traktaty te zawierały w swej treści możliwość składania zastrzeżeń.

Sprzeciwy do polskich zastrzeżeń złożyły:

1. konwencja o przywilejach i immunitetach organizacji wyspecjalizowanych – Wielka Brytania

2. konwencja o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa – Austria, Belgia, Brazylia, Tajwan, Kuba, Ekwador, Grecja, Holandia, Wielka Brytania

3. konwencja genewska o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych – Stany Zjednoczone Ameryki Północnej

4. konwencja genewska o polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu – Stany Zjednoczone Ameryki Północnej

5. konwencja genewska o traktowaniu jeńców wojennych – Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, Wielka Brytania, Australia, Nowa Zelandia, Barbados

6. konwencja genewska o ochronie osób cywilnych podczas wojny – Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, Wielka Brytania, Australia, Nowa Zelandia, Barbados

7. konwencja o morzu pełnym – Australia, Dania, Fidżi, Japonia, Madagaskar, Holandia, Tajlandia, Tonga, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone Ameryki Północnej

Problem sukcesji państw w odniesieniu do zastrzeżeń i sprzeciwów wobec nich i to w odniesieniu do sprzeciwów kwalifikowanych i sprzeciwów zwykłych.

Ogólne zasady prawa międzynarodowego

art. 38 statutu MTS

„ogólne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane”.

Ogólne zasady prawa

Statut MTS art. 48 - umowy, zwyczaj, ogólne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane

Interpretacja postanowień Karty Narodów Zjednoczonych:

Podstawowe cele i zasady działania organizacji; i te zasady traktuje się jako ogólne zasady prawa - quasi-katalog zasad.

Z orzeczeń MTS też można wyinterpretować pewne zasady.

Zasada suwerennej równości (złamana w KNZ?)

Dobra wiara przy wykonywaniu zobowiązań

Załatwianie sporów w sposób pokojowy

Powstrzymanie się od użycia lub groźby użycia siły

Pomoc organizacji w każdej akcji podjętej zgodnie z Kartą

Państw, które nie są członkami organizacji winny się zachowywać zgodnie z tymi zasadami

Zakaz interwencji w wewnętrzne sprawy państw

Ad. 1 - Zasada suwerennej równości

Chodzi o równość głosu dużego i małego państwa; państwa z dużym i małym wkładem (np. w UNESCO). Dyskusja czy z tej zasady nie możnaby naruszyć na rzecz głosowania ważonego.

Zmiana sposobu głosowania wywraca cały porządek narodów zjednoczonych - mocarstwa nie chcą się na to zgodzić w obawie przez zmianą karty - w efekcie czego może być problem z ustaleniem nowego tekstu karty.

W ONZ głosuje się tylko ZA lub PRZECIW - nie liczy się wstrzymujących i nieobecnych. Quorum - suma ZA i PRZECIW (w efekcie czego - wszyscy pilnują, żeby nie przeoczyć głosowania).

Głosowanie:

Zwykła większość (50% +1) - quorum różne

Większość kwalifikowana (każda inna, niż zwykła większość) - quorum różne

Ważone - podniesienie ręki to więcej, niż jeden głos - uzależnione od wkładu (np. finansowego), używa się algorytmów do ustalenia liczby punktów - jest to głosowanie jednokrotnie ważone

Dwukrotnie ważone - oprócz zdobycia określonej liczby punktów potrzeba jeszcze (zwykle) ludności (np. 70% Europy muszą tworzyć państwa, które składają wymagane punkty)

Obok ONZ stworzyć organ pracujący nad podziałem budżetu, niebędący organem ONZ - w którym wprowadzić dwukrotnie ważone głosowanie.

Ad. 7 - Zakaz interwencji w wewnętrzne sprawy państw

Nie ma definicji państw człowieka, takiej, na którą godziłby się świat. Nie wiadomo które prawa są bezwzględnie obowiązujące. Nie wiadomo jaka jest granica władzy państwowej, która mogłaby zawieszać określone prawa człowieka.

Nie wiadomo w jakim momencie zareagować (ile ludzi musi zginąć?)

Kto ma reagować? (ONZ nie ma własnego wojska ani własnych pieniędzy na opłatę wojska - składki członkowskie idą na funkcjonowanie tej organizacji)

Kto za to zapłaci?

Ad. 6 - Państw, które nie są członkami organizacji winny się zachowywać zgodnie z tymi zasadami

KNZ łamie tę zasadę wpisem, że państwa członkowskie ZAPEWNIĄ, by państwa nieczłonkowskie..?

Podmioty prawa międzynarodowego publicznego

Państwo

Organizacja międzynarodowa międzyrządowa (pozarządowe nie są podmiotami prawa)

Watykan

Podmiot pierwotny - powstaje samo z siebie

Brak dokumentu, który stwierdzałby cechy charakterystyczne państwa, obowiązuje więc tylko praktyka i zwyczaj - co za tym idzie uznanie (przez inne twory)

Suwerenność (brak definicji) - nigdy nie dodaje się tego przymiotnika w dokumentach, z braku definicji

Stare państwa - "zakłada się, że były od zawsze"

Trudno określić moment, w którym państwo staje się państwem

Wspólnoty europejskie na początku lat '90 - chciały stworzyć dokument definiujący państwo - brak zgody na twardy dokument prawa międzynarodowego publicznego - pojawia się więc dezyderat - sugestia, jaki twór można uznać z państwo; praktyka pokazała, że nikt nie trzymał się jednak tych zasad (przykład: Chorwację za państwo uznały Niemcy)

Czas uznania tworu za państwo - trudny do ustalenia, "odpowiedni czas"

Brak wspólnego mianownika w sprawie, indywidualizm

Przykład Panamy - budowa kanału, ludność z pobliża ogłasza się państwem, USA to uznaje, potem Panama przystępuje do kolejnych organizacji międzynarodowych

Przykład ZSRR - rozpad, państwa ustalają swoją państwowość, granice, etc., zostały uznane za państwa, poza Czeczenią

Uznanie Chorwacji za państwo przez Niemcy - za wcześnie, powstały wątpliwości czy nie ma w Chorwacji kontaktów współpracowników Hitlera

Zbyt wczesne uznanie może budzić podejrzenia, zbyt późne również

Suwerenność - próba zdefiniowania - (szkoła warszawska, kompilacja) - jest to prawo pierwotne nie-nadane do podejmowania w zasadzie ostatecznych decyzji w sprawach zewnętrznych i wewnętrznych (całowładność i samowładność) ("w zasadzie ostatecznych" - zawsze można się cofnąć)

Państwo - trójelementowa definicja - twór może być uznany za państwo, jeżeli posiada terytorium, ludność i władzę (są wyjątki, np. rząd polski tymczasowy na uchodźctwie)